Του
Διογένη Καραγιαννακίδη,
προέδρου ΔΣ Εταιρίας
Γραμμάτων και Τεχνών Πηλίου
Ποιο είναι το σύμβολο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού στο Πήλιο που εξακολουθεί να στέκει όρθιο; Απάντηση: Το Ελληνομουσείο Ζαγοράς, του 18ου αιώνα, στο οποίο, όπως μαρτυρεί μία σημείωση του ίδιου σε βιβλίο της ιστορικής βιβλιοθήκης της κωμόπολης, μαθήτευσε ο Ρήγας, εξ ου και «Σχολείο του Ρήγα». Δεν ήταν, φυσικά, μόνον ο Ρήγας. Σπουδαίες προσωπικότητες του 18ου και του 19ου αιώνα δίδαξαν ή μάθανε καλά γράμματα στο σχολείο αυτό, ώστε επάξια να συγκαταριθμείται στα, όχι πολλά, σημαντικά διδασκαλεία της εποχής στη Βαλκανική. Δεν χρειάζεται κάτι άλλο για να καταδειχθεί η συγκλονιστική αξία του μνημείου.
Αν όμως η απάντηση στο εναρκτήριο ερώτημα («ποιο είναι το σύμβολο…»;) μοιάζει αυτονόητη, κι αν η αξία του μνημείου είναι αυτονόητη, φαίνεται ότι δεν είναι εξίσου αυτονόητη η αγωνία, να εξακολουθήσει να υπάρχει το Σχολείο του Ρήγα.
Πράγματι, εδώ και πολλά χρόνια το μνημείο είναι έτοιμο να καταρρεύσει. Μοιάζει με θαύμα, το ότι δεν έγινε ένας μέτριος σεισμός να το πάρει μαζί του. Πώς αντιμετωπίστηκε ο κίνδυνος; Επί χρόνια ακούγαμε ότι έπρεπε να συνταχθεί μελέτη, στη συνέχεια η μελέτη συντάχθηκε, αλλά έπρεπε να συνταχθεί και νέα για τα ξύλινα στοιχεία του, ύστερα έπρεπε να βρεθεί χρηματοδότηση, εντέλει πριν δύο χρόνια μάθαμε ότι η χρηματοδότηση εξασφαλίστηκε από την Περιφέρεια Θεσσαλίας και επαινέσαμε όσους εργάστηκαν. Και τα χρόνια περνούσαν. Τέλος, ακούστηκε ότι το έργο ανατέθηκε πέρυσι.
Εντούτοις για όποιον επισκέπτεται τον χώρο η κατάσταση παραμένει απαράλλακτη, δηλαδή άκρως επικίνδυνη. Αψευδή μαρτυρία της επικινδυνότητας αποτελεί, άλλωστε, το γεγονός ότι το Σχολείο είναι σταθερά κλειστό εδώ και χρόνια – υπάρχει ο φόβος ότι θα καταπλακώσει τους επισκέπτες.
Και το μεν εσωτερικό παραμένει κλειδωμένο, από έξω όμως φαίνονται τα φουσκώματα στους τοίχους, οι ρωγμές, και εσχάτως η κορυφή της στέγης να έχει ανοίξει – άρα ερώτημα: Εκτός από τα προβλήματα στατικότητας, έχουμε και εισροή όμβριων;
Είναι φανερό ότι οι αρμόδιοι, υπηρεσιακοί παράγοντες και πολιτικά υπεύθυνοι, και στην περίπτωση του Σχολείου, εδώ και χρόνια νίπτουν τας χείρας αρκούμενοι στην ενεργοποίηση διαδικασιών. Ζήτησαν μελέτες, αφού χωρίς μελέτη δεν γίνεται δημόσιο έργο, κήρυξαν δημοπρασία, αφού απαιτείται διαφάνεια κ.λπ. Εκ χειλέων αρμοδίων οι απαντήσεις ήταν πάγιες (και με εκνευρισμό): «Ανησυχούμε, αλλά τι θέλετε; Πρέπει να γίνει δημοπρασία» ή «δημοπρατήθηκε» ή «υπάρχουν διαδικασίες, προβλέπεται δικαίωμα προσφυγών κατά του αποτελέσματος της δημοπρασίας» κ.λπ.
Κι έτσι, αν το μνημείο καταρρεύσει αύριο, στην ποινική δίκη, στην ΕΔΕ, στον δημόσιο διάλογο που θα ακολουθήσουν, όλοι θα αντιτείνουν ότι κίνησαν τη διαδικασία που όφειλαν.
Το αν κινήθηκαν διαδικασίες, όμως, ακόμη κι αν τηρήθηκαν ευλαβικά όλα τα προβλεπόμενα για να ξεκινήσει η εκτέλεση του έργου αποκατάστασης του μνημείου, ουδεμία σημασία θα έχουν όλα αυτά και καθόλου δεν θα μειώσουν την πραγματική και ιστορική ευθύνη, αν από ένα φυσικό γεγονός (σεισμός, πλημμύρα κ.λπ.) το μνημείο ξαφνικά καταρρεύσει. Πολύ χειρότερα, μάλιστα, θα είναι τα πράγματα καθώς θα συνυπολογιστεί ότι τα προβλήματα στο σημείο υπάρχουν και επιδεινώνονται επί χρόνια.
Απευθύνουμε, λοιπόν, ύστατη έκκληση και επισημαίνουμε τον κίνδυνο πρωτίστως προς τις νέες αυτοδιοικητικές αρχές (της Περιφέρειας και του Δήμου), επειδή ακριβώς είναι νέες. Δεν έχουμε λόγο να αμφιβάλλουμε για τις διαθέσεις και το αίσθημα ευθύνης τους, συναισθανόμαστε πλήρως ότι αναμετρώνται με γιγαντιαία προβλήματα ιδίως μετά τις καταστροφές του Σεπτεμβρίου και τους διαβεβαιώνουμε ότι έχουν την αμέριστη συμπαράστασή μας στην προσπάθειά τους. Ας μην ξεχνούν όμως ότι η αμείλικτη πραγματικότητα δείχνει προς την πλευρά αυτού που βρίσκεται στη βάρδια τη στιγμή της καταστροφής και θα είναι κρίμα να τύχει το κακό στη βάρδια τους. Η έκκληση ισχύει φυσικά και προς το αρμόδιο υπουργείο, αλλά βέβαια και προς τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες. Προς τον καθένα τους στο μέτρο όχι μόνο της αρμοδιότητάς του, αλλά και της ευαισθησίας του.
Το Σχολείο του Ρήγα βοά: Ας συνειδητοποιήσουν όλοι, ότι εδώ και χρόνια η ίδια η πραγματικότητα, ο ανά πάσα στιγμή κίνδυνος δηλαδή, επέβαλλε και επιβάλλει ταχεία σωστική επέμβαση. Η κοινή λογική λέει, ότι θα έπρεπε ο αρμόδιος μηχανισμός να έχει μεριμνήσει προ πολλού, ώστε, ανεξαρτήτως της πορείας των όποιων διαδικασιών, να ληφθούν κατεπειγόντως όλα τα μέτρα εξασφάλισης της υπόστασης του μνημείου μέχρι την εκτέλεση του έργου. Δεν θα υποδείξουμε εμείς τα μέτρα αυτά, αλλά η κάλυψη της στέγης με ειδική προστατευτική μεμβράνη και η στήριξη των τοίχων εξωτερικά με προσωρινή, αλλά ισχυρή κατασκευή νομίζουμε ότι θα είναι χρήσιμα. Κι αν δεν είναι αυτά τα ενδεδειγμένα μέτρα, ας αποφασίσουν και ας εφαρμόσουν τα ενδεδειγμένα. Εκτός κι αν το θέμα κρίνεται ως ήσσονος σημασίας.