Ο τουρισμός και η βιομηχανία αποτελούν τη μεγαλύτερη αναπτυξιακή επένδυση για τη Μαγνησία, εάν θέλει να επιβιώσει μέσα στο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον. Κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη παίζουν ο Βόλος και ο Αλμυρός.
Η μελέτη εξειδίκευσης του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, που τέθηκε σε διαβούλευση μέχρι 27 Νοεμβρίου, είναι ξεκάθαρη ως προς τους στόχους που πρέπει να τεθούν.
Με όρους Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, αλλά και άλλων δεικτών, όπως η καινοτομία, η εξωστρέφεια και η διεθνοποίηση, η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, η Θεσσαλία σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές περιφέρειες υστερεί, ενώ έχει παρατηρηθεί και επιδείνωση από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας.
Για την προγραμματική περίοδο 2014-2020, η Θεσσαλία κατατάχθηκε στην κατηγορία «λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες» της ΕΕ, δηλαδή αυτή των περιφερειών με ΑΕΠ κατά κεφαλή κάτω του 75% της ΕΕ.
Τα δυσμενή αυτά στοιχεία δείχνουν την ύπαρξη σημαντικού προβλήματος, που πρέπει όμως να ερμηνευθεί, όχι ως νομοτελειακό φαινόμενο, αλλά ως πρόκληση.
Θα απαιτηθεί μεγιστοποίηση του αναπτυξιακού αποτελέσματος των κοινοτικών πόρων, αλλά και κινητοποίηση ενδογενούς δυναμικού, με τη Μαγνησία να παίζει καθοριστικό ρόλο εφόσον προχωρήσουν σχέδια που είναι καθηλωμένα, λόγω γραφειοκρατίας και έλλειψης πόρων.
Η βιομηχανία – το λιμάνι
Οι βιομηχανικές ζώνες στο Βόλο θεωρούνται περιφερειακής εμβέλειας.
Αντίθετα δυνατότητες να εξελιχθεί σε εθνικής εμβέλειας ζώνη υπάρχουν για τον προτεινόμενο υποδοχέα στα παράλια του Αλμυρού.
Το λιμάνι του Βόλου συγκαταλέγεται στις Κύριες Διεθνείς Θαλάσσιες Πύλες – Λιμένες της Χώρας με μεγάλες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης ως τουριστικού και εμπορικού, μόνο εφόσον υλοποιηθούν τα προγραμματισμένα – προτεινόμενα έργα και ενέργειες για την αναβάθμιση του ίδιου του λιμανιού και των λοιπών δικτύων μεταφορών.
Προοπτικές να εξελιχθεί σε εθνικής εμβέλειας υπάρχουν για το προτεινόμενο εμπορευματικό κέντρο Θεσσαλίας στην περιοχή του Βελεστίνου.
Το λιμάνι του Βόλου συγκαταλέγεται στις Κύριες Διεθνής Θαλάσσιες Πύλες – Λιμένες της Χώρας και δίδεται η κατεύθυνση να γίνουν επενδύσεις σε υποδομές ακτοπλοΐας, φιλοξενίας κρουαζιέρας και θαλάσσιου τουρισμού, καθώς και σε υποδομές εμπορευματικών μεταφορών.
Οι δυνατότητες να αξιοποιηθεί περαιτέρω ως μοχλός ανάπτυξης της Περιφέρειας είναι μεγάλες, δεδομένου ότι συνδέεται με το κύριο Εθνικό (και Διευρωπαϊκό) οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, καθώς και με το αεροδρόμιο της Ν. Αγχιάλου, αλλά και της Σκιάθου.
Για να ανταποκριθεί στο ρόλο του απαιτείται η υλοποίηση των έργων που προβλέπονται από το master plan που θα συμβάλλουν στη λειτουργική του αναβάθμιση ως επιβατικού, τουριστικού με υποδομές κατάλληλες για την υποδοχή κρουαζιερόπλοιων και εμπορικού λιμανιού εθνικής και διεθνούς εμβέλειας.
Η επέκταση του επιβατικού και τουριστικού τμήματος στο λιμάνι του Βόλου θα επιτρέψει παράλληλα την εκτέλεση έργων αναβάθμισης της ποιότητας ζωής στην πόλη του Βόλου, που αποτελεί σημαντικό επίσης στόχο του χωροταξικού σχεδιασμού, αφού θα διευκολύνει την ένταξη σημαντικού τμήματος του θαλάσσιου μετώπου στον αστικό ιστό, επιτρέποντας μάλιστα την επέκταση των κεντρικών λειτουργιών της πόλης που σήμερα ασφυκτιούν.
Παράλληλα θεωρείται επιβεβλημένη η κατασκευή λιμενικών εγκαταστάσεων στην περιοχή Τσιγκέλι Αλμυρού, στην προοπτική δημιουργίας ειδικού εμπορευματικού λιμανιού που θα λειτουργεί συμπληρωματικά μ’ αυτό του Βόλου, αναλαμβάνοντας άμεσα την εξυπηρέτηση των ιδιαίτερα οχλουσών λιμενικών δραστηριοτήτων της περιοχής. Η θέση διαθέτει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα τόσο χωροταξικού (γειτνίαση με προτεινόμενη ΒΕΠΕ και ιδιωτικές λιμενικές εγκαταστάσεις μεγάλων βιομηχανικών μονάδων, δυνατότητα σύνδεσης με κύρια δίκτυα υποδομών, κ.λπ.), όσο και τεχνικού χαρακτήρα (φυσικός όρμος, βάθη, κ.λπ.). Απαιτείται άμεσα η προώθηση του έργου με στόχο τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου λιμενικού συστήματος στην ευρύτερη περιοχή, που θα περιλαμβάνει και τις ιδιωτικές λιμενικές εγκαταστάσεις που ήδη λειτουργούν.
Ο ρόλος των άλλων εμπορικών/επιβατικών λιμανιών της περιφέρειας, περιορίζεται στην κάλυψη των αναγκών των νησιών και έχει αντίστοιχη με αυτά σπουδαιότητα. Αν και πλέον δεν καταγράφονται σημαντικές ελλείψεις στις εγκαταστάσεις των λιμανιών των νησιών, απαιτούνται συνεχώς έργα συντήρησης και εκσυγχρονισμού των εγκαταστάσεων προκειμένου να ανταποκρίνονται στις διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις της υψηλού επιπέδου τουριστικής ζήτησης.
Επίσης η πυκνότητα των δρομολογίων είναι ανεπαρκής, εκτός της θερινής περιόδου, γεγονός που σε μεγάλο βαθμό αποτρέπει την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού και β’ κατοικίας.
Στα αλιευτικά καταφύγια των νησιών που εξυπηρετούνται σήμερα στις λιμενικές εγκαταστάσεις των αντίστοιχων εμπορικών-επιβατικών λιμανιών, χωρίς να διαθέτουν συγκεκριμένο και ειδικά διαμορφωμένο χώρο, επιβάλλεται η εκτέλεση των απαραίτητων έργων μέσα ή σ’ επαφή με τις υπάρχουσες λιμενικές εγκαταστάσεις ώστε να δοθεί η δυνατότητα οργάνωσης ενός διακεκριμένου χώρου πρόσφορου για την εξυπηρέτηση των αλιευτικών σκαφών.
Μαρίνα στην Ιχθυόσκαλα
Στην περίπτωση του Βόλου, ο χώρος αυτός μπορεί να συνδυαστεί με τις εγκαταστάσεις της ιχθυόσκαλας, όπως αναφέρει η μελέτη.
Οι εξειδικευμένες πάντως για την εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής λιμενικές εγκαταστάσεις δεν ανταποκρίνονται στους στόχους για την ανάπτυξη του τουρισμού.
Επιβάλλεται η πύκνωση του δικτύου τουριστικών λιμένων με τη δημιουργία μαρίνας ή τουριστικού καταφυγίου στο Βόλο και η διερεύνηση των δυνατοτήτων χωροθέτησης και άλλων σχετικών εγκαταστάσεων σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις αλιευτικών καταφυγίων, στην Αλόννησο, στα παράλια της ΠΕ Λάρισας, στα εξωτερικά παράλια του Πηλίου και στον Παγασητικό Κόλπο.
Επιβάλλεται επίσης βελτίωση των υποδομών υποδοχής κρουαζιερόπλοιων στο λιμάνι του Βόλου και πρόσβασης στη πόλη.
Η μελέτη προβλέπει και δημιουργία καταδυτικού πάρκου Σποράδων – Παγασητικού.
Αιχμή του αναπτυξιακού προτύπου
Αιχμή του αναπτυξιακού προτύπου για τη Μαγνησία μπορεί να αποτελέσει η αλυσίδα που αφορά στη γεωργία προϊόντων «θεσσαλικής διατροφής» και τουρισμού. Πρόκειται για μη συνήθη γεωργικά προϊόντα εξειδίκευσης της Θεσσαλίας γενικότερα (φακή, σουσάμι, λάδι, ξηροί καρποί, σπέρματα σόγιας), ιχθυοκαλλιέργειες
Για τη Μαγνησία ειδικότερα στόχος είναι η ελιά-λάδι, φρούτα και λαχανικά, γαλακτοκομικά, υδατοκαλλιέργειες.
Ομάδα δραστηριοτήτων που πρέπει να υποστηριχθεί ως πυλώνας της μελλοντικής ανάπτυξης είναι τα τρόφιμα-ποτά, μέταλλο-μηχανήματα, μη μεταλλικά ορυκτά-δομικά υλικά, ξύλο-έπιπλο, αξιοποίηση αυξανόμενων αστικών απορριμμάτων και ενέργεια.
Η Μαγνησία απαιτεί προώθηση τριτογενών δραστηριοτήτων στρατηγικής σημασίας όπως: ευρύτερος τουρισμός, υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις (+Ε&Τ), χονδρεμπόριο-logistics, μαρίνες, δίκτυα πολιτιστικών και τουριστικών διαδρομών, εκδηλώσεις διεθνούς εμβέλειας, MICE, δραστηριότητες πολιτισμού και ελεύθερου χρόνου, κρουαζιέρα και sailing τουριστική κατοικία, ιατρικό τουρισμό.
Σε επίπεδο ανεργίας η Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας είναι η δυσμενέστερη περίπτωση.
Αιολικές εγκαταστάσεις στα νησιά και Ν. Πήλιο
Με το Ειδικό Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας καθορίζεται μία Περιοχή Αιολικής Προτεραιότητας στο δυτικό ορεινό τμήμα της Καρδίτσας.
Με βάση όμως τα διαθέσιμα στοιχεία (αιτήσεις και άδειες παραγωγής, εγκατάστασης, λειτουργίας) προκύπτει ότι ως Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας έχουν αναγνωριστεί οι παρακάτω περιοχές:
Στην Πίνδο, στις ορεινές περιοχές των Δήμων Καλαμπάκας, Πύλης, Αργιθέας, Μουζακίου και Λίμνης Πλαστήρα, στο ορεινό, βορειοδυτικό τμήμα του Δ. Ελασσόνας, στο όρος Όσσα, στους Δ. Αγιάς και Τεμπών, στο νότιο τμήμα του Δ. Νοτίου Πηλίου, στο όρος Όθρυς στο Δ. Αλμυρού.
Εμπόριο
Εκτιμάται ότι η χωροθέτηση «Εμπορευματικού Κέντρου Θεσσαλίας» στον άξονα ανάπτυξης Λάρισας – Βόλου, θα φέρει σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη του τομέα. Ως καταρχήν κατάλληλη περιοχή για τη χωροθέτησή του θεωρείται η ευρύτερη περιοχή του Βελεστίνου, από όπου είναι ευχερής η πρόσβαση προς όλα τα υπάρχοντα και προγραμματισμένα μεταφορικά δίκτυα.
Για την ολοκλήρωση του σχεδιασμού, απαιτείται επίσης ο προγραμματισμός εμπορευματικών κόμβων για την εξυπηρέτηση των αναγκών της Καρδίτσας και των Τρικάλων, σε συνδυασμό με την ανάγκη ίδρυσης Δημοπρατηρίου Αγροτικών Προϊόντων.
Προτεινόμενο δίκτυο αξιόλογων τοπίων
Το προτεινόμενο δίκτυο αποτελείται από Ζώνες Τοπίου, κάθε μία από τις οποίες περιλαμβάνει επιμέρους τοπία ιεραρχημένα σε «Διεθνούς», «Εθνικής» και «Περιφερειακής» αξίας. Τοπίο Διεθνούς Αξίας χαρακτηρίζεται μόνο ο Όλυμπος και τα Μετέωρα.