Πέλα Σουλτάτου:” Η ευτυχία είναι φαντασίωση. Μα κι αν πραγματώνεται, δεν εμπεδώνεται… “

Η Πέλα Σουλτάτου γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης και ζει στην Αθήνα. Έχει κάνει σπουδές στην Κοινωνιολογία και τη Δημόσια Υγεία και απέκτησε τον διδακτορικό της τίτλο στις Επιστήμες της Αγωγής από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Διδάσκει σε ΑΕΙ και εργάζεται στη Δημόσια Διοίκηση. Έχει εκδώσει τα αφηγήματα μικρού μήκους «Τα φώτα στο βάθος» (Απόπειρα, 2013) με το ψευδώνυμο Niemands Rose και το μυθιστόρημα «Ανκόρ» (Καστανιώτης, 2015). Έχει συμμετάσχει στους συλλογικούς τόμους «Ανθολόγιον-Ιστολόγιον» και «Θεατρικό Αναλόγιο Από Κοινού» (Όστρια, 2018). Το πρώτο της βιβλίο δραματοποιήθηκε και παρουσιάστηκε στο «Από Μηχανής Θέατρο». Mε το έργο «Άλογα» διακρίθηκε στο 1ο Φεστιβάλ Θεατρικού Αναλογίου στο «Από Κοινού Θέατρο». To μονόπρακτο Μέρες της Αγίας Βαλπουργίας επιλέχτηκε από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά για το Φεστιβάλ «Η δυναμική του ελληνικού λόγου στο θέατρο» (2019). Διατηρεί το blog «Του κανενός το ρόδο». Έχει δημοσιεύσει πεζά και άρθρα σε εφημερίδες, περιοδικά, ιστοσελίδες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η νουβέλα της «Ανάποδες στροφές» (Καστανιώτης, 2019), μας έδωσε την αφορμή γι’ αυτή τη συζήτηση.

Ανάποδες στροφές ο τίτλος του νέου σας βιβλίου. Θα μας δώσετε στοιχεία από την υπόθεση;
Η ιστορία διαδραματίζεται παραμονή Πρωτοχρονιάς στο Ηράκλειο Κρήτης και πιο συγκεκριμένα σε μια λαϊκή προσφυγογειτονιά, τη Νέα Ελαία. Πρωταγωνιστούν δυο πρόσωπα, η μητέρα (Μαρία) και ο γιος (Μανόλης). Ο δεκαοχτάχρονος Μανόλης διαπιστώνει ότι έχει μείνει απένταρος, ενώ διασκεδάζει με τους φίλους του, οπότε επινοεί μια πρόφαση ώστε να επιστρέψει στο σπίτι του και να ξαφρίσει τις οικονομίες που υποθέτει ότι διατηρεί η μητέρα του. Αντί όμως για το κομπόδεμα της Μαρίας, ανακαλύπτει το άλλο της πρόσωπο… Και τότε ξεκινάει η δράση.

Χρησιμοποιείτε ωμή και ρεαλιστική γλώσσα. Πόσο αναγκαίο είναι για να αποδίδετε εικόνες και χαρακτήρες;
Έχω την εντύπωση ότι και στα τρία μου βιβλία έχει συντελεστεί ένας συγκερασμός του ωμού ρεαλισμού με τον μαγικό ρεαλισμό. Έτσι βλέπουμε να πρωταγωνιστούν χαλίκια, να χειρονομούν γάντια, να δραπετεύουν καρέκλες σαν τετράποδα, να μιλάει καλιαρντά ο αέρας, να περιφέρονται αόρατοι βιολιστές, να παίζει καταλυτικό ρόλο ένα αδέσποτο σκυλί. Ακόμη, τόσο στο Ανκόρ, όσο και στις Ανάποδες στροφές, έχουμε διπλό τέλος. Στο μεν Ανκόρ το «δεύτερο» τέλος έρχεται σαν αυτοτελής πρόσθετη ιστορία, bonus track όπως λένε στη δισκογραφία, στις δε Ανάποδες στροφές το τέλος είναι αμφίσημο. Αναφέρω αυτά τα στοιχεία ενδεικτικά, γιατί με απομακρύνουν από τον ωμό ρεαλισμό και με πηγαίνουν στον μαγικό. Εξάλλου, κατάγομαι από την ποίηση, είμαι μετανάστρια στην πεζογραφία.

Η ηρωίδα σας προσπαθεί να ξεχάσει τα ακραία γεγονότα που την κακοποιούν ψυχικά και σωματικά. Ήταν πρόθεσή σας να καταδείξετε ότι αυτό συμβαίνει συχνά στην ελληνική οικογένεια;
Η Μαρία είναι φορτωμένη με τις αμαρτίες της πατριαρχίας, του συντηρητισμού και του καπιταλισμού. Μ’ άλλα λόγια έχει υποστεί τη βία του πατέρα της, υφίσταται την καταπίεση της σεξουαλικότητάς της και την εργασιακή επισφάλεια, ασφυκτιά. Αλλά έχει τσαγανό, δεν το βάζει κάτω, παλεύει. Κι έχει χιούμορ, όρεξη για ζωή, χαίρεται το σώμα της, τον έρωτα. Θέλω να πω, το ένα είναι τι υφίστασαι, το άλλο είναι πώς αντιδράς, πώς δρας, πού πας με όσα κουβαλάς.

Η σύγχρονη Ελληνίδα είναι σε θέση να ορίζει τη ζωή της ελεύθερα;
Υπάρχουν διαβαθμίσεις ανάλογα με τα προνόμια που απολαμβάνει στη ζωή της, κι αυτά σχετίζονται κυρίως με την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκει.

Πόσο οι συνθήκες ζωής μας καθορίζουν και τις αντιδράσεις μας;
Σίγουρα δεν είναι μαθημένος να αντιδρά το ίδιο ένας άνθρωπος που ζει στους πρόποδες του Θιβέτ και ένας ο οποίος κατοικεί σε προάστιο της Βιέννης. Είναι επίκτητες οι συμπεριφορές μας, απόρροια του κοινωνικού περιβάλλοντος σε αλληλεπίδραση με την ψυχοσύνθεση του καθενός. Έτσι, ο Μανόλης, αν και είναι ένας δεκαοχτάχρονος του σήμερα, είναι γαλουχημένος σε ένα κοινωνικό περιβάλλον με ισχυρές πατριαρχικές δομές. Ίσως αυτό εξηγεί ότι αντιδρά όπως αντιδρά…

Μέχρι ποιο σημείο μια γυναίκα μπορεί να συγχωρεί τον γιο, τον σύζυγο, τον οικογενειακό περίγυρο;
Είναι σπουδαία αρετή η συγχώρεση, χαρά σε εκείνον που γνωρίζει να την καλλιεργεί, να την προσφέρει, αλλά και να την αποδέχεται. Εξαρτάται όμως ποια πράξη αφορά, ποια βλάβη έχεις υποστεί ως γυναίκα. Μπορώ δηλαδή να κατανοήσω τη συγχώρεση ως προσωπική υπόθεση, όταν αφορά π.χ. σε μια απιστία. Υπάρχουν όμως καταστάσεις, οι οποίες παύουν να είναι ιδιωτικές υποθέσεις, όπως η ενδοοικογενειακή βία, και για τις οποίες μου φαίνεται αδιανόητο κι επικίνδυνο να τις διαχειρίζεται μια γυναίκα μόνο μέσα από τη διαδικασία της συγχώρεσης. Προηγούνται άλλα στάδια, όπως το να σπάσει τη σιωπή της, να αναζητήσει καταφύγιο, να προστατευτεί, να θεραπευτεί και κάποια στιγμή, εάν και εφόσον το επιθυμεί, μπορεί να συγχωρέσει.

Ποια αξία θεωρείτε αδιαπραγμάτευτη;
Είναι δύσκολο να απομονώσουμε μία, είναι αλληλένδετες σαν ένα πλέγμα. Αν μάλιστα τραβήξουμε μία, υπάρχει κίνδυνος να ξηλώσουμε το αξιακό πλέγμα που μας προστατεύει από την καταβαράθρωση στο κτηνώδες της ανθρώπινης φύσης.

Πώς θα ορίζατε την ευτυχισμένη γυναίκα;
Αισθάνομαι ότι η ευτυχία είναι φαντασίωση, δεν πραγματώνεται. Μα κι αν πραγματώνεται, δεν εμπεδώνεται. Επομένως ως φαντασιωσικός προορισμός είναι απατηλός, φευγαλέος, μια χίμαιρα που δυνητικά προκαλεί τη δυστυχία. Και ειδικά με όρους κοινωνίας του θεάματος, η γυναίκα δυστυχεί πασχίζοντας να ανταποκριθεί και στα πολλά και απαιτητικά πρότυπα της επιτυχημένης-ευτυχισμένης γυναίκας. Η ευτυχία, όπως φαίνεται, δεν είναι μια έννοια στην οποία πιστεύω.

Πότε είναι αναγκαίο να παίρνουμε ανάποδες στροφές;
Όταν θίγεται η αξιοπρέπειά μας. Η Μαρία εκσφενδονίζει έναν δίσκο γεμάτο μπιροπότηρα στην πισίνα του ξενοδοχείου όπου εργάζεται ως σερβιτόρα λόγω σεξουαλικής παρενόχλησης από έναν τουρίστα, αλλά και επειδή υφίστατο για καιρό συνεχές εργασιακό μπούλινγκ. Σε αυτό το συμβάν είμαι στο πλάι της, δεν μπορώ να την ψέξω. Όταν όμως ο Μανόλης εξοργίζεται με τη μητέρα του, επειδή ανακαλύπτει ότι έχει σεξουαλική ζωή, δεν ενσαρκώνει την αειπάρθενο, υπάρχει πρόβλημα.

Γράφετε κάτι καινούργιο;
Διχάζομαι ανάμεσα σε δυο ιδέες που κονταροχτυπιούνται. Η νικήτρια θα υποστεί τις ανάλογες συνέπειες.

Συνέντευξη
Χαριτίνη Μαλισσόβα