«Η λογοτεχνία, ως πνευματική τροφός, ως αγωγή της ψυχής και μέθεξη του μαθητή με τους πνευματικούς ανθρώπους, ανατέμνει και αναπλάθει την ύπαρξή μας. Οφείλουμε, λοιπόν, με την κατάλληλη φιλολογική σκευή να μυήσουμε τα «αυτιά» των μαθητών σε λογοτεχνικά ερεθίσματα, έτσι ώστε να μετατρέπεται το μάθημα σε γοητευτική περιπέτεια ανάγνωσης, σε χρόνο απόλαυσης και διαφυγής από την πεζή πραγματικότητα. Αναμφισβήτητα η διδασκαλία της λογοτεχνίας μέσα στο σχολείο είναι μια διαρκής πρόκληση. Μια πρόκληση που απαιτεί έναν εμπνευσμένο εκπαιδευτικό πιο δημιουργικό, αλλά και με φαντασία» τονίζει η εκπαιδευτικός κ. Σοφία Κανταράκη, υπεύθυνη του Ομίλου Δημοσιογραφίας του 2ου Πρότυπου Γυμνασίου Βόλου. Οι μαθητές διαπιστώνουν πως «η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει απωθήσει τους νέους από το διάβασμα ενός βιβλίου», αλλά και ότι «η λογοτεχνία διευρύνει τη σκέψη και σου μαθαίνει χωρίς να το καταλάβεις».
Η σχέση των μαθητών με τη λογοτεχνία παραμένει μια σχέση ανταποδοτική.
Τριανταφυλλιά Σακισλή:
Η λογοτεχνία κατείχε και κατέχει εξέχοντα ρόλο στη ζωή πολλών ανθρώπων. Προσωπικά, αντιλαμβάνομαι αυτή την πολύπλευρη έννοια ως το μέσο που δίνει την ευκαιρία σε οποιονδήποτε να διεισδύσει σε κόσμους μαγικούς. Για εμένα η ανάγνωση ενός βιβλίου δεν αποτελεί ένα φόβητρο ή καταπίεση, αλλά αντίθετα μια ανάπαυλα ηρεμίας μέσα σε μια δύσκολη μέρα. Ιδιαίτερα με ενθουσιάζει η ανάγνωση ιστορικών μυθιστορημάτων, αλλά και συγγραφέων όπως η Άλκη Ζέη. Επιπρόσθετα ορμώμενη από το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας έχω εντυπωσιαστεί με τη γραφή του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη και το Άγγελου Τερζάκη. Τα έργα τους διαχρονικά χωρίς να μοιάζουν με τις υπόλοιπες τετριμμένες ιστορίες μου έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον. Βέβαια, θεωρώ τον εαυτό μου ανώριμο ακόμη να κατανοήσει τα βαθυστόχαστα μηνύματά τους.
Κωνσταντίνα Ελευθερούλη:
Σήμερα η σχέση των παιδιών και των εφήβων με τη λογοτεχνία είναι περίπλοκη. Ακόμη και κάποια παιδιά που διαβάζουν βιβλία λογοτεχνικά σταματούν για πολλούς παράγοντες. Κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες είναι διότι ξεκινούν και επηρεάζονται από παρέες ή φίλους, οι οποίες δεν ασχολούνται με λογοτεχνικά βιβλία. Σταματούν οι ίδιοι για να τους μοιάσουν, για να μην τους κοροϊδεύουν το ότι διαβάζουν βιβλία. Ακόμη και εμείς παρατηρούμε ότι στα λογοτεχνικά βιβλία αρχίζει και υπάρχει μια μείωση και δεν ενθουσιάζουν τόσο τους εφήβους πλέον. Όλο αυτό συμβαίνει, όμως, επειδή δεν υπάρχει και κάποιο κίνητρο για να τους προσεγγίσει να ξεκινήσουν να διαβάζουν και να ασχολούνται με αυτό. Γι’ αυτό πιστεύω πρώτα πρέπει να ξεκινήσουν τα σχολεία να ωθούν τους μαθητές να διαβάζουν και να φέρνουν οι καθηγητές κάποιους συγγραφείς στο σχολείο για να ενημερώνουν τα παιδιά για τα λογοτεχνικά βιβλία και για τις αλλαγές που υπάρχουν σε αυτά και τέλος να τους τονίσουν τον λόγο για τον οποίο να ξεκινήσουν να διαβάζουν και σε τι θα τους ωφελήσει όλο αυτό. Τέλος κατά τη γνώμη μου έχω μια σχετικά καλή σχέση με τη λογοτεχνία και θα μου άρεσε να συνεχίσω να διαβάζω βιβλία, γιατί με διασκεδάζουν και με κάνουν να σκέφτομαι τα πράγματα με μια δεύτερη ματιά.
Στις μέρες μας οι νέοι προτιμούν να περνούν τον ελεύθερό τους χρόνο μπροστά σε μία οθόνη παρά να διαβάσουν βιβλία.
Γεωργία Νικολαΐδη:
Στις μέρες μας οι νέοι προτιμούν να περνούν τον ελεύθερό τους χρόνο μπροστά σε μία οθόνη παρά να διαβάσουν βιβλία και συγκεκριμένα λογοτεχνικά. Αρχικά, τα λογοτεχνικά βιβλία προσφέρουν ποικίλα οφέλη στους ανθρώπους και κυρίως στους μαθητές. Με τα βιβλία διευρύνουν τους ορίζοντές τους και αποκτούν γνώσεις έξω από το σχολικό περιβάλλον. Επίσης, το άτομο με τις λογοτεχνικές του γνώσεις μπορεί να λύσει επιμέρους θέματα της καθημερινότητας, με τα οποία θα έρθει αντιμέτωπο.
Ελένη Καραγιάννη:
Η λογοτεχνία είναι ένας κόσμος με διάφορες επιλογές για όλους τους αναγνώστες, όμως, στις μέρες μας η πλειοψηφία των εφήβων προτιμούν να δούνε μία ταινία ή μία σειρά παρά να διαβάσουν ένα βιβλίο. Βέβαια υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις και πιστεύω ότι στον καθένα ταιριάζουν διαφορετικές κατηγορίες βιβλίων. Εγώ ανήκω στο ποσοστό των εφήβων που δεν διαβάζουν λογοτεχνία, όμως, τους τελευταίους μήνες όταν έχω όρεξη διαβάζω ένα βιβλίο ενός Σουηδού συγγραφέα, γιατί μου αρέσει να μπαίνω στον τρόπο σκέψης ανθρώπων από άλλες χώρες και πολιτισμούς. Το βιβλίο αναφέρεται κυρίως στην καθημερινή ζωή, αλλά και το πώς όλα έχουν με κάποιο τρόπο μία σύνδεση. Η λογοτεχνία διευρύνει τη σκέψη σου και σου μαθαίνει πράγματα χωρίς να το καταλάβεις, γι’ αυτό όλοι θα πρέπει να διαβάζουμε λίγο όταν έχουμε λίγο ελεύθερο χρόνο.
Αναστασία Σκολαρίκη:
Λογοτεχνία. Μία λέξη τόσο μαγική, που κρύβει μια τεράστια δύναμη μέσα μας. Τη δύναμη, η οποία ξυπνάει τη φαντασία μας, διευρύνει τους ορίζοντές μας και το κυριότερο, μέσω των γεγονότων που προβάλει, μας κάνει καλύτερους και πιο μορφωμένους ανθρώπους. Μέσα από τα λάθη των ηρώων, μαθαίνουμε κι εμείς, ερχόμαστε στη θέση τους, αναρωτιόμαστε: «Τι θα έκανα εγώ αν βρισκόμουν σε μία παρόμοια κατάσταση;». Επίσης, μία πολύ ενδιαφέρουσα διάσταση της λογοτεχνίας, είναι η σχέση των εφήβων και γενικότερα των μαθητών με αυτή. Όσον αφορά στους μαθητές που βρίσκονται στην εφηβεία, επιλέγουν συνήθως αστυνομικά βιβλία, βιβλία μυστηρίου, εφηβικά και πιο σπάνια ιστορικά, μυθιστορήματα ή βιβλία που συγκαταλέγονται στην κατηγορία της ελληνικής πεζογραφίας. Βέβαια, το είδος ή τα είδη των βιβλίων που επιλέγει κάποιος, όχι μόνο μαθητής, εξαρτάται και από την πνευματική ωριμότητά του, επειδή είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες που καθορίζουν πιο είναι το κατάλληλο βιβλίο για έναν άνθρωπο. Κατά τη γνώμη μου, δεν μπορούμε να πούμε με ακρίβεια αν η σχέση των εφήβων και των παιδιών με τη λογοτεχνία, στις μέρες μας, είναι καλή, αφού αυτό εξαρτάται από την κρίση του κάθε εφήβου και του κάθε παιδιού για την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων. Προσωπικά, αγαπώ τη λογοτεχνία, καθώς, στον ελεύθερό μου χρόνο βυθίζομαι στις πλοκές τον διάφορων ιστοριών, δημιουργώντας δικές μου εικόνες, οπότε με αυτόν τον τρόπο περνάω ευχάριστα αυτές τις ώρες. Τέλος, επιλέγω να διαβάζω βιβλία που συγκαταλέγονται στην εφηβική λογοτεχνία, στα ιστορικά, στα μυθιστορήματα και σπανιότερα στα ποιητικά.
Μαρίνα Γλούμπου:
Τα τελευταία χρόνια οι μαθητές έχουν αμελήσει το θέμα της λογοτεχνίας. Τους περνάει αδιάφορο ή βαρετό. Ελάχιστα παιδιά στην εποχή μας θα έχουν διαβάσει ένα λογοτεχνικό βιβλίο πέρα από το σχολείο. Αυτό οφείλεται, διότι αυτή η γενιά είναι η γενιά της τεχνολογίας. Έχουμε μεγαλώσει με αυτήν καθώς πλέον έχει γίνει καθημερινότητα σε ό,τι και να κάνουμε. Όσο για εμένα συνήθιζα να διαβάζω όποτε είχα χρόνο, αλλά μεγαλώνοντας δεν το έβρισκα ενδιαφέρον.
Βασιλική Ζαλώνη:
Πλέον η λογοτεχνία παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας και ιδιαίτερα στους εφήβους. Προσωπικά το να διαβάζω λογοτεχνικά βιβλία στον ελεύθερο μου χρόνο είναι κάτι που με χαροποιεί ιδιαίτερα. Αν και δεν γνωρίζω το πώς ξεκίνησα να διαβάζω σε αυτή τη φάση της ηλικίας μου λογοτεχνικά βιβλία αγνοώντας τον περισσότερο χρόνο τις ηλεκτρονικές συσκευές στο σπίτι μου και παραμένοντας εθισμένη στο βιβλίο για ώρες, πιστεύω πως αυτό οφείλεται πιο πολύ στο γεγονός ότι και η αδελφή μου από μικρή διάβαζε αρκετά βιβλία με αποτέλεσμα να με κάνει περίεργη να διαβάσω βιβλία χωρίς να έχω την πίεση του σχολείου ή γενικότερα, αλλά από δική μου απόφαση και ενδιαφέρον. Ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία αυτόν τον καιρό ήταν μια αυτοβιογραφία μιας διάσημης ηθοποιού στο Χόλιγουντ τη δεκαετία του 1940, το οποίο ενώ ποτέ δεν θα σκεφτόμουν να το διαβάσω ή να το παρατηρήσω μέσα σε ένα κατάστημα μου κίνησε το ενδιαφέρον μόνο και μόνο επειδή το είδα σε μια εφαρμογή στο κινητό μου. Πολλά άτομα το πρότειναν λέγοντας πως είναι ένα πολύ ωραίο βιβλίο, το οποίο δεν θα σε απογοητεύσει. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο ξεκίνησα να διαβάζω βιβλία καθώς τα έβλεπα και από τη μεγάλη μου αδελφή, αλλά και από τα προτεινόμενα στις εφαρμογές στο κινητό μου. Γενικά δεν θα σκεφτόμουν να διαβάσω ένα τέτοιου είδους βιβλίο καθώς είμαι πιο πολύ του ρομαντικού και της φαντασίας. Στις μέρες μας κανένας δεν έχει αρκετό χρόνο για το οτιδήποτε, οπότε εξαιτίας αυτού έχει δημιουργηθεί και μια συνήθεια στο θέμα του βιβλίου στον ελεύθερο χρόνο. Αυτό που θέλω να πω είναι πως κανένας δεν θα προτιμήσει να διαβάσει λίγες σελίδες από ένα βιβλίο στον ελεύθερό του χρόνο από το να κάτσει με το κινητό του, διότι νιώθουμε πως το κινητό είναι μια εύκολη λύση και ότι είναι πιο χαλαρωτικό από το να κουράζεις τα μάτια σου διαβάζοντας, κάτι που σίγουρα δεν ισχύει. Φυσικά το βιβλίο είναι κάτι το οποίο μπορεί να σε κάνει να ξεφύγεις έστω και λίγο από την πραγματικότητα ταξιδεύοντας στον κόσμο του βιβλίου και φτιάχνοντας δικές σου εικόνες για ό,τι διαβάζεις σε αυτό. Τέλος πιστεύω πως οι νέοι έχουν ξεκινήσει να μπαίνουν στο «τρυπάκι» αυτό της λογοτεχνίας λόγω του ότι έχει διαδοθεί γενικότερα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μόνο από αυτό πολύ πιστεύουν, επειδή έχει γίνει «viral» και πολλά άτομα πιστεύουν πως έχει γίνει μόδα, πρέπει να το ακολουθήσουν χωρίς βέβαια να τους κινούν το ενδιαφέρον τα λογοτεχνικά βιβλία.
Λυδία Παυλή:
Η λογοτεχνία με τους εφήβους είναι ένα από τα πιο σημαντικά δεσίματα που δημιουργούνται με την πάροδο του χρόνου. Σε πολλούς εφήβους αρέσει να διαβάζουν ελληνική λογοτεχνία, αλλά σε κάποιους όχι. Η γνώμη μου είναι ότι όλοι μας πρέπει μερικές φορές να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να ανακαλύψουμε αυτό το χάρισμα και πλεονέκτημα που έχουμε σαν χώρα, δηλαδή την ελληνική λογοτεχνία. Περνώντας τα χρόνια διακρίνω μια αγνόηση της λογοτεχνίας και αμέλεια από τους εφήβους, αλλά πιστεύω μεγαλώνοντας θα εκτιμήσουν τη λογοτεχνία, αφού είναι πολύ σημαντική για τις γνώσεις μας και τον τρόπο έκφρασης.
Πρόδρομος Ραφαήλ Νατσικόπουλος:
Πράγματι, οι σχέσεις ανάμεσα στους νέους του 21ου αιώνα και τη λογοτεχνία είναι αρκετά αμφιλεγόμενη. Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει απωθήσει τους νέους από το διάβασμα ενός βιβλίου. Παρόλα αυτά υπάρχουν και εξαιρέσεις. Ποιες είναι, αλήθεια, αυτές οι σχέσεις και πώς μπορούμε να τις περιγράψουμε; Καταρχάς, υπάρχει μια μερίδα νέων, οι οποίοι αγαπούν τη λογοτεχνία. Μπορεί να διαβάζουν δοκίμια με θέμα εφηβική, ή και κλασική πεζογραφία και λογοτεχνία, είτε από το κινητό είτε από το τάμπλετ. Συνήθως διαβάζουνε το βράδυ, λίγο πριν κοιμηθούν, καθώς η πίεση από εξωσχολικούς παράγοντες είναι αρκετή. Αυτοί που θέλουν, όσο μπορούν κρατούν έστω και μια μικρή επαφή. Ωστόσο, η σπίθα της λογοτεχνίας από μερικούς έχει χαθεί εντελώς. Τη θέση της την έχουν πάρει τα βιντεοπαιχνίδια, κυρίως για τα αγόρια, στα οποία προτιμούν να αφιερώσουν παραπάνω χρόνο. Η εξάρτηση από αυτά, εκτός από την απώλεια του διαβάσματος ενός βιβλίου, έχουν φέρει και την απώλεια του διαβάσματος γενικά. Δεν είναι, όμως, όλες οι καταστάσεις ίδιες. Σε μερικούς μπορεί η λογοτεχνία να μην «αγγίζει» τα ενδιαφέροντά τους και έτσι δεν ασχολούνται, ή η έλλειψη χρόνου δεν τους επιτρέπει να ανοίξουν ένα δοκίμιο να διαβάσουν. Εν τέλει, υπάρχουν αυτές οι δύο μερίδες νέων. Προσωπικά μου αρέσει το διάβασμα βιβλίων, κυρίως ξένων, καθώς δεν έχουν αναδειχθεί νέοι Έλληνες συγγραφείς τόσο όσο οι ξένοι. Ελπίζω κάποτε να αναδειχθούν και αυτοί, αφού έτσι πρέπει.
Μαρία Γώγου:
Από μικρή θυμάμαι με τα βιβλία δεν τα πήγαινα καλά και να που τώρα το μετανιώνω… Ενώ διάβαζα για τα μαθήματά μου στο σχολείο, όσα βιβλία λογοτεχνίας και αν διάβαζα δεν κατάφερα να τελειώσω κανένα και τα πιο πολλά ήταν κωμικά και περιπέτειας. Αυτό φυσικά είναι πολύ αρνητικό, γιατί η γνώμη μου είναι ότι όσα πιο πολλά βιβλία διαβάζεις από μικρός τόσο πιο μεγάλη μάζα γνώσης «μαζεύεις» στο μυαλό σου. Το προσπάθησα, αλλά έχει να κάνει και με το παιδί, εγώ ποτέ δεν μπόρεσα. Τα χρόνια έχουν αλλάξει πολύ. Πιστεύω ότι πλέον τα παιδιά δεν ενδιαφέρονται για τη λογοτεχνία, γιατί η ψηφιακή τεχνολογία μας έχει κυριεύσει.
Μαρία – Ελένη Αντωνογλούδη:
Οι νέοι στις μέρες μας δεν διαβάζουν βιβλία. Λόγω της τεχνολογίας προτιμάνε να βγαίνουν έξω με φίλους ή να βρίσκουν ένα χόμπι κ.ά. από το να διαβάζουν. Πέρα από τα παιδιά, όμως, που δεν θέλουν να διαβάζουν, μερικά παιδιά λατρεύουν τη λογοτεχνία. Τους αρέσει πολύ να διαβάζουν λογοτέχνες μεγάλους π.χ. Αγκάθα Κρίστι, Τσαρλς Ντίκενς και άλλους. Εγώ προτιμώ όπως και πολλοί νέοι να βλέπουν ταινίες που βγαίνουν μέσα από τα βιβλία είτε αστυνομικές είτε επιστημονικής φαντασίας κ.ά.