Η ιστορική φράση «Δεν θέλω έναν δικηγόρο για να μου λέει τι δεν πρέπει να κάνω, τον προσλαμβάνω για να μου πει πώς να κάνω αυτό που θέλω να κάνω», που αποδίδεται στον διάσημο Αμερικανό τραπεζίτη J.P. Morgan, περιγράφει αυτό που ο κόσμος ανακάλυψε μετά τη δημοσιοποίηση των Panama Papers
Η δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca, όπως καταδεικνύεται από τα χιλιάδες έγγραφα που δημοσιεύονται εδώ και περίπου μία εβδομάδα, σίγουρα θα είχε συνεργασία με τον Morgan αν υπήρχε όσο αυτός ζούσε. Κι αυτό γιατί όπως αποδεικνύεται από τις αποκαλύψεις του ICIJ και διεθνών μέσων ενημέρωσης, η νομική εταιρεία με έδρα τον Παναμά επί περίπου 40 χρόνια έκανε το καλύτερο ούτως ώστε οι πελάτες της να κάνουν αυτό που θέλουν να κάνουν, είτε αυτοί είχαν σχέση με τη χρηματοδότηση τρομοκρατίας, είτε ήταν τράπεζες, είτε μεγάλες εταιρείες, είτε δισεκατομμυριούχοι επιχειρηματίες, είτε έμποροι όπλων και ναρκωτικών, είτε πράκτορες μυστικών υπηρεσιών.
Το κοινό πίσω από όλες τις υποθέσεις οι οποίες έρχονται σιγά σιγά στο φως είναι ότι η Mossack Fonseca (όσο κι αν το αρνείται επισήμως) έκλεινε τις συμφωνίες χωρίς να κάνει τον απαραίτητο νομικό έλεγχο και όταν τύχαινε κάποιος από τους πιο «παραβατικούς» πελάτες της να αποκαλυφθεί, η εταιρεία έκανε αρχικά ό,τι μπορούσε για να τον καλύψει και αν αποτύγχανε εξαφάνιζε τα πειστήρια οποιασδήποτε σχέσης μαζί του. Η κύρια ασχολία της Mossack Fonseca ήταν η ίδρυση offshore εταιρειών, οι οποίες πολλές φορές ήταν φαντάσματα, όμως προσέφερε και πολλές άλλες υπηρεσίες με το κατάλληλο (πάντα υψηλό) αντίτιμο, όπως ας πούμε να εξασφαλίζουν πριν από το διαζύγιο κάποιου πολυεκατομμυριούχου ότι η σύζυγος δεν θα βρει όλα τα περιουσιακά στοιχεία του συζύγου.
Παγκόσμιο δίκτυο
Για να τα πετύχουν όλα αυτά οι δύο διάσημοι δικηγόροι Γιούργκεν Μοσάκ και Ραμόν Φονσέκα Μόρα έστησαν από το 1986 και εντεύθεν ένα τεράστιο παγκόσμιο δίκτυο γραφείων, μέσω του οποίου εκμεταλλεύονταν τις κατά τόπους νομοθεσίες προς όφελος των ιδίων και των πελατών τους. Η πρώτη κίνησή τους προς αυτήν την κατεύθυνση έγινε το 1987 όταν οι δύο άνδρες άνοιξαν το γραφείο τους στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους. Η απόφαση αυτή δεν ήταν καθόλου τυχαία αφού πριν από μερικά χρόνια οι Παρθένοι Νήσοι είχαν υιοθετήσει νομοθεσία που διευκόλυνε το άνοιγμα εξωχώριων (offshore) εταιρειών, προβλέποντας ότι δεν χρειάζεται η κατάθεση στις Αρχές των στοιχείων των ιδιοκτητών ή των διαχειριστών τους
316 χιλιάδες ευρώ τουλάχιστον είχαν κρύψει σε offshore δύο στενοί φίλοι της Μαρίν Λεπέν.
3,5 εκατ. ευρώ σε ομόλογα διαχειριζόταν η offshore του Ισλανδού πρωθυπουργού.
9 χρόνια ο Αργεντινός πρόεδρος Μ. Μάκρι υποβάλλει πόθεν έσχες χωρίς την offshore του…
5 εκατ. ευρώ έχουν καταβάλει ο Λίονελ Μέσι και ο πατέρας του σε αδήλωτη offshore.
Η επόμενη μεγάλη επιχειρηματική κίνηση ήρθε το 1994 όταν το γραφείο των δύο δικηγόρων έκλεισε συμφωνία με την κυβέρνηση της ατόλης Νιούε στον Ειρηνικό Ωκεανό, με την οποία εξασφάλιζε αποκλειστικότητα για 20 χρόνια στην ίδρυση εξωχώριων εταιρειών με έδρα το νησί. Η συμφωνία αυτή ήταν τόσο επιτυχημένη που το 2001 η Mossack Fonseca έβγαζε τόσα χρήματα ώστε να συνεισφέρει 1,6 εκατ. δολάρια στον προϋπολογισμό της Νιούε, ο οποίος έφτανε τα 2 εκατομμύρια δολάρια.
Ολο αυτό το διάστημα και για αρκετά χρόνια μετά η Mossack Fonseca γιγαντωνόταν και επεκτεινόταν. Ανοιξε συνολικά 40 γραφεία σε ολόκληρο τον κόσμο, στα οποία απασχολεί 500 εργαζόμενους και στο πελατολόγιό της είχε άτομα και εταιρείες από περισσότερες από 200 χώρες και γεωγραφικές περιοχές. Εξαιτίας του μεγέθους της -είχε φτάσει να είναι μία από τις μεγαλύτερες νομικές εταιρείες του κόσμου στον τομέα της- κάθε φορά που αντιμετώπιζε προβλήματα σε μια χώρα είτε σταματούσε να υποστηρίζει τον πελάτη της, είτε αρνιόταν ότι έχει σχέση με τη θυγατρική της στην περιοχή, είτε απλώς έφευγε και άρχιζε να δραστηριοποιείται σε άλλη χώρα με πιο ευνοϊκό περιβάλλον.
Πελάτες της ήταν τουλάχιστον 33 εταιρείες και άτομα που βρίσκονται στη λίστα των νομικών οντοτήτων στις οποίες έχουν επιβάλει κυρώσεις οι ΗΠΑ, αρχηγοί κρατών και αξιωματούχοι, που σχετίζονται με τις κυβερνήσεις της Συρίας, της Β. Κορέας, της Σαουδικής Αραβίας και πολλών άλλων χωρών σε Αφρική και Ασία. Επιπλέον η εταιρεία συνεργαζόταν στενά με τράπεζες όπως η Deutsche Bank, η HSBC, η Societe Generale, η Credit Suisse, η UBS και η Commerzbank.
ΓΙΟΥΡΓΚΕΝ ΜΟΣΑΚ
Με πατέρα στα SS και ζωή… γρίφο
Με το που έσκασε η βόμβα της Mossack Fonseca και των Panama Papers, στο προσκήνιο, πέρα από τις διάφορες δραστηριότητες της εταιρείας, ήρθαν και τα προφίλ των δύο συνιδρυτών της οι οποίοι έχουν μακρά πορεία στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα του Παναμά αλλά και της διεθνούς ελίτ. Η περίπτωση του 68χρονου Γιούργκεν Μοσάκ απασχολεί ιδιαίτερα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης αυτές τις ημέρες όχι μόνο γιατί είναι αυτός που πρώτος άνοιξε το… αμαρτωλό δικηγορικό γραφείο, αλλά και γιατί έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον η ιστορία της οικογένειάς του. Οπως πλέον είναι γνωστό, ο Γιούργκεν γεννήθηκε λίγο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο Φερθ της Βαυαρίας και είναι γιος του αξιωματικού των Waffen SS, Ερχαρντ Μοσάκ. Αυτήν την προσωπική ιστορία μοιράζονται αρκετοί Γερμανοί στην ηλικία του Γιούργκεν, όμως αυτό που τον ξεχωρίζει είναι ότι μερικά χρόνια αργότερα ο πατέρας του βρέθηκε να συνεργάζεται με τη CIA και να είναι ένας από τους κατασκόπους της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών στον Παναμά. Ο Ερχαρντ, σύμφωνα με όσα ανέφερε στα διεθνή μέσα ενημέρωσης ο ετεροθαλής αδερφός του Γιούργκεν, Χορστ, μετά τον πόλεμο έγινε δημοσιογράφος και εν συνεχεία έφυγε από τη Γερμανία. Σύμφωνα με τη Sueddeutsche Zeitung, o Ερχαρντ Μοσάκ συνελήφθη στο Μόναχο από Αμερικανούς στρατιώτες και επάνω του βρέθηκε λίστα με τα ονόματα μελών των ταγμάτων εφόδου των ναζί.
Οπως όλα δείχνουν, ο Ερχαρντ στον Παναμά εργάστηκε για τη CIA, κατασκοπεύοντας κυρίως την Κούβα και το κομμουνιστικό κόμμα εκεί. Η υπόλοιπη ιστορία του δυστυχώς δεν μπορεί να συμπληρωθεί. Σύμφωνα με τα γερμανικά μέσα, όταν δημοσιογράφοι ζήτησαν πληροφορίες, η απάντηση της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Γερμανίας (BND) ήταν ότι ο φάκελός του δεν μπορεί να δημοσιευθεί, γιατί κάτι τέτοιο «θα έβαζε την ευημερία της Γερμανίας ή κάποιου πολίτη της σε κίνδυνο».
Πτυχιούχος
Οσον αφορά στον ίδιο τον Γιούργκεν Μοσάκ, πάντως, γνωρίζουμε ότι έλαβε την καλύτερη δυνατή παιδεία και ότι πήρε το πτυχίο του από τη νομική σχολή του Καθολικού Πανεπιστημίου Σάντα Μαρία της Αντίγουα το 1973. Επίσης γνωρίζουμε ότι για μερικά χρόνια εργάστηκε ως δικηγόρος στο Λονδίνο και ότι το 1977 επέστρεψε στον Παναμά όπου και άνοιξε το περίφημο γραφείο του, το οποίο το 1986, σε μια κρίσιμη περίοδο για την πολιτική του Παναμά έγινε η εταιρεία Mossack Fonseca. Εκείνα τα χρόνια είχε ξεκινήσει η εφαρμογή της συμφωνίας Τορίχος-Κάρτερ, που είχε υπογραφεί το 1977 για τη μεταβίβαση του ελέγχου της διώρυγας του Παναμά από τις ΗΠΑ στην κυβέρνηση της χώρας και ότι το 1989 έγινε η εισβολή των ΗΠΑ με απόφαση της κυβέρνησης Μπους για την απομάκρυνση από την εξουσία του Μανουέλ Νοριέγκα.
ΡΑΜΟΝ ΦΟΝΣΕΚΑ
Ο βραβευμένος συγγραφέας και το «τέρας» του
Ο εταίρος του Γιούργκεν Μοσάκ, Ραμόν Φονσέκα Μόρα, είναι ένας από τους διασημότερους και ισχυρότερους ανθρώπους στον Παναμά, εδώ και αρκετά χρόνια. Μέλος της ελίτ από μικρή ηλικία, ο 64χρονος Ραμόν Φονσέκα, εκτός από δικηγόρος, είναι και συγγραφέας, ενώ μέχρι πρότινος ήταν υπουργός και σύμβουλος του προέδρου της χώρας Χουάν Κάρλος Βαρέλα και πρόεδρος του φιλοαμερικανικού εθνικιστικού κόμματος Παναμενίστα.
Σύμφωνα με όσα είναι γνωστά γι’ αυτόν, όταν ήταν μικρός ήθελε να γίνει κληρικός, όμως εντέλει σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο του Παναμά και συγκεκριμένα στο πανεπιστήμιο της ανώτερης τάξης και εν συνεχεία μετέβη στο Λονδίνο όπου και έκανε σπουδές στο London School of Economics.
Οπως έχει δηλώσει ο ίδιος σε συνέντευξή του, «όταν ήμουν μικρός ήθελα να σώσω τον κόσμο. Δεν κατάφερα όμως να σώσω τίποτα, δεν κατάφερα να φέρω κάποια αλλαγή. Αποφάσισα τότε, καθώς ήμουν λίγο πιο ώριμος, να αφιερώσω τον εαυτό μου στο επάγγελμά μου, να κάνω οικογένεια, να παντρευτώ, να ζήσω μια κανονική ζωή. Οσο μεγαλώνει κανείς γίνεται ολοένα και περισσότερο υλιστικός».
Ο Φονσέκα Μόρα βρέθηκε το 1977 για περίπου μία 5ετία και στη Γενεύη, όπου έκανε κάποια σεμινάρια του ΟΗΕ στην UNCTAD (Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη) και εν συνεχεία εργάστηκε στα Ηνωμένα Εθνη ως σύμβουλος μέχρι το 1982. Με την επιστροφή του στον Παναμά, άνοιξε το μικρό δικηγορικό του γραφείο, το οποίο ύστερα από 4 χρόνια συγχωνεύτηκε με το γραφείο του Μοσάκ και έφτιαξαν την περιβόητη πλέον Mossack Fonseca. Σε συνέντευξή του ο ίδιος ο Φονσέκα έχει σχολιάσει αυτήν τη συγχώνευση λέγοντας πως «μαζί, δημιουργήσαμε ένα τέρας».
Μυθιστορήματα
Ενα σημείο που αξίζει να σημειωθεί στην ιστορία του Φονσέκα είναι πως ως συγγραφέας έχει γράψει εξαιρετικά επιτυχημένα μυθιστορήματα, κερδίζοντας μάλιστα και βραβεία γι’ αυτά. Το ενδιαφέρον είναι ότι τουλάχιστον δύο από αυτά, το «Ο Χορός των Πεταλούδων» και το «Μίστερ Πολίτικους», ασχολούνται σύμφωνα με τις κριτικές «με τη στενή σχέση μεταξύ εξουσίας και ανηθικότητας» και με τον «σκιώδη υπόκοσμο των διεφθαρμένων πολιτικών που κάνουν τα πάντα για να κερδίσουν την εξουσία και να επιτύχουν τις φιλοδοξίες τους».
Ο Φονσέκα εδώ και περίπου έναν μήνα βρίσκεται σε άδεια από τα πολιτικά και όχι μόνο καθήκοντά του καθώς το όνομά του εμπλέκεται στο σκάνδαλο της Petrobras που έχει ξεσπάσει στη Βραζιλία και έχει προκαλέσει σεισμό στην πολιτική ηγεσία της χώρας. Ο ίδιος δήλωσε ότι παίρνει άδεια για να υπερασπιστεί με όλες του τις δυνάμεις την υπόληψή του και την τιμή της εταιρείας του.
Πηγή www.ethnos.gr