Του
Γ. Καπουρνιώτη
Τα τελευταία χρόνια η κοινωνία μας βρίσκεται μεταξύ σφύρας κι άκμονος. Η βία εντός του σχολικού πλαισίου και συνακόλουθα η νεανική παραβατικότητα και η μετεξέλιξή της σε ακραίες εγκληματικές συμπεριφορές απασχολούν καθημερινά την επικαιρότητα και στη χώρα μας! Πρόσφατα, στις 5-5-2023, όλο το πανελλήνιο «σοκαρίστηκε» από ένα σοβαρό περιστατικό βίας ανηλίκων σε προαύλιο σχολείου στις Σέρρες. Δύο μαθητές πιάστηκαν στα χέρια και αντάλλαξαν μπουνιές. Γύρω τους μαζεύτηκαν κι άλλα παιδιά ενώ κάποιοι προσπάθησαν να τους χωρίσουν, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, ενώ άλλος κατέγραψε το σκηνικό με το κινητό του τηλέφωνο. Τελικά, ο άγριος καυγάς τελείωσε με την ψύχραιμη παρέμβαση των καθηγητών. Όλα ξεκίνησαν από μια πλάκα αλλά… εξελίχθηκε σε ξύλο!
Τον τελευταίο καιρό με μία απίστευτη συχνότητα έρχονται στην επιφάνεια μία σειρά από παρόμοια ακραία φαινόμενα βίας στα σχολεία. Η εύκολη απάντηση είναι ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο παλιό. Είναι αλήθεια παλιό, όπως αλήθεια είναι και ότι η ευκολία με την οποία αποδεχόμαστε την διαχρονικότητά του δεν μειώνει καθόλου τις ευθύνες μας. Όμως πόσο παλιά είναι αλήθεια αυτή η ακραία βία εντός του σχολείου; Πόσο συνηθισμένη φαντάζει στα μάτια όλων των εμπλεκόμενων φορέων ο ξυλοδαρμός ανηλίκων από ανήλικους; Η άσκηση βίας, λεκτικής και σωματικής, από παιδιά εναντίον καθηγητών; Πόσο φυσιολογικό θεωρούμε πια να ανησυχούμε για τη σωματική ακεραιότητα των παιδιών και των δασκάλων, επειδή ομάδα παιδιών ξέρει να χειρίζεται μαχαίρια κι άλλα συναφή «εργαλεία» καλύτερα κι από μαθητευόμενους εκδοροσφαγείς; Και πού; Μέσα στο σχολείο;
Ας είμαστε ειλικρινείς. Δεν είναι και τόσο καινούριο φαινόμενο. Όλα τα προηγούμενα χρόνια, βλέπαμε αλλά αρνούμασταν να δούμε την αλήθεια! Εθελοτυφλώντας, επιτρέψαμε σε μία ομολογουμένως ταλαιπωρημένη γενιά να εκφραστεί με κάθε αντικοινωνική συμπεριφορά και στη βία, ώστε να ριζώσει για τα καλά σε κάθε σχολείο, σε κάθε επαρχία, σε κάθε κοινωνικό σύνολο! Τα παιδιά μας, η ίδια η κοινωνία και η συνοχή της, το σήμερα και το αύριο βρίσκονται ενώπιον μιας σκληρής πραγματικότητας που ίσως τελικά αρνούμαστε να δούμε κι όταν πια βρεθούμε αντιμέτωποι με τη σκληρότητα των συνεπειών της, πέφτουμε από τα σύννεφα. Δεν βλέπουμε! Ή μήπως αν και βλέπουμε, απλώς… παραβλέπουμε το πρόβλημα; Μήπως αδιαφορούμε; Μήπως σπρώχνοντας τα σκουπίδια κάτω από το χαλάκι δίνουμε μία επίφαση καθαριότητας κι έτσι ήρεμοι για το επίτευγμά μας συνεχίζουμε την πιεστική μας καθημερινότητα;
Δεν πρόκειται για μια παντελώς υποκειμενική θέαση των πραγμάτων, αν και ομολογώ ότι ελάχιστα καταφέρνω να αφήσω το θυμικό και το συναίσθημα στην άκρη όταν νιώθω την ανάγκη να μιλήσω για τα παιδιά μας. Πράγματι, τα παιδιά μας νοσούν γιατί η ελληνική κοινωνία νοσεί. Τα παιδιά μας βρίσκονται σε κίνδυνο γιατί εμείς τα βάλαμε σε κίνδυνο! Η κοινωνία μας, όλοι εμείς, βρισκόμαστε στην αλγεινή θέση να αντιμετωπίσουμε την επώδυνη πραγματικότητα, φοβόμαστε όμως να παραδεχτούμε τα σφάλματά μας! Αρνούμαστε να αναζητήσουμε το μέγεθος της ευθύνης μας ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί, ως κοινωνία ή έστω ως αδιάφοροι παρατηρητές.
Πρώτα από όλα την ευθύνη την φέρουν οι κρατικοί φορείς. Τα θεσμικά όργανα του κράτους που σιωπηλά αποδέχτηκαν την ανηθικότητα και εξέθρεψαν το τέρας της αδηφαγίας στο βωμό του «ωχαδερφισμού». Έτσι, αφού «όλοι μαζί τα φάγαμε» – μια φράση που για πολλούς έκρυβε μεγάλες δόσεις αλήθειας για το πώς δομήθηκε το πελατειακό κράτος της Μεταπολίτευσης – αποδεχτήκαμε την ανηθικότητα. Αφού υποφέρει και ο γείτονας αντέχω και τα δικά μου δεινά, δεν χρειάζεται να αντιδράσω. Αφού ο συμπολίτης μου δεν επωμίζεται την ευθύνη της ίδιας του της ύπαρξης, λειτουργώ αντιστοίχως κι εγώ. «Σιγά μην κάτσω να σκάσω», ε; Κι αφού υποφέρουν οι παραδίπλα μου, αφού η φωτιά είναι λίγο πιο κάτω, αφού δεν πλημμύρισα εγώ, αφού, αφού… Τουλάχιστον εγώ δεν πλημμύρισα! Κι εκπαιδεύσαμε μία ολόκληρη γενιά στην αποποίηση της ευθύνης και της ηθικής!
Μα κι ο καθένας από εμάς, ως μονάδα, δεν είναι άμοιρος ευθυνών! Δεν μπορεί με κάθε τρόπο να επιρρίπτουμε την πέτρα του αναθέματος στην κρατική μηχανή, σε έναν πρωθυπουργό, σε έναν ή μία υπουργό, σε έναν εκπρόσωπο του κράτους λες και σαν άλλος Άγιος Βασίλης έχει την ευθύνη να μάς φέρει δώρα, συντάξεις, ηθική, συμπόνια, ενσυναίσθηση. Φταίω εγώ, φταις εσύ, φταίμε όλοι μαζί κι ο καθένας μόνος του. Ναι, φταίμε όταν δεν ορθώσαμε το ανάστημα εντός κι εκτός του οίκου μας! Φταίμε όταν δεν είδαμε ότι το «καμάρι» μας παρεκκλίνει επικίνδυνα! Φταίμε όταν ο δάσκαλος και ο καθηγητής φάνταζε ως ο μόνος υπεύθυνος του προβλήματος, νίπτοντας τας χείρας μας! Δε λέω ότι έπρεπε να ρίξουμε ένα μπερντάκι ξύλο στο καμάρι μας. Λέω απλώς ότι έπρεπε να δω όταν έκανα ότι δεν έβλεπα… να αγκαλιάσω όταν δεν αγκάλιαζα γιατί μου ήταν δύσκολο, να νουθετήσω όταν δεν νουθετούσα λόγω έλλειψης χρόνου, να μαλώσω, να οριοθετήσω ή ακόμη να γίνω ο «κακός γονιός» όταν έβλεπα ότι όλα τα άλλα μέσα δεν απέδιδαν!
Τέλος, φταίμε κι εμείς οι δάσκαλοι και οι καθηγητές και στο σχολείο και στο φροντιστήριο και στα ιδιωτικά σχολεία! Οι ευθύνες υπάρχουν για όλους μας. Οφείλουμε όλοι μας να συνεισφέρουμε και ως δάσκαλοι και ως γονείς στην προσπάθεια να ανατραπεί το κακό! Οφείλουμε να μιλήσουμε στα παιδιά μας και ως γονείς και ως δάσκαλοι για την πορεία αυτού του «νέου κόσμου»! Όχι όμως όπως συνηθίζουμε. Αυτά τα συνηθισμένα τσιτάτα μας: «Εμείς στα νιάτα μας, ενώ εσείς σήμερα», είναι αστεία πιστέψτε με! Εμείς οφείλουμε να προσαρμοστούμε στις διαφορετικές συνθήκες και να προσπαθήσουμε να εντάξουμε σε αυτή την «περίεργη εποχή τους» όση πιο πολλή ανθρωπιά γίνεται! Απλώς, νομίζω ότι πρέπει πρώτα κι εμείς να θυμηθούμε και να δούμε τι είναι αυτό!