Ο Θεοδόσης Πυλαρινός «συναντά» τον ποιητή Αντώνη Φωστιέρη

Του ΒΑΣΙΛΗ Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Η αποκωδικοποίηση της ποιητικής γλώσσας του Αντώνη Φωστιέρη -του πληρέστερου, ίσως, σημειωτικού συστήματος που έχει να επιδείξει η σύγχρονη ελληνική ποίηση- δεν είναι, πλέον, ένας επίδοξος λογοτεχνικός στόχος, αλλά μια τεύξη σημαντική της Φιλολογίας.
Το διαπιστώνει κανείς, εντρυφώντας στην εκτενή, βαρύνουσας επιστημονικής και λογοτεχνικής αξίας, μελέτη του Θεοδόση Πυλαρινού*: «Ο ποιητής Αντώνης Φωστιέρης, Θεματικές και Μορφολογικές Προσεγγίσεις στο Έργο του» (Εκδόσεις Καστανιώτη).
Η «εμβάθυνση στη θεωρητική μέθοδο που ακολουθεί, ο πνευματικός διάλογος μαζί του και η ακολουθία των δρόμων ή των στενωπών όπου ο ίδιος βαδίζει» (Εισαγωγική επισήμανση, σελ. 16), διασφαλίζουν τους προϋποθετικούς όρους μιας ολιστικής προσέγγισης, κατά το μάλλον εμπεριστατωμένης και άρτιας, κινούμενης εντός της ισχυρής επιδραστικής άλω της ποιητικής πολυσημίας του Αντώνη Φωστιέρη.

Το ισχυριζόμαστε, «εντοπίζοντας» πίσω από την πολυσύνθετη και εργώδη ερευνητική προσπάθεια, την πνευματική διεπαφή του συγγραφέα με την εργοποιό πέννα τού ογκώδους υλικού της μελέτης του, ου μην αλλά και την βιωματική ώσμωση, η οποία σχεδόν ταυτίζει την πρωτογένεια του έργου του Φωστιέρη με την μελετητική αποτύπωση της αξίας και της ουσίας του.
Η φιλοσοφική σκέψη του ποιητή καθίσταται προσπελάσιμη και αυτό, από μόνο του, είναι πρώτιστο κέρδος για τη Λογοτεχνία. Το επιστημονικό κύρος του Θεοδόση Πυλαρινού και η μεθοδικότητα της κριτικής του ανάλυσης ξεκλειδώνουν, χωρίς φορμαλιστικές ενστάσεις, την πύλη εισόδου στα νοητικά Φωστιέρεια άδυτα. Αναδεικνύουν την πνευματική αγχιστεία του σπουδαίου ποιητή της Γενιάς του ’70 με το κοινωνικό, πολιτικό και λογοτεχνικό γίγνεσθαι της περιόδου αυτής, ακολουθώντας «κατά βήμα» την εξέλιξη της ποιητικής πορείας του, η οποία με άλματα υπερβαίνει την εποχή του.

Ο (εκ δέκα Συλλογών) ποιητικός πλους της πεντηκονταετούς στοχαστικής αναζήτησης του Αντώνη Φωστιέρη χαρτογραφείται εξαντλητικά με παρακολουθητική συνέπεια και ακρίβεια, συμπυκνούμενος σε ένα πολύτιμο, εύτομο μελετητικό οδηγό. Η εύλογη κριτική απορία, πώς είναι δυνατόν να χωρέσει σ’ ένα ερευνητικό «σιλό», ευρέων έστω πνευματικών διαστάσεων, το μαξούλι μισού σχεδόν αιώνα πολυσχιδούς ποιητικής, εκδοτικής και πνευματικής κάρπωσης, απαντάται πειστικά με την ανάτρεξη στις σελίδες της.
Ο Θεοδόσης Πυλαρινός «για ακόμη μία φορά φορά, χρησιμοποιεί τα ισχυρά μεθοδολογικά εργαλεία του φιλολόγου […] για μια λεπτομερή, τεκμηριωμένη, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αναφορά στο έργο ενός ποιητή, που η δράση του βρίσκεται σε εξέλιξη» (Ηλίας Τουμασάτος, Poeticanet, 22/1/2022). Στο πλαίσιο αυτό, η παράθεση της επί μέρους εργογραφίας του Φωστιέρη και η διεξοδική ανάλυση εκάστης θεματικής -κατά τρόπον ώστε η πρόσληψη του έργου του και από τον μη μυημένο αναγνώστη να είναι δυνατή χωρίς εννοιολογικές ή ερμηνευτικές ασυνέχειες- καθιστούν το βιβλίο ένα πολύτιμο μελετητικό εργαλείο για κάθε πνευματοδίφη.
Τα ποιητικά υφολογικά σχήματα και στοιχεία ανιχνεύονται, κατηγοριοποιούνται και αποθησαυρίζονται στη μελέτη επίσης με μεθοδολογική αρτιότητα και λογοτεχνική εμβρίθεια. Η διαθεματική και διακειμενική τάξη, η οποία συνέχει την έρευνα (ωσάν ο Θ. Πυλαρινός, γράφοντας, να κρυφοαπαγγέλλει τον πρωτογενή ποιητικό λόγο), ακολουθεί αυστηρά τους κανόνες της ορθής γραμματολογίας.

Υπό το πρίσμα αυτό, εξετάζεται η γένεση και η εξέλιξη της ποίησης του Φωστιέρη αλλά και, περιγραφικά, το πολιτικό-κοινωνικό και πνευματικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίσσεται (και ανελίσσεται) η παλαίφατη, λες, φιλοσοφική/ποιητική σκέψη του.
Ο διακεκριμένος καθηγητής γίνεται ο έγκριτος «χρονικογράφος» της (διελασάσης ήδη τα σύνορα της Ελλάδας) ποιητικής έλλαμψης του Αντώνη Φωστιέρη, ενεργώντας ως «εντολοδόχος» της ελληνικής Γραμματείας, η οποία και του οφείλει άλλη μια αναγνώριση.
Σημείωση:
Ο Θεοδόσης Πυλαρινός είναι ομότιμος καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.