Tου Γ. Καπουρνιώτη
Ο Ιούλιος θα είναι πάντα σκληρός. Γενικά ο Ιούλιος είναι ένας περίεργος, σκληρός, ενίοτε και καταστροφικός μήνας, γιατί έχει μια σατανική πονηριά αυτός ο μήνας. Υποτίθεται ότι έρχεται ησύχως περπατώντας με τα σανδάλια του και κάτι ελαφρύ, ίσα που κρύβει το κορμί. Οι μέρες του είναι μεγάλες και οι νύχτες του ζεστές. Γεμίζουν τα θερινά σινεμά, γεμίζουν και τα μπαλκόνια. Οι τηλεοράσεις βγαίνουν έξω, μαζί με όλη την οικογένεια. Τις νύχτες βλέπεις τις καύτρες των τσιγάρων, ακούς το πιρούνι να βρίσκει στο πιάτο καθώς κόβει το καρπούζι ή το πεπόνι και αρχίζεις να κοιμάσαι, πλέον, με κλιματιστικό.
Ωστόσο η σκιά του Ιουλίου είναι τόσο μακριά, που μπορεί να κρυφτεί μέσα της ο εφιάλτης. Άλλωστε, αυτόν τον μήνα, το 1914 ξεκίνησε ο πιο φονικός πόλεμος στην ιστορία της ανθρωπότητας, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ήταν η πρώτη γενικευμένη παγκόσμια σύγκρουση του 20ού αιώνα που διήρκεσε από τις 28 Ιουλίου 1914 ώς τις 11 Νοεμβρίου 1918. Μια από τις πιο πολύνεκρες συρράξεις στην ιστορία, όπου περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη μάχη, ενώ άλλα 10 εκατομμύρια άμαχοι πολίτες πέθαναν από την κατοχή, τους βομβαρδισμούς, την πείνα, τις κακουχίες και τις ασθένειες.
Ήταν Ιούλιος του 1965 όταν άρχισε να ξετυλίγεται ο μίτος της Ιστορίας που οδήγησε στο πραξικόπημα του 1967. Στις 8 Ιουλίου 1965, ξεκίνησε η πρώτη πράξη των Ιουλιανών με την επιστολή που έστειλε από την Κέρκυρα ο τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος – αναμένοντας τη γέννηση του πρώτου του παιδιού (της πριγκίπισσας Αλεξίας) – στον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου και με την οποία τον κατηγορούσε ότι υπέθαλπε τη σύσταση συνωμοτικής οργάνωσης στις Ένοπλες Δυνάμεις: «ενισχύει και υποθάλπει […] συνωμοσία μοναδικόν σκοπόν έχουσα την ανατροπήν του Συντάγματος και την επιβολήν δικτατορίας ελεεινής μορφής…». Και μετά ήρθε η παραίτηση Παπανδρέου, η Αποστασία, τα μεγάλα συλλαλητήρια, η δολοφονία του 22χρονου φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα, στέλεχος της Αριστεράς. Τότε άρχισε να συναρμολογείται ο μηχανισμός συνδυασμένων γεγονότων, που ακόμα και σήμερα ταλαιπωρεί τον διάδοχο Παύλο και τον πρίγκιπα Νικόλαο. Οι άνθρωποι είναι χωρίς επίθετο και δικαίως παραπονιούνται. Μπορεί ο λαός να τους χάρισε πολλά επίθετα, πλην όμως κανένα δεν τους είναι αρεστό. Και έτσι φτάσαμε να μοιραζόμαστε το δράμα των παιδικών τους χρόνων, που, κατά την αφήγησή τους, άφησε βαθιές χαρακιές μέσα τους. Ξέρεις τι είναι να μην μπορείς να έρθεις στην Ελλάδα το καλοκαίρι, να καβαλήσεις μια μηχανή, όπως έκαναν οι φίλοι σου, αλλά να τη βγάζεις στην αυλή της Μαδρίτης και στο παλάτι της Κοπεγχάγης; Όποιος έχει περάσει βαρετές διακοπές με το σόι μπορεί να τους νιώσει…
Ήταν Ιούλιος του 1974 όταν ο Αττίλας πάτησε το άρβυλο στην Κύπρο και το γένος αισθάνθηκε τον πόνο του ακρωτηριασμού. Βέβαια όλα αυτά επιτάχυναν την αποκατάσταση της δημοκρατίας – η Τουρκία υποστήριξε ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, που είχε καταλυθεί από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου (15 Ιουλίου 1974) – αλλά το κόστος ήταν τόσο μεγάλο που ακόμα βαραίνει στην πλάτη του έθνους. Πληρώσαμε τη δημοκρατία με ένα κομμάτι εθνικού χώρου. Γι’ αυτό και η δεξίωση για την αποκατάσταση του πολιτεύματος κρύβει μέσα της μία πικρή ειρωνεία. Γιορτάζουμε, κρύβοντας την απώλεια κάτω από το χαλίκι στον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου.
Αλλά ο Ιούλιος του 2004 συνελήφθη «κοιμώμενος», διότι η Ελλάδα κατέκτησε το ποδοσφαιρικό Euro, λίγο πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Μετείχε μόλις για δεύτερη φορά σε τελική φάση Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος (μετά το 1980) και ήταν ένα από τα αουτσάιντερ του τουρνουά. Έκανε την πρώτη έκπληξη στην πρεμιέρα, νικώντας με σκορ 2-1 τη διοργανώτρια Πορτογαλία. Στη συνέχεια, προκρίθηκε στα προημιτελικά, απέκλεισε διαδοχικά τη Γαλλία και την Τσεχία και έφτασε στον τελικό της 4ης Ιουλίου. Εκεί, συνάντησε πάλι την Πορτογαλία, την οποία κέρδισε με 1-0, με σκόρερ τον Άγγελο Χαριστέα.
Και φυσικά ήταν Ιούλιος όταν η υπερφίαλη, επηρμένη νομενκλατούρα αρχαρίων πήγε να σκοτώσει τη χώρα με το δημοψήφισμα, πλην όμως λύγισε μπροστά στον φόβο του προσωπικού αφανισμού. Είναι και μακριά η Βενεζουέλα για να πας να κρυφτείς! Ήταν ο μήνας που κάποιος μάς έριξε κάτι στο ποτό. Ζαλιστήκαμε, φέραμε τις βόλτες μας και το ρίξαμε στην κραιπάλη και ξυπνήσαμε μετά με ένα τρομερό hangover. Το κύριο άρθρο της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ» (6.7.2015), σημείωνε την επομένη: «Πρόκειται ωστόσο για έναν πύρρειο θρίαμβο: έχοντας εξασφαλίσει πάνω από 60% υποστήριξης στο «όχι», ο κ. Τσίπρας αυτοπαγιδεύεται – και παγιδεύει τη χώρα – σε έναν δρόμο χωρίς επιστροφή, που οδηγεί σε απόλυτη αδυναμία για οποιαδήποτε συμφωνία κρατάει την Ελλάδα στο ευρώ».
Τον Ιούλιο του 2018 κάηκε το Μάτι και μαζί οι άνθρωποι που ακόμα αναζητούν δικαίωση, αν μπορεί να υπάρξει κάτι τέτοιο. Και την ώρα που στα νεκροτομεία μάζευαν καρβουνιασμένα πτώματα, στο Συντονιστικό της Πυροσβεστικής το λαοπρόβλητο παιδί του λαού έπαιζε σε μία κακοστημένη παράσταση. Κι αν πέρασαν κιόλας πέντε χρόνια, εμείς, οι «απέξω», μπορεί να μετράμε πέντε χρόνια, αλλά οι άλλοι, εκείνοι που έχασαν δικούς τους ανθρώπους στις φλόγες μετρούν αιώνες απουσίας… Και ο εφιάλτης με τη φωτιά συνεχίζεται και τον Ιούλιο του 2023. Κουβαράς, Πέτα, Λαγονήσι, Σαρωνίδα, Ανάβυσσος, Λουτράκι, Βοιωτία, Λακωνία, Ρόδος… Η Ελλάδα καίγεται σταθερά κάθε καλοκαίρι εδώ και δεκαετίες. Δεν ξέρω πώς να χαρακτηρίσω την κατάσταση, αλλά εμένα προσωπικά με έχει πιάσει απελπισία, μεγάλη στεναχώρια.
Ως και ο Εμανουέλ Μακρόν είχε προγραμματίσει η φετινή εθνική εορτή της 14ης Ιουλίου να βασίζεται στο θέμα της «γαλήνης της Δημοκρατίας». Ο στόχος του ξεκάθαρος: Να γυρίσει σελίδα, να κάνει τον κόσμο να ξεχάσει τις τεράστιες, διαδηλώσεις κατά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος, να δείξει ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να λαμβάνει μέτρα κατά του πληθωρισμού και να αποδείξει για άλλη μια φορά ότι είναι πραγματικός ηγέτης.
Τελικά, ως άνθρωπος τρέμω στην πονηριά του Ιουλίου. Φοβάμαι τις πλάνες που στήνει και τις καταστροφές του. Τρέμω στην εμμονή που έχει αυτός ο μήνας με τις τραγικές φάρσες. Και τον παρακολουθώ μέρα με τη μέρα, ώστε να φτάσει ο Αύγουστος, ο μήνας των διακοπών και των ψευδαισθήσεων. Παρ’ όλα αυτά, όσο κι αν τον Ιούλιο «ο Αηλιάς κόβει σταφύλια και η Αγιά Μαρίνα σύκα», ο ερχομός του δεν μας αφήνει να ησυχάσουμε, γιατί είναι ένας μήνας ύπουλος, διαχρονικός και επίκαιρος.