Της Μαγδαληνής Θωμά
Μια ανθολογία ποίησης που διατρέχει, σε 236 σελίδες, ένα μεγάλο μέρος από το έργο του σύγχρονου Εσθονού ποιητή Jüri Talvet, μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Οροπέδιο. Ο Jüri Talvet αποτελεί μια διακεκριμένη λογοτεχνική μορφή. Καθηγητής αγγλικής και ισπανικής λογοτεχνίας διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Tartu και διευθύνει, εκεί, το Τμήμα Συγκριτικής Λογοτεχνίας. Έχει ταξιδέψει επιχορηγούμενος ως μεταφραστής στην Κούβα, το Μεξικό, τη Νικαράγουα, την Ισπανία, τις Η.Π.Α. και έχει διδάξει στη Φινλανδία, τη Νορβηγία, την Ισπανία, την Πολωνία, τη Σουηδία, την Ολλανδία, την Κίνα και την Κορέα. Για το έργο του έχει λάβει πολλά βραβεία και διακρίσεις, ανάμεσα σ’ αυτά και το Ετήσιο Βραβείο Λογοτεχνίας Juhan Smuul (1986), όπως και το Βραβείο ποίησης Juhan Liiv (1997). Από το 2016, είναι τακτικό μέλος της Academia Europaea. Εκτός από τις ποιητικές συλλογές, έχει δημοσιεύσει δέκα ακαδημαϊκές μελέτες φιλοσοφικού περιεχομένου στα εσθονικά και 400, περίπου, ακαδημαϊκά δοκίμια, όπως και άρθρα, πάνω στην παγκόσμια λογοτεχνία, στα εσθονικά, ισπανικά και ρωσικά. Ποιητικές του συλλογές έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, ιταλικά, ρωσικά, σερβικά και γιαπωνέζικα, ενώ ποιήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε πολλές ποιητικές ανθολογίες σε όλον τον κόσμο. Οι δοκιμιακές του μελέτες έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, ισπανικά, ιταλικά και καταλανικά.
Τα ποιήματα, που μεταφράζονται στην παρούσα συλλογή, επιλέχτηκαν από το συνολικό, σχεδόν, ποιητικό έργο του Jüri Talvet, με κατεύθυνση τη χρονολογική σειρά της έκδοσής τους. Ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει, εδώ, την εξελικτική πορεία της δημιουργίας του, από την πρώιμη έκφρασή της, έως την ωριμότερη, κατοπινή. Έμφαση, ωστόσο, δόθηκε στις ωριμότερες ποιητικές συλλογές, απ’ όπου και επιλέχθηκε ένας μεγαλύτερος αριθμός ποιημάτων.
Κάθε ενότητα του βιβλίου φέρει τον τίτλο των ποιητικών συλλογών του συγγραφέα, ενώ ο γενικότερος τίτλος της έκδοσης «Ακόμα και η βροχή έχει ψυχή» (Isegi vihmal on hing) επιλέχθηκε από την ομώνυμη ποιητική συλλογή (2010).
Στο διευκρινιστικό Επίμετρο, παρουσιάζεται αναλυτικά το έργο του Εσθονού ποιητή, οι σταθμοί και οι επιρροές του, ενώ παρατίθεται σχετική Βιβλιογραφία. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ποιήματα συνοδεύονται, όπου χρειάζεται, και από έναν μεγάλο αριθμό κατατοπιστικών παραπομπών που διατρέχουν τις ποικίλες ακαδημαϊκές και άλλες αναφορές της πολυσχιδούς ποίησης του Jüri Talvet.
Η μετάφραση της ποίησης και η σύνταξη του Επιμέτρου έγιναν από τη Μαγδαληνή Θωμά και τον Εσθονό φιλόλογο, Madis Veldi.
Η έκδοση του Οροπεδίου με τις καλαίσθητες γραμματοσειρές, το ορισμένο βάρος και την ποιότητα χαρτιού, φέρει την υπογραφή του Δημήτρη Γ. Κανελλόπουλου, ο οποίος και επιμελήθηκε τον σχεδιασμό του βιβλίου. Το πολυτονικό, ως αισθητική λεπτομέρεια, προσθέτει στην αξία του βιβλίου, ενώ το εικαστικό εξώφυλλο κοσμείται από τον πίνακα Tartu Pilt III της γνωστής Εσθονής ζωγράφου Ede Peebo, που τον παραχώρησε ευγενικά για την παρούσα έκδοση. Πρόκειται για μια απεικόνιση της Γέφυρας του Αγγέλου, ένα μνημείο του 19ου αιώνα που βρίσκεται στον λόφο της πανεπιστημιούπολης του Tartu.
Δ
ύο αντιπροσωπευτικά ποιήματα του Jüri Talvet:
α) Nεανικό σονέτο, από τη συλλογή Ο τοξοβόλος και η κραυγή (1981-1986):
Αναχώρηση
Εδώ τα πρόσωπα παλιά και φθαρμένα / κι εκεί ένα παιδί που τρέχει μόνο / πώς διώχνουνε, λες, τα μάτια τον πόνο / του χρόνου αυλάκια, του χάρου ταμένα. Δεν σβήνουν, μα λάμπουνε, με φως οπλισμένα, / αθώα μάτια κι έρημα που δεν ζητούν χάρη / δεν γυρεύουν έλεος τον καημό να πάρει: / τα μάτια δεν βρίσκονται στο χώμα θαμμένα. Στου κόσμου τα βάθη που ανάβουν και καίνε / στου πόθου τα βάθη που μένουν βουβά / ο χάρος τελειώνει φιλιά μακρινά / η αγάπη χρυσώνει παιδιά που κλαίνε / στου φεγγαριού τους δρόμους που την τύχη λένε: / απ’ τους χωρισμούς μας η ζωή αρχινά.
β) Μεταγενέστερο ποίημα, από τη συλλογή Δώσε μας λίγη φώτιση, αγάπη, ακόμα (2014):
Σου ’δωκα να φας προσφάι, μάνα, όπως / μου ’δωκες εσύ, τον καιρό που έβαζες / τα κρυωμένα μου πόδια στη λεκάνη – / πόσο αλογάριαστα πονούσαν! – μια κούπα γάλα / και μαύρο ψωμί / με βούτυρο υπαίθριο ηλιοκαμένο. / Τα γκρίζα σου μαλλιά πέσανε τότε / στο ψωμί, μια τούφα μαλλιά γκρίζα / στο ψωμί απάνω. Την παραμέρισα / πίσω απ’ την άκρη του ονείρου, πέφτοντας / σ’ άλλο όνειρο βαθιά σ’ ένα άλλο χιόνι.