Καθοριστικός είναι ο ρόλος των επιστημόνων, ψυχολόγων και ψυχιάτρων για τις οικογένειες των θυμάτων από τη σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη.
Οι επιστήμονες που βρίσκονται εκεί μιλάνε με τους συγγενείς των θυμάτων, σε μια προσπάθεια διαχείρισης της απώλειας και του πένθους που βιώνουν.
Ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής Νίκος Νικολάου, μιλά στη «Θ» για τις καταστάσεις που καλούνται να διαχειριστούν σε ένα συμβάν το οποίο είναι πρωτόγνωρο λόγω της μαζικότητας και τραγικότητας που παρουσιάζει.
Όπως είπε «σε αυτή τη χώρα, έχουμε το σύνδρομο των ύστερων αναλύσεων. Δεν αναλύουμε τίποτα πριν γίνει κάτι. Πάντα μετά. Η διαχείριση ενός τέτοιου ανείπωτου συμβάντος, ξεφεύγει από τα βιβλία και τα πρωτόκολλα και η προσέγγιση και υποστήριξη, πρέπει να γίνεται ανθρωποκεντρικά και να είναι προσαρμοσμένη στα μέτρα και στις αντοχές του ψυχισμού του κάθε ατόμου».
Σύμφωνα με τον ίδιο «η λέξη που αποτελεί χρυσή τομή είναι η λέξη επιλογή. Ό,τι αποφασίσω να πράξω, θα πρέπει να βασίζεται στον ψυχισμό του ατόμου. Ο επιστήμονας βάσει της εμπειρίας του και με την επιστημονική του διαίσθηση και γνώση παρατηρεί, ακούει κι αφουγκράζεται. Αυτό είναι το «κλειδί» για να αντιμετωπίσεις τέτοια περιστατικά. Είναι μεγάλη παγίδα που συμβαίνει συχνά, να μένουμε προσκολλημένοι σε αυστηρά πρωτόκολλα. Θέλουμε, στην τελική πράξη, να αντέχει η ψυχή του ατόμου».
Όσον αφορά στις δύο τάσεις που προέκυψαν, για το αν θα έμπαιναν οι συγγενείς να αναγνωρίσουν τα πτώματα για να ολοκληρωθεί η απώλεια και να ξεκινήσει ο θρήνος ή αν θα απαγορεύονταν να μπούνε μέσα για να αναγνωρίσουν τις σορούς, ο κ. Νικολάου θεωρεί ότι και οι τάσεις δύο λάθος, γιατί πολύ απλά όπως λέει «λείπει η επιλογή. Κάποιος, όντως μπορεί να αντέχει το θέαμα και να έχει ενημερωθεί τι θα δει κι από την άλλη πλευρά το να πιέσω κάποιον συγγενή να δει κάτι επειδή υπάρχει πρωτόκολλο, αλλά είναι ανέτοιμος, δεν είναι σωστό».
Ο κ. Νικολάου χαρακτήρισε τη διαδικασία αναγνώρισης ενός θύματος, σκηνή αρχαίου θρήνου που περιέχει ενστικτώδη χαρακτηριστικά, σημειώνοντας ότι «είναι η σύνοψη του υπαρξιακού νοήματος ζωής και θανάτου και οι «πρωταγωνιστές» του δράματος θα πρέπει να ερωτηθούν».
Κρίση πανικού
Επίσης όπως είπε «όλοι θα μπορούσαμε να ήμασταν σε αυτή τη θέση. Είναι μαζικός ο φόβος. Πρόκειται για ένα συμβάν με ένα μέσο που είναι καθημερινό, καθώς καθημερινά και μαζικά χιλιάδες κόσμου μετακινείται με το τρένο και η έκταση της τραγικότητας είναι μεγάλη. Χρειάζεται μια ατομοκεντρική κι εξατομικευμένη προσέγγιση, υποστηρικτική παρουσία και λιτά, απλά, λακωνικά κι εύστοχα να μεταφέρουν οι ψυχολόγοι στους συγγενείς την κατάσταση. Χρειάζεται να αφουγκραστούμε τον ψυχισμό του κάθε χαρακτήρα. Προσαρμόζουμε την επιστημοσύνη μας στον ψυχισμού του ανθρώπου που έχουμε να διαχειριστούμε. Μέσα στα πρώτα λεπτά της ώρας μπορεί ένας επιστήμονας να αντιληφθεί τα όρια της ψυχής κι αναλόγως να πράξει. Δεν πάμε εκεί να κάνουμε ψυχανάλυση».
Όσον αφορά στο κατά πόσο είναι έτοιμοι οι επιστήμονες ψυχικής υγείας να αντιμετωπίσουν καταστάσεις από τέτοια συμβάντα, ο κ. Νικολάου απάντησε ότι «η υψηλή επιστημοσύνη, μας καθιστά απόλυτα έτοιμους να αδειάσουμε την ψυχή μας και να υποστηρίξουμε τον άνθρωπο που έχουμε δίπλα μας».
Βέβαια αποκάλυψε ότι υπήρξαν δύο περιπτώσεις ψυχολόγων που λόγω της τραγικότητας του συμβάντος, υπέστησαν κρίση πανικού. «Πρακτικά δεν γίνεται να κλείσεις τον «διακόπτη» και να είσαι αμέτοχος συναισθηματικά γιατί είναι μεγάλη η πληθώρα των συναισθημάτων που κατακλυζόμαστε. Είσαι φθαρτός, είσαι άνθρωπος» ενώ σημείωσε ότι υπάρχουν guidelines – κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση και προσέγγιση της απώλειας, του πένθους, του μετατραυματικού στρες.