Του Κυριάκου Παπαγεωργίου
Πέρσι το φθινόπωρο δέχτηκα μια παράξενη πρόταση. Μια Ελληνοαμερικανίδα δεύτερης γενιάς ερχόταν πρώτη φορά στην Ελλάδα κι ήθελε διακαώς να γνωρίσει τα Μετέωρα από τη χώρα των γονιών της.
Ζήτησε λοιπόν μέσω συγγενών της στην Ελλάδα κάποιον να την οδηγήσει στα μονοπάτια των Μετεώρων.
Της ετοίμασα λοιπόν μια διαδρομή – διάσχιση του βορειοδυτικού άξονα των Μετεώρων που ξεκινάει από τη Χούνης, περνάει το Μεγάλο Μετέωρο, τη Μονή Αγίου Δημητρίου κι έχει προορισμό τη Μονή Υπαπαντής…
*
Ο ασκητής που τόλμησε να στήσει το σύμβολο του αναχωρητισμού πάνω στα φοβερά ετούτα βράχια, μας «κοιτάζει» από ψηλά.
Εκεί πάνω έχει θησαυριστεί το κάλλος κι έχει πλατύνει ο τόπος από τις αξίες του ορθόδοξου μοναχισμού, στις κορυφές του οποίου έχει κατασκηνώσει το θηρίο της ανθρώπινης φύσης.
Δυο βράχινοι όγκοι ορθώνονται μέσα από μια περιδεή αποκλείστρα κι υψώνουν το μεγαλείο τους απέναντι στην ανατριχίλα των εγκοσμίων.
Ο απέραντος κάμπος από τη μια και το απολλώνειο στοιχείο της πνευματικής έξαρσης, από την άλλη, δυο τριών ερημιτών που αψήφησαν την άνεση της ζωής, για να σκαρφαλώσουν στα σκαλοπάτια των ουρανών.
Όταν είχα πρωτόρθει στον τόπο, μαθητής στο Γυμνάσιο, προσπάθησα να κοιτάξω στα μάτια τον άνθρωπο εκείνο, τον «ανυπολόγιστο», που αρπάχτηκε από τούτο δω το όραμα, σοφίλιασε με δαύτο και πίστεψε στην αληθινή ουσία της ζωής.
Δεν έβλεπε – ο άνθρωπος εκείνος – την ομορφιά που βλέπουμε μεις, δεν έβλεπε εικόνες μηδέ τοπία. Τοπίο γι’ αυτόν ήταν η υπερβατική ψυχή. Έβλεπε μέσα και πάνω από τούτα τα βράχια, έβλεπε το στίγμα της αποκάλυψης, έβλεπε τις πλανητικές κορυφές των θείων οραμάτων.
*
Αφήνουμε την Καλαμπάκα (Καλεμπάκ = ωραίο φρούριο) τραβώντας για το Καστράκι. Βγαίνοντας από τον ωραίο οικισμό, λίγο μετά την είσοδο για το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, αριστερά μας υπάρχει μικρό πλάτωμα για στάθμευση δυο τριών αυτοκινήτων.
Σταθμεύουμε εκεί, δίπλα από τον δρόμο που ανηφορίζει για τα μοναστήρια Ρουσάνου, Βαρλαάμ και Μεγάλου Μετεώρου.
Κι ανηφορίζουμε. Μέσα από ετούτο το απαράμιλλο στένωμα που χωρίζει το Μεγάλο Μετέωρο από του Βαρλαάμ.
Αλλά πριν πάρουμε ετούτο δω το σκληρό μονοπάτι, καλά είναι να δούμε το τι και το πώς των Μετεώρων.
*
Μέχρι τώρα έχουν γίνει πολλές προσπάθειες να ερμηνευθεί η γεωλογική προέλευση των βράχων. Η ασφαλέστερη από αυτές έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ορμητικά ορεινά ποτάμια επισώρευαν τεράστιους όγκους από κροκάλες και άμμο στον αβαθή κόλπο που σχηματίζεται σήμερα ανάμεσα στις απολήξεις των ορεινών συγκροτημάτων, της νότιας Πίνδου και των Αντιχασίων.
Τα κροκαλοπαγή αυτά ιζήματα σχημάτισαν τα πετρώματα των Μετεώρων που αναμίχθηκαν με μάγματα από το εσωτερικό της γης. Επομένως έως εδώ κάποτε υπήρχε θάλασσα, η οποία περιορίστηκε στη συνέχεια στην κοιλάδα των Τεμπών. Η υποχώρηση αυτή πρέπει να παρέσυρε με τη ροή ενός μεγάλου ποταμού και τα ιζηματογενή πετρώματα ανασύροντας τα κροκαλοπαγή στην επιφάνεια. Ωστόσο η για αιώνες σύγκλιση των δυο οροσειρών επέκλινε την περιοχή στη σημερινή της θέση.
Το σημερινό σχήμα των βράχων επομένως είναι αποτέλεσμα της συνεχούς και αδιάκοπης διάβρωσης από τα νερά των βροχών και τους ανέμους.
Το ερώτημα που μπαίνει: Υπάρχουν σε άλλα μέρη παρόμοια πετρώματα; Παρόμοια κροκαλοπαγή πετρώματα βρήκαμε στην κοιλάδα του Βουραϊκού, κοντά στα Καλάβρυτα και στους πρόποδες της Μικρής Ζήρειας, κοντά στη Στυμφαλία. Αυτό όμως που κάνει τα Μετέωρα να ξεχωρίζουν είναι το μέγεθός τους, καθώς και η αναρριχητική και μοναστική τους ιστορία.
*
Από εδώ αρχίζει μια από τις εντυπωσιακότερες αναβάσεις – διασχίσεις των Μετεώρων. Το μονοπάτι είναι στην αρχή πλακόστρωτο, περνάει από ρέμα με όμορφο καινούργιο γεφύρωμα και συνεχίζει να ελίσσεται αναρριχώμενο στη σφήνα των δυο μετεώρων, αυτής του Βαρλαάμ και της άλλης της Μεταμόρφωσης.
Η διαδρομή αυτή που θεωρώ ότι είναι και η ωραιότερη που μπορεί να κάνει κάποιος, αρκεί να μην τον φοβίζει η χούνη και οι θεόρατοι βράχοι, αποτελεί το άλφα και το ωμέγα της Μετεωρίτικης πεζοπορίας.
Διεισδύουμε ανάμεσα στα βράχια των δυο αντικρινών μοναστηριών παίρνοντας το μονοπάτι, το σφραγισμένο από το σκοτάδι, την ερημιά και τη σιωπή, το περίκλειστο κάτω από τους σκοτεινούς βράχους που τα χωρίζει. Επιχειρούμε να σφηνωθούμε ανάμεσό τους δοκιμάζοντας την περιπέτεια της ά ν ω σ η ς μέχρι τα ψηλά δώματα της φύσης…
*
Δεν κρατάει πάνω από τρία τέταρτα. Στη μέση περίπου της ανάβασης το μονοπάτι διχάζεται με το δεξιό σκέλος να στρίβει προς τη Μονή του Βαρλαάμ. Εμείς θα συνεχίσουμε την απότομη σκαρφάλωση προς το Μεγάλο Μετέωρο, το οποίο θα προσεγγίσουμε σε μισή ώρα.
Βγαίνοντας στη σκάλα και στο τερματικό των τουριστικών θα διασχίσουμε βιαστικά τον δρόμο και στην απέναντι πλευρά, εκεί όπου διακρίνονται ανεπαίσθητα γιδόστρατα, θα σκαρφαλώσουμε με τη βοήθεια του μπατόν.
Να πούμε συνοπτικά ότι το 1340 μ.X. ιδρύεται η Μονή του Μεγάλου Μετεώρου (Μεταμορφώσεως του Σωτήρος από τον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ενώ η άλλη μονή του Βαρλαάμ ιδρύεται το 1517 από τους αυτάδελφους όσιους Θεοφάνη και Νεκτάριο, ψαράδες που κατάγονταν από τα Γιάννενα.
Το ανεπαίσθητο γιδόστρατο γίνεται κανονικό μονοπάτι ύστερα από λίγα μέτρα και μας οδηγεί μέχρι τον αυχένα του απομονωμένου αυτού μετεώρου, για να γυρίσει σε κατεύθυνση βορειοανατολική διασχίζοντας δρύινο δάσος. Το μονοπάτι καθαρό κι ευδιάκριτο, για όλο τον κόσμο, δεν είναι ούτε από τα προτεινόμενα, αλλά ούτε και οδοσημασμένο. Θα διαγράψει μια καμπύλη τροχιά σε δασωμένη πλαγιά και θα βγει σε λιβαδερό πρανές, από όπου θα αποκαλυφθεί ένας γλυκός μετεωρίτης λόφος με εκπληκτικό μπαλκόνι στραμμένο στις πλαγιές των Χασίων.
Θα κάνουμε παράκαμψη τραβώντας ίσαμε την ήπια κορυφή του μετεωρίτη λόφου, από όπου θα δούμε άλλους απόκρυφους μετεωρίτες να εναλλάσσονται ποικίλλοντας το κροκαλοπαγές τοπίο με μοναδικούς σχηματισμούς.
Δικτυοειδή ρήγματα διαχώρισαν τα βράχια μεταξύ τους πριν από εκατομμύρια χρόνια και η διάβρωση που ακολούθησε τους έδωσε σταδιακά τη σημερινή τους μορφή.
Από την κορυφή του μετεωρίτη θα δούμε ένα από τα εντυπωσιακότερα και πιο επιβλητικά θεάματα των Μετεώρων κάτω από την πλαγιά. Ανάμεσα σε πελώριους μετεωρίτες που προβάλλουν οχυρωμένοι με πολεμίστρες και κροκαλοπαγείς επάλξεις αχνοφέγγει η παλιά ερειπωμένη μονή του Αγίου Δημητρίου. Και σχεδόν κάτω από τα πόδια μας διαγράφει το ωραίο του σκέλος το μονοπάτι που ξεκόβει από την πορεία μας, για να προσεγγίσει το παλιό κι απροσπέλαστο αυτό μοναστήρι.
Επιστρέφοντας στην κανονική πορεία του μονοπατιού κι ακολουθώντας για λίγο την κάθοδο προς το πυκνό κι ολόχαρο δάσος της βελανιδιάς ξαναβγαίνουμε από τη διαδρομή μας για να προσεγγίσουμε την είσοδο του Αγίου Δημητρίου.
Θα χρειαστούμε δέκα λεπτά για να πλησιάσουμε τον εισόδιο χώρο, από όπου όμως για να ανέλθουμε στη μονή μπορούμε μόνο με τη χρήση συρματόσχοινου. Παλιά λειτουργούσε και ανεμόσκαλα.
Η επιστροφή μας στην κανονική πορεία προς τη Μονή της Yπαπαντής θα εμπλουτιστεί από το πανέμορφο βελανιδόδασο, στη σκιά του οποίου θα περπατήσουμε για ένα περίπου εικοσάλεπτο.
Όταν το μονοπάτι θα βγει στην ανοιχτωσιά και το αίθριο του τόπου, θα πέσουμε σε δασικό δρόμο που έρχεται από το Καστράκι.
Θα κατηφορίσουμε ωσότου φτάσουμε στον πάτο ενός φοβερού μετεώρου, που δεν το βλέπει ποτέ ο ήλιος κι από όπου αρχίζουν εκατό περίπου σκαλοπάτια χτισμένα πάνω στο κροκαλοπαγές τοίχωμα του μετεώρου για να καταλήξουμε μπροστά στην είσοδο του εντελώς ξεχασμένου αυτού μνημείου της μοναστικής πολιτείας.
Η Μονή Υπαπαντής είναι από πολλά χρόνια ερημική κι εγκαταλειμμένη, αλλά έχει αναστηλωθεί από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Είναι κυριολεκτικά γαντζωμένη πάνω στον βράχο, σε σπηλαιώδη κοιλότητα, μέσα στην οποία έχουν σφηνωθεί τα κελιά και το καθολικό. Το μοναστήρι ίδρυσε ο Όσιος Νείλος το 1366 και το αγιογράφησε ο ίδιος. Τόσο το κτήριο, όσο και οι αγιογραφίες σώζονται ακέραιες.
Το δέος που αισθανόμαστε μπροστά στο μεγαλειώδες και γεωλογικό αυτό παράδοξο είναι καταλυτικό.
*
Επιστρέφοντας από αυτή την πορεία, ρωτήσαμε την Ελληνοαμερικάνα τι ήταν αυτό που της έκαμε εντύπωση σε τούτη δω τη μικροκλίμακα των θαυμάτων, μια και είχε γυρίσει, όπως μας είπε, το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη.
Η απάντησή της: Η αλλαγή της όρασης. Τα Μετέωρα σήμερα μου έμαθαν να βλέπω διαφορετικά το σημαίνον και το σημαινόμενο… Μου άλλαξαν τον χάρτη της επικοινωνίας. Και μου αποκάλυψαν τη βαθιά πίστη του ανθρώπου στο ακατόρθωτο και το μυστηριακό…
Και κατέληξε: Θα επιστρέψω… δεν τελειώσαμε… τα θαύματα των Μετεώρων θα είναι πάντα ζωντανά…