«Από σήμερα μέχρι το 2030 οι 25-54 ετών, που αποτελούν κρίσιμο πυρήνα στο εργατικό δυναμικό της χώρας, θα μειωθούν κατά περίπου 350 χιλιάδες» σύμφωνα με τη μελέτη που εκπονήθηκε από τον καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Χρήστο Μπάγκαβο στο πλαίσιο του προγράμματος DIRAP («Δημογραφικά Προτάγματα στην Έρευνα και Πρακτική στην Ελλάδα») που χρηματοδοτείται από το ΕΛΙΔΕΚ και υλοποιείται από τον ΕΛΚΕ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας-Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων.
Πιο συγκεκριμένα το νέο τεύχος της σειράς Flash News κυκλοφόρησε με θέμα: «H μείωση του αριθμού των ατόμων εργάσιμης ηλικίας οδηγεί σε συρρίκνωση του μεγέθους του εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα».
Όπως τονίζεται στη μελέτη «η συρρίκνωση του αριθμού των ατόμων εργάσιμης ηλικίας (15 έως 64 ετών) αποτελεί μία από τις σημαντικότερες διαστάσεις των δημογραφικών αλλαγών στην Ελλάδα σήμερα. Η εξέλιξη αυτή έχει επίδραση στο μέγεθος του εργατικού δυναμικού και κατά συνέπεια στο επίπεδο της συνολικής απασχόλησης.
Υπάρχουν δύο φάσεις στην εξέλιξη του εργατικού δυναμικού κατά την τελευταία 20ετία. Στην πρώτη, που διαρκεί από το 1999 έως το 2009, το εργατικό δυναμικό αυξήθηκε κατά 459 χιλ. (+10,2%), ενώ στη δεύτερη (2009-2019) μειώθηκε κατά 476 χιλ. (-9,6%), με αποτέλεσμα το πλήθος των ατόμων που αποτελούν το εργατικό δυναμικό να επανέλθει, το 2019, στα προ εικοσαετίας επίπεδα.
Η μετάβαση αυτή από μία περίοδο αύξησης σε μία περίοδο μείωσης του μεγέθους του εργατικού δυναμικού συναρτάται τόσο με τις διαχρονικές αλλαγές του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας όσο και με τα ποσοστά συμμετοχής στην αγορά εργασίας. Ειδικότερα, είναι χαρακτηριστικό ότι, την περίοδο 1999-2009, ο συνολικός πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας (15-64 ετών) αυξήθηκε κατά 300 χιλιάδες άτομα, γεγονός που συνδυάστηκε με μια αύξηση του εργατικού δυναμικού κατά 356 χιλιάδες. Η ελαφρώς υψηλότερη αυτή αύξηση οφείλεται στις μεταβολές στην κατά ηλικία σύνθεση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας: Ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 25 έως 54 ετών αυξήθηκε κατά 450 χιλιάδες, δηλαδή σχεδόν 1,5 φορές περισσότερο από τον συνολικό πληθυσμό 15-64 ετών, ενώ παράλληλα ο αριθμός των νέων μειώθηκε κατά 250 χιλιάδες και των πιο ηλικιωμένων αυξήθηκε κατά 100 χιλιάδες. Την περίοδο 2009-2019, αντιθέτως, ο συνολικός πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας και το πλήθος των ατόμων 25 έως 54 ετών μειώθηκαν κατά 650 και 600 χιλιάδες αντίστοιχα, με παράλληλη μείωση (-170 χιλιάδες) των νέων και αύξηση (120 χιλιάδες) των πιο ηλικιωμένων, γεγονός που συνδυάστηκε με μια μείωση της συνεισφοράς του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό κατά 468 χιλιάδες.
Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι, κατά την πρώτη περίοδο, η οφειλόμενη στις μεταβολές του πληθυσμού αύξηση του εργατικού δυναμικού προήλθε αποκλειστικά από τη μετανάστευση. Ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας των αλλοδαπών αυξήθηκε κατά 400 χιλιάδες, ενώ αυτός των γηγενών μειώθηκε κατά 100 χιλιάδες. Το γεγονός αυτό συνδυάστηκε με μια αύξηση του εργατικού δυναμικού, λόγω των μεταβολών του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας, που οφείλεται κατά 300 χιλ. στους μετανάστες και κατά 56 χιλ. αντίστοιχα στους γηγενείς.
Οι εκτιμήσεις για την τρέχουσα δεκαετία
Σύμφωνα με τη μελέτη «Οι πιο πρόσφατες προβολές του πληθυσμού της Ελλάδας δείχνουν ότι από σήμερα μέχρι το 2030 οι 25-54 ετών θα μειωθούν κατά περίπου 400 χιλιάδες. Η μείωση αυτή, με δεδομένο ότι τα ποσοστά συμμετοχής στην αγορά εργασίας της ηλικιακής αυτής ομάδας είναι σχετικά υψηλά (γύρω στο 85%), εκτιμάται ότι θα οδηγήσει στη μείωση του συνολικού εργατικού δυναμικού κατά 350 χιλιάδες περίπου.
Με βάση το δεδομένο αυτό, η περαιτέρω μείωση του συνολικού εργατικού δυναμικού δύσκολα θα αποτραπεί από τις μεταβολές στις άλλες δύο ηλικιακές ομάδες, δηλ. στους 15-24 ετών και 55-64 ετών, αφού: α) στις νεαρές ηλικίες (15-24 ετών) τα ποσοστά συμμετοχής είναι χαμηλά και ο αριθμός των ατόμων αυτών αναμένεται ότι θα μειωθεί κατά περίπου 50 χιλιάδες έως το 2030, και β) παρά την πιθανή συνέχιση της τάσης για αύξηση των ποσοστών συμμετοχής στην αγορά εργασίας των ατόμων 55 έως 64 ετών, καθώς και του αριθμού των ατόμων στις ηλικίες αυτές περίπου κατά 100 χιλιάδες, οι αλλαγές αυτές δύσκολα θα αντισταθμίσουν την αναμενόμενη μείωση του εργατικού δυναμικού στις ηλικίες 25 έως 54 ετών. Φυσικά, η εξέλιξη του μεγέθους του εργατικού δυναμικού τα επόμενα χρόνια μπορεί να επηρεαστεί από δύο επιπλέον παράγοντες: α) από έναν υψηλότερο αριθμό μεταναστών σε σχέση με αυτόν που υιοθετείται από τα σενάρια των προοπτικών εξέλιξης του πληθυσμού (5 χιλιάδες το χρόνο) και β) από μία περαιτέρω αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, η οποία θα συνδυαστεί με πιο μακροχρόνια παρουσία των ατόμων στην αγορά εργασίας, επηρεάζοντας θετικά το μέγεθος του εργατικού δυναμικού και εντείνοντας παράλληλα τη διαδικασία γήρανσής του».