Η Μαρία Τζιαούρη-Χίλμερ γεννήθηκε στην Κύπρο. Σπούδασε φιλολογία και μουσική στην Αθήνα και εργάστηκε στην ιδιωτική εκπαίδευση και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Συνέχισε τις σπουδές της στη Γερμανία στην Πολιτιστική Διαχείριση και παρακολούθησε σεμινάρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Ludwig-Maximilians-Universität München (LMU). Εργάστηκε ως φιλόλογος στο Ελληνικό Σπίτι του Μονάχου και διοργάνωσε πολιτιστικές εκδηλώσεις στο Gasteig, στο Steinway Haus, στην γκαλερί Camera Artis κ.ά. Από το 2009 ζει μόνιμα και εργάζεται στην Κύπρο ως φιλόλογος στη δημόσια εκπαίδευση. Διατηρεί το ιστολόγιο marouthki. Ποιήματα και διηγήματά της έχουν δημοσιευθεί στα ελληνικά διαδικτυακά περιοδικά Fractal, Φρέαρ, Μονόκλ, Popaganda, Bibliotheque κ.ά. Επιμελήθηκε το λογοτεχνικό φωτογραφικό λεύκωμα The story of a moment (Wunderart Productions, Κύπρος 2017) και το συλλογικό λογοτεχνικό έργο ΛΑΙΜΑΡΓΑ (Εκδόσεις Ακτίς, Κύπρος 2019). Τον Νοέμβριο του 2020 κυκλοφόρησε (Εκδόσεις Το Ροδακιό) το πρώτο της βιβλίο με μικρά και μεγάλα πεζά με τον τίτλο Γραμμή ανάμεσά μας.
Συνέντευξη
Χαριτίνη Μαλισσόβα
Γραμμή ανάμεσά μας, ο τίτλος της συλλογής διηγημάτων σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Το Ροδακιό. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Στο βιβλίο Γραμμή ανάμεσά μας οι ήρωες, Κύπριοι, Έλληνες, πρόσφυγες, μετανάστες, διαπραγματεύονται με τη μνήμη, την πατρίδα, την οικογένεια, τον έρωτα, τα σφάλματα, τις πληγές, τις δεύτερες ευκαιρίες στη ζωή. Στα είκοσι ένα μικρά και μεγάλα πεζά του βιβλίου στο επίκεντρο βρίκεται ο σύγχρονος άνθρωπος, ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος με τον χρόνο, τα όρια, τις ήττες, τις νίκες, τις απώλειες, την προσωπική και κοινωνική κρίση και τη βαθιά ανάγκη του για αποδοχή, επαφή και επικοινωνία.
Τα πεζά που περιλαμβάνονται στο βιβλίο σας έχουν έντονο το στοιχείο της μνήμης. Είναι και αυτοβιογραφικά;
Δεν πρόκειται για αυτοβιογραφικό βιβλίο, όμως αρκετά στοιχεία στις ιστορίες είναι «καταχωνιασμένα» βιώματα, ιδιαίτερα στα πεζά που αφορούν στην τουρκική εισβολή. Γεννήθηκα στην Αμμόχωστο λίγο πριν το ’74 και όταν άρχισα να περπατώ ξεριζωθήκαμε. Μεγάλωσα σ’ ένα σπίτι με έντονες τις μνήμες της εισβολής (ο πατέρας μου ήταν αιχμάλωτος πολέμου και ο θείος μου εξακολουθεί να είναι αγνοούμενος) και οι προσδοκίες της επιστροφής στον γενέθλιο τόπο δεν σίγασαν ποτέ… Η προσφυγιά είναι μια χαίνουσα πληγή. Κι όταν ακόμα οι συνθήκες στον καινούριο τόπο είναι ευνοϊκές, ένας πρόσφυγας παραμένει εσαεί ένας ξεριζωμένος άνθρωπος. Όπως είπε και ο Σεφέρης «η μνήμη όπου κι αν την αγγίξεις πονεί». Προσπάθησα όσο μπορούσα ν’ αποστασιοποιηθώ κάπως από αυτά τα βιώματα και τις μνήμες μου. Άλλοτε τα κατάφερα, άλλοτε όχι τόσο. Πιστεύω, πως δεν πρέπει να απαλείψουμε τις μνήμες μας, αλλά να μην εγκλωβιζόμαστε και σ’ αυτές.
Πόσο σημαντικά θεωρείτε τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής για την εξέλιξη ενός συγγραφέα;
Θεωρώ τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής αρκετά σημαντικά και λειτουργούν σαφώς ως μια πνευματική άσκηση και ως τροποποίηση της οπτικής γωνίας ενός συγγραφέα σ’ αυτά που γράφει. Σίγουρα βοηθούν κάποιον να ξεδιπλώσει το ταλέντο του, εφόσον αυτό υφίσταται, και ν’ ανασύρει κάτι που αξίζει ν’ ανασυρθεί προς τα έξω. Δεν φτάνουν όμως μόνο τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής, αλλά και η αδιάκοπη ανάγνωση κατά τη γνώμη μου μπορεί να ασκήσει συχνά μεγαλύτερη επίδραση στην εξέλιξη ενός συγγραφέα.
Μια γραμμή μπορεί να συμβολίζει τον διαχωρισμό, αλλά και τα υγιή όρια. Θέλετε να σχολιάσετε;
Μια γραμμή μπορεί να μας προστατεύει από μια ή περισσότερες συντριβές. Ίσως συμβολίζει τα υγιή όρια, τα οποία θα έπρεπε να θέτουμε πρώτα στους εαυτούς μας κι έπειτα στους γύρω μας σε οικογενειακό, φιλικό και ερωτικό επίπεδο. Όταν αυτά είναι καθορισμένα, σαφή και σεβαστά, τότε ίσως δεν υπάρχει και η αίσθηση της προσωπικής παραβίασης, των ενοχών ή και του θυμού. Όμως ποιος αλήθεια είναι τόσο οριοθετημένος, ώστε να μη νιώθει θυμό και ενοχές; Αν ήταν έτσι, τότε ο άνθρωπος θα έβρισκε τον τρόπο να τα αφαιρέσει από πάνω του. Είμαστε όμως – μαζί με πολλά άλλα – και οι ενοχές και οι θυμοί μας.
Έχετε γράψει ποιήματα και άλλα διηγήματα. Η μικρή φόρμα σας εκφράζει περισσότερο;
Η μικρή φόρμα μου άρεσε ανέκαθεν. Ήθελα να δοκιμαστώ αρχικά στο είδος του διηγήματος (τα ποιήματά μου είναι πολύ λίγα ακόμη), αφού οι ιστορίες μου έχουν ετερόκλητα στοιχεία και η αφήγηση είναι άλλοτε πρωτοπρόσωπη και άλλοτε τριτοπρόσωπη. Στην παρούσα φάση νιώθω πιο άνετα και μια μεγαλύτερη σιγουριά να γράφω στη μικρή φόρμα, αντιλαμβανόμενη τη δυσκολία της μεγάλης φόρμας, ενός μυθιστορήματος, που έχει μια εντελώς διαφορετική λογική από αυτήν του διηγήματος. Ας εκφραστώ πρώτα λοιπόν στη μικρή φόρμα και αν είμαι σε θέση, θα γράψω ίσως αργότερα και στη μεγάλη φόρμα.
Ποιο από τα διηγήματα του βιβλίου σας είναι λίγο περισσότερο αγαπημένο σας;
«Το κασετοφωνάκι» είναι ένα από τα αγαπημένα μου διηγήματα. Από τα πρώτα που έγραψα με τόνο βιωματικό: Οι ήρωες του, ο τόπος, η δυσκολία αποδοχής της απώλειας, η πληγή της διχοτομημένης Κύπρου στη «νέα» ζωή μετά την προσφυγιά. Οι ήρωες – πρόσφυγες κουβαλούν σε τρεις βαλίτσες τη ζωή που περιέσωσαν μετά την τουρκική εισβολή, κάποιες οικογενειακές φωτογραφίες κι ένα κασετοφωνάκι, που λειτουργεί σαν παυσίλυπο στη δύσκολη πραγματικότητά τους. Μέχρι τη στιγμή που γίνεται θρύψαλα.
Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι συγγραφείς;
Ο Τσέχοφ, ο Ντοστογιέφκι, ο Κάρβερ, ο Κουμανταρέας, η Καραπάνου, η Ζατέλη, ο Σουρούνης, ο Παλαβός και πολλοί άλλοι Έλληνες και ξένοι συγγραφείς.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
«Κάποιος Λούκας» του Χούλιο Κορτάσαρ από τις Εκδόσεις opera σε μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη. Ένα μικρό απόσπασμα από το εξαιρετικό αυτό βιβλίο που μου άρεσε πολύ, φέρει τον τίτλο «Μοίρα των εξηγήσεων» και είναι το εξής: «Κάπου πρέπει να υπάρχει μια χωματερή όπου στοιβάζονται οι εξηγήσεις. Ένα μόνο πράγμα είναι ανησυχητικό σ’ αυτό το σωστό πανόραμα: ό,τι ενδέχεται να συμβεί τη μέρα που κάποιος θα κατορθώσει να εξηγήσει και τη χωματερή».
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Τον σεβασμό.
Υπάρχουν νέα σας γραπτά προς έκδοση;
Γενικώς γράφω, σβήνω, ξαναγράφω. Tώρα ετοιμάζω μια συλλογή από μικρά πεζά και πεζοποιήματα γραμμένα στην κυπριακή διάλεκτο. Άγνωστο όμως πότε θα εκδοθούν, αφού η πανδημία έχει βάλει μια άνω τελεία στις ζωές μας γενικότερα.