Του Κυριάκου Παπαγεωργίου
Μέρος δεύτερο
Είναι 25 του Σεπτέμβρη κι έχει προγραμματιστεί ο ορεινός Μαραθώνιος της Οίτης που ξεκινάει από την Υπάτη.
Εμείς θα μπούμε στον ορεινό θύλακα από την είσοδο της Πυράς του Ηρακλή.
Στην Πυρά θα φτάσουμε ύστερα από 7,2 χιλιόμετρα χωμάτινου δρόμου. Στον λόφο που υψώνεται δίπλα από τον δασικό δρόμο, σώζονται ερείπια αρχαίου ναού προς τιμή του μυθικού ήρωα Ηρακλή. Από το ύψος του λόφου αυτού συναρπαστική ξετυλίγεται η εικόνα των Βαρδουσίων και της Γκιώνας, με ολόκληρη τη μακριά δαντέλα τους που κεντάει τον ουρανό μέσα σε ένα αχνό συννεφένιο καμβά. Ολοτρόγυρα ξεχωρίζουν οι κόκκινες στέγες του Νεοχωρίου, του Μαυρολιθαριού και ακόμη πιο πέρα της Μουσουνίτσας (Αθανάσιος Διάκος) των Βαρδουσιών. Και βέβαια κάτω από τα πόδια μας διατυμπανίζουν τα γάργαρα λόγια τους οι πηγαίες ανάσες του Μόρνου.
Σε ένα χιλιόμετρο ακριβώς από την Πυρά παρατηρούμε δεξιά μας το μονοπάτι που έρχεται (ή κατευθύνεται) από και προς την Παύλιανη.
Κατηφορίζοντας την ήπια πλαγιά προσεγγίζουμε την τεράστια υδρορροή της Καταβόθρας.
Η έντονη παρουσία του υδάτινου στοιχείου διαφοροποιεί την Οίτη από τα άλλα βουνά παίζοντας σημαντικό ρόλο στη βιοποικιλότητα και την ιδιαίτερη γεωμορφολογία. Η μακροχρόνια διαβρωτική δράση των νερών σε συνδυασμό με τις έντονες γεωλογικές ανακατατάξεις διαμόρφωσαν τόσο τις καταβόθρες, όσο και τα φαράγγια της βόρειας πλευράς. Οι καταβόθρες αποτελούν φυσικούς αγωγούς στράγγισης των επιφανειακών νερών προς το υπέδαφος, αποτελώντας ουσιαστικά το δίαυλο επικοινωνίας του επιφανειακού νερού με το υπόγειο.
Τα νερά χάνονται μέσα στο στόμιο της καταβόθρας και διανύουν μακριά υπόγεια διαδρομή, όπως αυτή της Σπηλαιοκαταβόθρας, που διασχίζουν ολόκληρο το υπόγειο βουνό για να φτάσουν στην κοίτη του Σπερχειού ποταμού.
Τρυπώσαμε στο βάραθρο ανάμεσα από τεράστιους βράχους μ’ ελάχιστο νερό να ψαχουλεύει διέξοδο και έως εκεί που το εξωτερικό φως ιχνηλατεί τα σκότη καθώς μαλακώνουν σταδιακά όσο κατεβαίνουμε οξύνοντας την αφυπνισμένη μας όραση.
Έξω, στα λιβάδια της Οίτης, πάνω στη χλωροπράσινη ύφανση του βοτανικού συμπλέγματος ο περίπατος γίνεται ο μοναδικός οδηγός της υπαίθριας ζωής. Δίχως να το καταλάβουμε φτάνουμε ύστερα από άλλα πέντε χιλιόμετρα στην είσοδο της Περιφερειακής Ζώνης του Εθνικού Δρυμού και μετά από άλλα τρία χιλιόμετρα περνάμε τη γέφυρα του Βαλορέματος, ένα ειδυλλιακό τοπίο, βυθισμένο σε μιαν εκπληκτική ρεματιά, την οποία στεφανώνουν πανέμορφα ελατοδάση και ασυναγώνιστες πλαγιές και πρανή του βουνού.
Θα χρειαστούμε άλλα τριάμιση χιλιόμετρα για να προσεγγίσουμε την κορυφαία τοποθεσία της Οίτης – από νότια τούτη τη φορά – τις Λιβαδιές, εκεί όπου είχαμε φτάσει από την αντίθετη κατεύθυνση στην πρώτη μας πορεία – είσοδο στο βουνό.
*
Οι Λιβαδιές, ένας τόπος εύκρατης δεσποτείας των ειδών και της πλούσιας βοτανικής φυσιολογίας αποτελεί υπόδειγμα ουράνιας τάξης και πειθαρχίας σε αυτόν εδώ τον πλανήτη της ορεινής ευτοπίας.
Τον πόλο του οροπεδίου συνθέτει η μόνιμη λάκα νερού που στον κρατήρα του ζουν κι αναπνέουν κάθε είδους μικροοργανισμοί και ενζύματα. Ολόγυρα υψώνουν προστατευτικά τον ολοπέτρινο θώρακά τους οι πέντε κορυφές της Οίτης που όλες τους προσβλέπουν στον υδάτινο θύλακα των Λιβαδιών.
Είναι από τον βορρά αρχίζοντας, το Γρεβενό (2.114 μέτρα), το Σέμπι (2.091 μ.), ο Πύργος (2.154 μ.), η Αλύκαινα (2.052 μ.) και οι Αετοφωλιές (1.938 μ.). Είναι ένας χορός από πέτρινες κυράδες που ρίχνουν ανάλαφρη τη σκιά τους πάνω στις αβρόβιες λιμνούλες των Λιβαδιών.
*
Η πορεία στα δάση της Οίτης κρατάει όλη τη μέρα διανύοντας είκοσι περίπου χιλιόμετρα ευάερης κυκλοφορίας, μέσα από τα ολόδροσα τεύχη της βοτανικής φύσης, σκορπίζοντας τόνους ευήλιας χρυσόσκονης από το δασικό της οπλοστάσιο.
Συνιστά έναν από τους ευρωστότερους δείκτες ομορφιάς, υγείας κι ευκρασίας του ορεινού οικοσυστήματος στην Ελλάδα.
Από τις Λιβαδιές θ’ ακολουθήσουμε τον δρόμο για το Νεοχώρι που βγάζει στη διασταύρωση των μονοπατιών για Πύργο (αριστερά) και Αλύκαινα (δεξιά). Εκεί θα φτάσουμε ύστερα από δυόμιση χιλιόμετρα και η μια ομάδα θα σκαρφαλώσει ώς τον Πύργο, ενώ εγώ ως ο πιο αδύναμος κρίκος της, θα ανηφορίσω ώς τα 2.052 μέτρα της Αλύκαινας.
Στην ανάβαση αυτή θα με περνάνε τρέχοντας οι μαραθωνοδρόμοι ορειβάτες, από τους οποίους αμφιβάλλω αν γνωρίζει κανένας από πού περνά και κυρίως τι βλέπει…
Ανάμεσα σε αυτούς που με ξεπερνούν διακρίνω τη φυσιογνωμία του Λαμιώτη συγγραφέα Στέφανου Σταμέλλου, του οποίου το βιβλίο «Από τον Παγασητικό ώς τον Αμβρακικό» με τα πόδια σε έντεκα μέρες, είχα παρουσιάσει στον Βόλο πριν από δυο χρόνια.
Σταματά ο χαλκέντερος ορειβάτης το τρέξιμο λαχανιάζοντας, χαιρετιόμαστε και δίνουμε ραντεβού στις δέκα του Δεκέμβρη στην Ηλιούπολη, όπου θα παρουσιαστεί το νέο του βιβλίο.
Λίγο κάτω από την κορυφή ακούω φωνές και εκκλήσεις για βοήθεια, καθώς ένας μαραθωνοδρόμος έχει πάθει κράμπα στον τετρακέφαλο και σφαδάζει από τους πόνους πάνω στο χορτάρι.
Τον πλησιάζουμε και του κάνουμε μαλάξεις στον τετρακέφαλο μέχρι να συνέλθει.
Τάχει αυτά το συνεχές τρέξιμο στο βουνό.
Από την Αλύκαινα θα κατηφορίσουμε ώς τις Λιβαδιές από ήπια πλαγιά, όπου εγώ θα αναμένω τους φίλους μου, οι οποίοι θα επιχειρήσουν την τελευταία ανάβαση στο Γρεβενό.
*
Θα περάσουν ώρες κι ενώ θα έχουν αποχωρήσει όλοι οι μαραθωνοδρόμοι και οι σταθμάρχες των σημείων βοήθειας, θα μείνω μονάχος, δίχως κανένα στοιχείο ζωής των συντρόφων μου.
Θα περάσουν τρεισήμιση ώρες αγωνίας για την τύχη και την αργοπορία τους, οπότε θα εμφανιστεί ένας ΕΚΑΜίτης με μια νοσηλεύτρια που «σκουπίζουν» την περιοχή της Οίτης για τυχόν χαμένους …επιζώντες.
Η συζήτηση μαζί τους βγάζει ένα στοιχείο που αγνοούσα. Ότι τηλεπικοινωνία υπάρχει μονάχα από το Καταφύγιο της Τράπεζας. Στις Λιβαδιές δεν υπακούνε τα κινητά στις υψωμένες κεραίες της τηλεφωνίας. Όμως ο ΕΚΑΜίτης χτενίζοντας όλο το Γρεβενό με τα κιάλια του εντοπίζει τους συντρόφους μου σε μια βραχουριά, σκαλωμένους.
Περιμένουμε για μισή ώρα και πράγματι ύστερα από είκοσι λεπτά εμφανίζονται ιδρωμένοι, αλλά πανευτυχείς οι έμπειροι και καταξιωμένοι ορειβάτες – φίλοι μου.
Αρχίζει και σκοτεινιάζει. Δεν σου κάνει καρδιά όμως να αφήσεις πίσω σου αυτόν τον παράδεισο, που πριν λίγες ώρες τον ποδοπατούσαν τα πέλματα εκατοντάδων ανθρώπων που κοίταζαν πώς θα φτάσουν μια ώρα αρχύτερα στον προορισμό τους.
Εγκαταλείπεται όμως τόσο άσπλαχνα ένας τέτοιος προορισμός; Πώς να εγκαταλείψεις και μάλιστα τρέχοντας αυτόν τον ενδημικό παράδεισο της εγχώριας θρησκείας, που μας ευλογεί κι ευλαβείται μυσταγωγικά στον υπέροχο ετούτο ορεινό θύλακα της κεντρικής χώρας;
*
Οι μαραθωνοδρόμοι έχουν αποσυρθεί και αναμετρούν δυνάμεις κι αντοχές κάτω στην Υπάτη, ύστερα από μια εξαντλητική διάσχιση του βουνού. Το κέρδος τους θα είναι η υπεράθληση των σωματικών πόρων. Η Οίτη τους κέρδισε με το τρέξιμο και την ταχύτητα. Με τη «θεωρία» της, όμως, τι γίνεται;
Εμείς θ’ αφήσουμε το γλέντι των ψητών στην πλατεία της Υπάτης για ν’ αποζητήσουμε το άγιο τσιπουράκι που θα αποκαθάρει τις εντυπώσεις και θα διϋλίσει τις εμπειρίες και την ομορφιά της Οίτης μέσα μας.
Και τσιπουράκι βρίσκουμε μόνο στον Γοργοπόταμο, κάτω σχεδόν από την πανύψηλη ιστορική γέφυρα που ανατινάχτηκε πριν από ογδόντα χρόνια (Νοέμβρη του 1942) από τις ενωμένες – για πρώτη φορά – δυνάμεις της ελληνικής αντίστασης.
Κι εκεί που θα κατεβάζουμε την πρώτη γουλιά από την άκρη της αίθουσας θα μας κλονίζει μια φωτογραφία του Έντυ Μάγιερς, αξιωματικού των αγγλικών δυνάμεων, διαπιστευμένου στη Ρούμελη, να σέρνει τον χορό έχοντας από αριστερά του τον Άρη Βελουχιώτη κι από δεξιά τον Ναπολέοντα Ζέρβα.
*
Η Οίτη τελικά είναι μια περιοχή που κάνει για όλες τις δουλειές. Για ορειβασία, για μαραθώνιο τρέξιμο, για ρεμβασμό, για καταβάσεις φαραγγιών, για σπηλαιοκαταδύσεις, για ανατινάξεις (Γοργοπόταμο), για παρατήρηση της βοτανικής χλωρίδας, για αναπόληση της Ιστορίας (Πυρά του Ηρακλή), αλλά και για κολύμπι σε θερμά ιαματικά λουτρά.
Α, ναι, πρέπει να πω πώς τέλειωσε μια τέτοια μέρα στην Οίτη, μετά τη διάσχιση του βουνού, το περπάτημα, το συναπάντημα με τους μαραθωνοδρόμους, τις κορυφές του βουνού, τις καθυστερήσεις και την τσιπουροποσία στον Γοργοπόταμο.
Λίγα χιλιόμετρα ανατολικά του Γοργοπόταμου και ελάχιστα πριν από το Εθνικό Δίκτυο της Μηχανικής Κυκλοφορίας, υπάρχει μια μικρή λιμνούλα με ζεστά νερά χειμώνα – καλοκαίρι.
Εκεί οδηγηθήκαμε κατά τις έντεκα το βράδυ για να βουτήξουμε για μια ωρίτσα στα θερμά ιαματικά νερά της Δαμάστας που φωτίζονται όλο το βράδυ, ώστε να χαλαρώσουμε ολοκληρωτικά, μετά τον καταιγισμό των ορεινών χιλιομέτρων, αλλά και μετά το κατευναστικό τσιπουράκι του Γοργοπόταμου…
25 του Σεπτέμβρη του 2022