Οι αναγνώστες της εφημερίδας «Θεσσαλία» τον γνωρίζουν και από το εβδομαδιαίο κυριακάτικο ραντεβού στη στήλη των περιηγήσεων, εδώ και αρκετά χρόνια.
Η αφορμή για τη συζήτηση με τον Κυριάκο Παπαγεωργίου είναι η ιδιότητα του δικηγόρου και το βιβλίο του «Δίκη και Θέμιδος γωνία», έκδοση του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου, στο οποίο καταγράφονται ιστορίες από την 40ετή εμπειρία του στις δικαστικές αίθουσες.
Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου, στις 19.30, στην αίθουσα της Εξωραϊστικής Λέσχης Βόλου.
Για το βιβλίο θα μιλήσουν: Μίμης Παπαϊωάννου, τ. δικηγόρος, Χαριτίνη Μαλισσόβα, εκπαιδευτικός – αρθρογράφος λογοτεχνίας και ο συγγραφέας. Αποσπάσματα από θα διαβάσει ο ηθοποιός και συγγραφέας κ. Βασίλης Μητσάκης. Την εκδήλωση συντονίζει ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου κ. Χρήστος Στρατηγόπουλος.
Συνέντευξη
ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ
Δίκης και Θέμιδος γωνία, το βιβλίο σας, έκδοση του Δικηγορικού Συλλόγου Βόλου, με ιστορίες από την 40χρονη πορεία σας στη μαχόμενη δικηγορία. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Θα σας απαντήσω με μια σχετική τροποποίηση από τον πρόλογο του βιβλίου. Η σύνθεσή του στηρίζεται πάνω σε αποσπάσματα της δικανικής εμπειρίας και πάνω στην πολύπρακτη μορφή της ζωής.
Αυτά τα επεισόδια, θα μπορούσα να πω, ότι δεν αποτελούν ούτε διεκδικούν ν’ αποτελέσουν, σύμφωνα με τον αριστοτελικό ορισμό της τραγωδίας, επεισόδια δραματικού έργου. Είναι υπαλλακτικώς μικτά αποσπάσματα, όπως τα λέει και η νομική ορολογία, που βγαίνουν μέσα από τα δικαστικά δράματα, με την ευρεία έννοια βέβαια.
Τι ήταν αυτό που σας έκανε να θέλετε να καταγράψετε αυτές τις ιστορίες -εμπειρίες;
Επειδή καταγράφω τα πάντα στη ζωή μου, εδώ και τριάντα χρόνια, δεν θα μπορούσαν να μείνουν έξω από την επισήμανση, ανάλυση και καταγραφή, με διαφορετικό κάθε φορά ύφος, τα επεισόδια της δικανικής μου εμπειρίας. Οι πονεμένες ιστορίες λοιπόν, οι σφοδρές αντιδικίες, τα σατιρικά δράματα και τα εξωφρενικά καπρίτσια των ανθρώπων, αποτέλεσαν ένα πρώτο κίνητρο κι ένα πλούσιο υλικό που με παρακίνησε να τα διασώσω από τη λήθη και συνάμα να εκφραστώ, με έναν άλλον τρόπο, πέρα από τον δικανικό λόγο…
Φυσικά τα αποσπάσματα αυτά αποτελούν τμήμα πολύ μεγαλύτερης καταγραφής δικαστικών περιπετειών.
Σας γνωρίζουμε και με την ιδιότητα του περιηγητή, μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας «Θεσσαλία». Οι δυο ιδιότητες λειτούργησαν συμπληρωματικά η μια στην άλλη ή και ψυχοθεραπευτικά ως προς το ψυχοφθόρο επάγγελμα του δικηγόρου;
Ο περιηγητικός λόγος είναι άλλο πράγμα. Σας επισήμανα και πιο πάνω ότι πασχίζω να εκφράζομαι σε όλες τις μορφές του γραπτού λόγου. Τα ταξίδια και οι περιηγήσεις δεν θα μπορούσαν να μείνουν απέξω. Το δικηγορικό λειτούργημα (άσχετα αν είναι και επάγγελμα) είναι πράγματι το πλέον ψυχοφθόρο και ο καθένας από τους συναδέλφους αντιστέκεται όπως μπορεί. Εγώ αντιστάθηκα, επί σαράντα χρόνια καταφεύγοντας στον γραπτό αφηγηματικό λόγο, που με θεράπευε, αν δεν ίαινε απολύτως την ψυχική φθορά που υφίσταται ο δικηγόρος.
Ποιο στοιχείο της δικηγορίας είναι αυτό που δεν μπορεί να ανταγωνιστεί άλλο επάγγελμα;
Ασφαλώς το ποινικό μέρος της δικηγορίας, που αποτελεί, κατά την άποψή μου, το άλας της επαγγελματικής ενασχόλησης κι εμπεριέχει πλήθος από χυμούς των πνευματικών λειτουργιών του σύγχρονου ανθρώπου.
Σας δίνω παράδειγμα: Διαβάστε – και αν θέλετε, προσπαθήστε να απομονώσετε τα κρυφά νοήματα του 11ου επεισοδίου με τίτλο ΕΤΕΟΚΛΗΣ Ή ΠΟΛΥΝΕΙΚΗΣ. Εκεί θα δείτε την αγωνία του δικηγόρου που ασχολείται με ποινικές υποθέσεις, για την ουσία των οποίων ο τελευταίος υποχρεωτικά θα ανατρέξει στις πηγές των κλασικών έργων, της δραματικής ποίησης ή και του έντεχνου ποιητικού διαλόγου.
Η δεκαετία της κρίσης πόσο έπληξε το επάγγελμα του δικηγόρου;
Οι αλλαγές στους κώδικες και η αφαίρεση της δικηγορικής ύλης λειτούργησαν αρνητικά για τη δουλειά του δικηγόρου. Αντίθετα προστέθηκε ύλη στους συμβολαιογράφους, άστοχα κατά την άποψή μου.
Εντέλει επέδραμε και η κρίση που όπως και σε άλλα ελεύθερα επαγγέλματα ψαλίδισε και συρρίκνωσε ιδίως τα όνειρα των νέων δικηγόρων.
Αποτυπώνετε με χιούμορ ακόμα και τις δύσκολες εμπειρίες του επαγγέλματός σας. Πόσο δύσκολο είναι αυτό, με δεδομένο τις ανταγωνιστικές κι επικίνδυνες κάποιες φορές συνθήκες της δικηγορίας;
Το χιούμορ στη δικηγορία κατά κανόνα λείπει. Χαίρομαι κάποιους συναδέλφους που βρέξει – χιονίσει στις υποθέσεις τους, διαθέτουν χιούμορ για να διανθίζουν τον λόγο και τα επιχειρήματά τους.
Οι περισσότεροι όμως χρησιμοποιούν την ειρωνεία και τη σάτιρα με την κακή της έννοια.
Αλλά η διαφορά βρίσκεται στο πώς αντιμετωπίζει ο κάθε δικηγόρος την προσωπική του «δικονομία», με εισαγωγικά αυτό το τελευταίο. Εγώ πάντως χιούμορ βάζω πάντα στα γραφτά μου, αλλά και στον δικανικό μου λόγο. Το χιούμορ ανήκει στη γραφή, αλλά κυρίως το κερδίζει ο προφορικός λόγος.
Οι εκτός δικαστηρίων ορίζουμε συχνά τη δικαιοσύνη με όρους, οι οποίοι είναι υπερβολικά φορτισμένοι συναισθηματικά. Πώς θα ορίζατε μετά από τόσα χρόνια στις αίθουσες των δικαστηρίων τη δικαιοσύνη;
Ναι! Τη δικαιοσύνη! Καμία σχέση με τη φιλοσοφική έννοια, την έννοια της φιλοσοφίας του δικαίου (της δικαιοσύνης δηλαδή) που διδαχτήκαμε στο Πανεπιστήμιο ή ακούσαμε από φωτεινά μυαλά δασκάλων. Η δικαιοσύνη που έζησα εγώ στις αίθουσες, ήταν ψυχρή, απρόσωπη, ασυγκίνητη και επιεικώς θα την χαρακτήριζα εχθρά του ανθρωπισμού. Δυστυχώς από τους σημερινούς δικαστές (υπάρχουν κι οι εξαιρέσεις, αλλά είναι σπάνιες) λείπει το ουσιωδέστερο στοιχείο της δικαιοσύνης, η Επιείκεια (με Ε κεφαλαίο).
Ποια αξία θεωρείτε αδιαπραγμάτευτη;
Ασφαλώς την επιείκεια.
Κατά την ανάγνωση κάποιων ιστοριών διέκρινα ότι άνετα μπορούσαν να είναι γραμμένα και σε ποιητική μορφή. Έχετε σκεφτεί να γράψετε μικρότερης φόρμας κείμενα;
Αναμείνατε στο ακουστικό σας. Πιστεύω ότι σε λίγο καιρό θα κυκλοφορήσει το απαύγασμα της ταξιδιωτικής μου εμπειρίας, ένα σύνολο δηλαδή ποιητικών δοκιμίων, ελλειπτικής φόρμας και ταξιδιωτικής ποίησης.
Περιηγητής, φωτογράφος, ερευνητής, αθλητικός συντάκτης, κριτικός κινηματογράφου, δικηγόρος. Σε ποια από όλες τις ιδιότητές σας έχετε λίγη περισσότερη αδυναμία;
Σε καμία απ’ αυτές. Αν δε γινόμουνα εγωιστής και δε με ανακαλούσε στην τάξη η περίφημη ρήση του Τσαρούχη θα σημείωνα μιαν ιδιότητα, στην οποία τρέφω αδυναμία: Σημειολόγος.
Τι εύχεστε στους νέους συναδέλφους σας;
Να διαβάζουν πολύ, λογοτεχνία και συνάμα λυρική ποίηση, αλλά να ’χουν στο προσκεφάλι τους πάντα τον Όμηρο. Έτσι η άσκηση της δικηγορίας, ιδιαίτερα από τους νέους, εξοπλίζεται σοβαρά για αναγνώριση, επιβολή κι αληθινή ευ-ωχία.