Της Χαράς Ζήκα,
χημικούς MSc,δρ Φαρμακευτικής
Κάθε πολιτισμός δημιουργεί μια δική του μοναδική θρησκεία. Διότι ο άνθρωπος έχει ανάγκη να δημιουργήσει μια γέφυρα ανάμεσα στο υλικό και το άυλο. Αυτή η γέφυρα, η εδραίωση της σχέσης με το άμορφο, μπορεί να γίνει με τη δημιουργία αγαλμάτων ή εικόνων, δηλαδή με είδωλα. Χρειαζόμαστε κάτι που έχει σαφή και συγκεκριμένη μορφή, μέσα από το οποίο ο νους, με κατάλληλες τεχνικές, όπως οι τελετουργίες, μπορεί να εισχωρήσει στο ανεκδήλωτο. Στην ουσία η λατρεία, που οδηγεί στη μετάβαση σε μια ανώτερη συνειδητότητα, είναι μια διαδικασία διάλυσης και εξαφάνισης του ειδώλου. Όμως, το ταξίδι προς το άυλο θα το ξεκινήσουμε από εκεί που βρισκόμαστε, δηλαδή από το μορφοποιημένο, το εκδηλωμένο και σχηματοποιημένο.
Έτσι, κάποιος που λέει ότι αγαπά τον Βούδα και βρίσκεται μπροστά στο άγαλμά του, σιγά σιγά το άγαλμα παύει να υπάρχει σαν μια απλή υλική μορφή στη συνειδητότητα του πιστού. Μετατρέπεται σε βίωμα, γίνεται ένας χείμαρρος συμπόνιας που κατακλύζει τον προσκυνητή. Τα μισόκλειστα μάτια του Βούδα, η έκφραση του προσώπου του, η ευγενική στάση του δημιουργούν συναισθήματα, δημιουργούν ένα βίωμα που μπορεί να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά στη θέα του αγάλματος.
Στην όλη διαδικασία συμμετέχουν και οι καθρεπτικοί νευρώνες, δηλαδή κάποιες περιοχές του εγκεφάλου που «αντανακλούν» μια πράξη, μορφασμό ή συναίσθημα που παρατηρούμε σε κάποιον άλλον. Π.χ. αν βλέπουμε κάποιον να τρώει παγωτό, ενεργοποιούνται οι δικοί μας αντίστοιχοι νευρώνες, σαν να τρώμε εμείς το παγωτό. Ή αν σκεφτούμε ότι χτυπάμε μια μπάλα ποδοσφαίρου, θα δραστηριοποιηθούν οι νευρώνες σαν να έχουμε πραγματοποιήσει το χτύπημα. Αυτός ο μηχανισμός εξηγεί γιατί μερικές φορές αντιλαμβανόμαστε έντονα τον πόνο ενός άλλου ανθρώπου.
Οι αρχαίοι Έλληνες, παρά το πλούσιο λεξιλόγιο, δεν επινόησαν ούτε χρησιμοποίησαν ποτέ τη λέξη ειδωλολατρία, διότι δεν θεωρούσαν τη λατρεία των θεών τους έτσι. Ο Σωκράτης, ο οποίος σύμφωνα με το αρχαίο κείμενο του Διογένη Λαερτίου ήταν «ανδρών απάντων σοφώτατος», δεν υποστήριξε ποτέ ότι ήταν «λίθων προσκυνητής» ή «λίθων λάτρης». Ωστόσο, ο Απόστολος Παύλος, γνωστός και ως Απόστολος των εθνών, ταύτισε τους Έλληνες και τα αγάλματά τους με την ειδωλολατρία. Είναι πραγματικά άξιο απορίας το μίσος που έδειξε ο χριστιανισμός προς την ελληνική φιλοσοφία, παρόλο που στο «χτίσιμο» της χριστιανικής θρησκείας οι πατέρες «δανείστηκαν» πάρα πολλά από τα αρχαία ελληνικά κείμενα. Για παράδειγμα, ο Ηρακλής ήταν γιος του θεού Δία, ημίθεος, γεννήθηκε από την Αλκμήνη που ήταν θνητή και ο θετός πατέρας του, ο Αμφιτρύωνας, ανέλαβε να τον μεγαλώσει. Πριν γεννηθεί ο Ηρακλής, ο Δίας ανήγγειλε στους θεούς ότι ο Ηρακλής θα βασιλεύσει στον θρόνο των Περσιδών. Ο μύθος έχει πολλές ομοιότητες με την ιστορία του θεανθρώπου Ιησού.