Το Σάββατο 17 Φεβρουαρίου, ώρα 19.30, στο Πολιτιστικό Κέντρο Νέας Ιωνίας, το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ CineDoc θα προβάλει το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ «Τι δεν είμαι» («Who i am not») και θέτει ερωτήματα ταυτότητας, αποδοχής και φύλου. Για τη θεματική του ντοκιμαντέρ θα μιλήσουν στο κοινό μέσω video η σκηνοθέτιδα του ντοκιμαντέρ Tunde Skovran, καθώς και οι κ.κ. Βασιλική Βουβάκη, πρόεδρος ΔΣ της Intersex Greece, και η Νικολέττα Πικραμένου, νομικός της Οργάνωσης.
Η προβολή πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με τη Δ/νση Πολιτισμού του Δήμου Βόλου.
Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των θεατών, αριθμημένα εισιτήρια της προβολής πωλούνται στο κατάστημα «έντεκα» – Ψηφιακές Εκτυπώσεις, από Δευτέρα έως Παρασκευή, ώρες 10.00 – 16.00.
Με αφορμή την προβολή, οι εκπρόσωποι της Intersex Greece απάντησαν στις ερωτήσεις της εφημερίδας για τη θεματική της ταινίας, που αφορά όχι μόνο τη νέα γενιά, αλλά και μεγάλο τμήμα της κοινωνίας.
Ποιος είναι ο ρόλος της Intersex Greece;
Η Intersex Greece είναι μια πανελλαδική συλλογικότητα διαφυλικών (ίντερσεξ) ενηλίκων, γονέων διαφυλικών παιδιών και υποστηρικτικών ατόμων και επαγγελματιών που βρίσκονται στην Ελλάδα. Η Intersex Greece έχει στο τιμόνι της μια συντονιστική ομάδα από ενήλικα διαφυλικά άτομα και γονείς διαφυλικών παιδιών και πλαισιώνεται από συμπεριληπτικούς/ές και πολύτιμους/ες συνεργάτες και συνεργάτιδες. Σκοποί και στόχοι της συλλογικότητάς μας είναι να παρέχει εξειδικευμένη και peer-to-peer υποστήριξη στα διαφυλικά άτομα και στις οικογένειές τους, να παρέχει υποστήριξη, επιμόρφωση και ενημέρωση για όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με τις φυσικές ποικιλομορφίες των χαρακτηριστικών φύλου (ίντερσεξ), ενώ παράλληλα εργάζεται για την ορατότητα και την ανάπτυξη της ίντερσεξ κοινότητας, την ευαισθητοποίηση, την προβολή και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των διαφυλικών ανθρώπων στην Ελλάδα, και – κατ’ επέκταση – στο εξωτερικό.
Γενικότερα, θέλουμε να δημιουργήσουμε κλίμα ευαισθητοποίησης, έγκυρης ενημέρωσης και κοινωνικής συμπερίληψης για την ίντερσεξ φυσιολογία (ή αλλιώς διαφυλικότητα) στην Ελλάδα, ώστε να αναγνωρίζεται από την ελληνική νομοθεσία ως αυτό που πραγματικά είναι: Μια φυσική κατάσταση ανθρώπων, που θα πρέπει να απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες και τις γυναίκες. Σήμερα στον τόπο μας – και όχι μόνο – λόγω της έμφυλης νόρμας και των στερεοτύπων, η φυσική ίντερσεξ φυσιολογία εξακολουθεί ακόμα να αντιμετωπίζεται από σημαντική μερίδα του ιατρικού κόσμου και του κοινού ως «παθολογία που χρήζει ιατρικής κανονικοποίησης». Ωστόσο, οι προσωπικές μαρτυρίες και τα βιώματα των ίντερσεξ ανθρώπων στην Ελλάδα, αλλά και στον κόσμο, μαρτυρούν πολύτροπα ότι στις περισσότερες των περιπτώσεων αυτές οι μη αναγκαίες ιατρικές παρεμβάσεις επέφεραν τραυματικές και δυσάρεστες συνέπειες στα σώματα και στον ψυχισμό τους. Τον Ιούλιο του 2022 (μετά από πολύμηνη συνεργασία με το υπουργείο Υγείας) η Intersex Greece πέτυχε έναν από τους σημαντικότερους καταστατικούς στόχους της: Τη νομική προστασία των ίντερσεξ παιδιών από τις κακοποιητικές επεμβάσεις «κανονικοποίησης», οι οποίες τα ταλαιπωρούσαν και τα στιγμάτιζαν, συχνά εφόρου ζωής. Τα άρθρα 17 έως 20 (Μέρος Γ’ Αλλαγή Χαρακτηριστικών Φύλου Ανήλικων Ίντερσεξ Ατόμων) στον Νόμο 4958/2022 (ΦΕΚ A 142 – 21.07.2022) «Μεταρρυθμίσεις στην ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή» απαγορεύουν πλέον τις μη αναγκαίες για την υγεία ιατρικές πράξεις και αγωγές που διενεργούνταν σε ίντερσεξ παιδιά κάτω των 15 ετών, με στόχο την αλλαγή των χαρακτηριστικών φύλου τους για κοινωνικούς και αισθητικούς λόγους.
Ο παρών νόμος μπορεί να μη λύνει το σύνολο των δικαιωματικών παραβιάσεων που υφίστανται τα ίντερσεξ πρόσωπα στην Ελλάδα, ωστόσο αποτελεί μία εξαιρετική αρχή για τη διασφάλιση της ευζωίας και της ελεύθερης ανάπτυξης των ίντερσεξ παιδιών γιατί τους αναγνωρίζει το δικαίωμα στη σωματική ακεραιότητα, επιβεβαιώνοντας περίτρανα ότι τα Ίντερσεξ Δικαιώματα είναι Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Τι σημαίνει ο όρος ίντερσεξ και πώς μεταφράζεται στα ελληνικά;
Ίντερσεξ (ή διαφυλικό: ανάμεσα στο φάσμα του βιολογικού φύλου) είναι ένας όρος ομπρέλα που αναφέρεται στις εγγενείς φυσικές διαφορές των χαρακτηριστικών φύλου ή στην αναπαραγωγική ανατομία. Σημαίνει επίσης τη ζωντανή εμπειρία των κοινωνικο-πολιτισμικών συνεπειών που υφίστανται οι άνθρωποι που γεννιούνται με σώματα που δεν εμπίπτουν στις ιατρικές κανονιστικές νόρμες των «αρσενικών» και «θηλυκών» σωμάτων.
Πού οφείλεται η διαφυλικότητα;
Μετά τις πρώτες εβδομάδες σύλληψης, τα γεννητικά όργανα στα έμβρυα αναπτύσσονται με τον ίδιο τρόπο, ανεξάρτητα από το αν το κύημα είναι αρσενικό ή θηλυκό. Την 7η εβδομάδα, τα γεννητικά όργανα αρχίζουν να διαφοροποιούνται και να αναπτύσσονται σε αντιστοιχία με το φύλο του εμβρύου, υπό την επιρροή των ορμονών. Μία ορμονική ανισορροπία, ή η αδυναμία του εμβρύου να ανταποκριθεί με τον συνηθέστερο τρόπο στις ορμόνες, μπορεί να οδηγήσει σε ίντερσεξ ποικιλομορφίες. Πρόκειται δηλαδή για φυσικές διαφοροποιήσεις της ανάπτυξης του φύλου. Αν και δεν μας είπαν τίποτα για αυτό στο σχολείο, μερικές φορές οι άνθρωποι γεννιούνται με τέτοιες παραλλαγές στα χαρακτηριστικά φύλου (χρωμοσώματα, γονάδες, ορμονικά προφίλ, εσωτερική ή εξωτερική γενετήσια ανατομία) ή τις αναπτύσσουν σε νεαρή ηλικία. Τα γεννητικά όργανα, οι ορμόνες, η εσωτερική ανατομία ή τα χρωμοσώματα μπορούν να αναπτυχθούν με πολλούς τρόπους.
Ωστόσο, τα υγιή σώματα των ίντερσεξ παιδιών συχνά παθολογικοποιούνται και υποβάλλονται σε επεμβάσεις «κανονικοποίησης» φύλου, ερήμην τους, λόγω των κοινωνικών στερεοτύπων, της άγνοιας, της ντροπής και του στίγματος. Αυτή η «κανονικοποίηση» περιλαμβάνει ποικίλες χειρουργικές οι περισσότερες των οποίων συμβαίνουν πριν από την ηλικία των δύο. Οι ίντερσεξ ακτιβιστές/στριες, ο ΟΗΕ και πολλές από τις κορυφαίες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο συμφωνούν ότι οι αισθητικές χειρουργικές επεμβάσεις που αλλάζουν τα χαρακτηριστικά του φύλου πρέπει να αποτελούν αποκλειστική και ενημερωμένη επιλογή του ίδιου του ατόμου. Τέτοιες ιατρικές παρεμβάσεις, καθώς και επιλεκτικοί τερματισμοί επιθυμητών ίντερσεξ κυημάτων, εκτελούνται νόμιμα και σε μεγάλο βαθμό στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Στην Ελλάδα, οι παρεμβάσεις αυτές στα ανήλικα ίντερσεξ άτομα απαγορεύτηκαν, με τα άρθρα 17-20 του Ν. 4958/2022.
Ποιος είναι ο αριθμός ίντερσεξ ατόμων παγκοσμίως;
Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί πόσο συνήθεις είναι οι ίντερσεξ ποικιλομορφίες αφού οι επαγγελματίες υγείας δεν συμφωνούν πάντα στο τι συνιστά ίντερσεξ (διαφυλική) κατάσταση. Επίσης, πολλά άτομα γεννιούνται με ποικιλομορφίες που δεν γίνονται εμφανείς μέχρι την εφηβεία ή την ενηλικίωση. Ωστόσο, οι ίντερσεξ ποικιλομορφίες αποτελούν μια φυσιολογική βιολογική κατάσταση, η οποία έχει προσδιοριστεί ποσοτικά ότι εμφανίζεται σε περίπου 1 με 2 ανά 100 γεννήσεις και συγκεκριμένα σε ποσοστό 1,7%-2%.
Ποιες δυσκολίες και προκαταλήψεις αντιμετωπίζουν τα ίντερσεξ άτομα;
Τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα ίντερσεξ άτομα αφορούν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, όπως: Η αναίτια παθολογικοποίηση των σωμάτων τους, οι ιατρικές παρεμβάσεις χωρίς την προσωπική, προηγούμενη, σταθερή και πλήρως ενημερωμένη τους συναίνεση, η παραβίαση της σωματικής τους ακεραιότητας, το ψυχολογικό τραύμα, η αορατότητα, η έλλειψη νομικής αναγνώρισης και η έλλειψη πρόσβασης σε σχετική ή /και αναγκαία φαρμακευτική αγωγή, η κακοποίηση, το στίγμα καθώς και οι δομικές & λεκτικές διακρίσεις.
Δείτε αναλυτικά στο https://intersexgreece.org.gr/2022/01/15/video-voice-up-greece/ (Οι Δυσκολίες και οι Διακρίσεις που αντιμετωπίζουν τα Ίντερσεξ άτομα – Video & Ταινίες – Intersex Greece).
Πόσο ενημερωμένη είναι η ελληνική κοινωνία;
Η ελληνική κοινωνία δεν είναι ιδιαίτερα ενημερωμένη, αφού η πληροφορία για τους διαφυλικούς ανθρώπους και τις ποικιλομορφίες των χαρακτηριστικών φύλου δεν εμπεριέχεται στις γενικές γνώσεις του σχολείου, αλλά ούτε και στις πανεπιστημιακές σχολές που σχετίζονται με την εκπαίδευση. Τα διαφυλικά παιδιά δεν θα βρουν πουθενά μέσα στο αναλυτικό πρόγραμμα τον εαυτό τους, ούτε και θετικά πρότυπα να ταυτιστούν κι αυτό ενισχύει την αορατότητά τους, άρα και τις σιωπηρές διακρίσεις σε βάρος τους.
Τι πρέπει να κάνουν γονείς και γιατροί στην επαφή με διαφυλικά άτομα;
Οι γονείς αρκεί να αγαπούν τα διαφυλικά παιδιά τους άνευ όρων, να σέβονται τις ανάγκες τους (κάτι που χρειάζεται και κάθε παιδί, ίντερσεξ ή όχι) και να προστατεύουν τη σωματική τους ακεραιότητα, που σημαίνει πως οφείλουν να τα ενημερώνουν από μικρά, με την κατάλληλη για κάθε ηλικία γλώσσα, παρουσιάζοντας τη διαφυλικότητα σαν αυτό που είναι, μια φυσική κατάσταση. Οι γονείς χρειάζεται να αντιμετωπίζουν τις έννοιες του φύλου με ανοιχτό μυαλό και να εμπιστεύονται τα παιδιά τους όταν αυτά εκφράζουν τις ανάγκες τους. Οι γιατροί οφείλουν να επικαιροποιήσουν τις γνώσεις τους για τις διαφυλικές ποικιλομορφίες στη βάση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να βοηθούν τους γονείς να αποδεχτούν το παιδί και όχι να το «αλλάζουν» σύμφωνα με τα κοινωνικά στερεότυπα.
Ποια η διαφορά ανάμεσα σε intersex και trangender άτομα;
Τα άτομα με ίντερσεξ ποικιλομορφίες (διαφυλικά) δεν είναι το ίδιο με τα τρανς άτομα (διεμφυλικά), των οποίων η ταυτότητα φύλου (τρανς) δεν συμβαδίζει με το φύλο που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Ένα διαφυλικό άτομο μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται με οποιαδήποτε ταυτότητα φύλου (ως θηλυκό, αρσενικό, και τα δύο ή τίποτα από τα δύο). Μπορεί επίσης να έχει οποιονδήποτε σεξουαλικό προσανατολισμό (ετερόφυλο, ομόφυλο, αμφίφυλο ή ασέξουαλ). Παρ όλο που τα περισσότερα διαφυλικά άτομα αυτοπροσδιορίζονται με το φύλο που τους αποδόθηκε στη γέννηση, υπάρχουν και κάποια που αυτοπροσδιορίζονται με τρανς ταυτότητες.
Πού μπορεί να απευθυνθεί κάποιος με δυσφορία φύλλου (η ερώτηση αυτή αφορά περισσότερο τα τρανς άτομα);
Ως ασυμφωνία φύλου, παλαιότερα γνωστή και ως δυσφορία φύλου, ορίζεται η ασυμφωνία μεταξύ της ταυτότητας φύλου και του κατά τη γέννηση αποδοθέντος φύλου. Η διαδικασία επιβεβαίωσης ή μετάβασης του φύλου περιλαμβάνει μία σειρά διαδικασιών, κατά τις οποίες το διεμφυλικό άτομο αποκτά τα χαρακτηριστικά του επιθυμητού φύλου του. Το transgender άτομο μπορεί να είναι παιδί, έφηβος/-η/-ο, ενήλικας/-η/-ο και η διαδικασία της επιβεβαίωσης του φύλου μπορεί να περιλαμβάνει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω παρεμβάσεις: την κοινωνική επιβεβαίωση (κοινωνική εκδήλωση), την αναστολή της ήβης, τη διασταυρούμενη ορμονοθεραπεία, τις επεμβάσεις επιβεβαίωσης φύλου (επεμβάσεις επαναπροσδιορισμού) και την νομική επιβεβαίωση. Στο transgender παιδί δεν εφαρμόζονται ορμονικοί ή χειρουργικοί χειρισμοί και όποιες παρεμβάσεις λαμβάνουν χώρα, στόχο έχουν την ψυχική υγεία του παιδιού. Η πλέον σύγχρονη παρέμβαση είναι η επιβεβαιωτική στην οποία συμμετέχει το παιδί, οι γονείς και οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας (θεραπευτές).
Πηγές: https://intersexgreece.org.gr/, https://intersexgreece.org.gr/wp-content/uploads/2021/09/UNFE_INTERSEX-FACT-SHEET_GR.pdf, https://www.iaso.gr/blog/details/blogs/2023/03/29/asymfonia-fyloy-diadikasia-epibebaiosis-fyloy/.
Ελένη Χρυσοπούλου