Από την Πέμπτη 2 έως το Σάββατο 4 Ιουνίου θα διεξάγεται στο Κοινωφελές Ίδρυμα Νικολάου και Ελένης Πορφυρογένη στην Αγριά ένα καινοτόμο συνέδριο, που αφορά στις κοινωνικές διαστάσεις της σύγχρονης ψηφιακής πραγματικότητας.
Πρόκειται για τον ελληνικό «κόμβο» του διεθνούς ανθρωπολογικού συνεδρίου «The Virtual Otherwise», πρωτοβουλία των Society for Cultural Anthropology και Society for Visual Anthropology των Η.Π.Α. Ο ελληνικός κόμβος διοργανώνεται από το Εργαστήριο Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (ΕΚΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με την υποστήριξη του διεθνούς Experimental Humanities Collaborative Network (ΕΗCN), του Συλλόγου Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδας (ΣΚΑΕ), του Εργαστηρίου Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και της πλατφόρμας για τη δημόσια ανθρωπολογία Anthrobombing. Το συνέδριο «The Virtual Otherwise» έρχεται να στοχαστεί πάνω σε ορισμένους από τους σημαντικούς μετασχηματισμούς που επιφέρει η ψηφιακότητα στην καθημερινότητά μας. Σε δεύτερο επίπεδο, το συνέδριο εξερευνά τις δυνατότητες των ψηφιακών εργαλείων ως προς την κοινωνική έρευνα, την παραγωγή και διάδοση της γνώσης, αλλά και την επικοινωνία με διαφορετικά κοινά. Η ροή του προγράμματος του ελληνικού κόμβου μοιράζεται μεταξύ της προβολής μαγνητοσκοπημένων πάνελ και keynote ομιλιών του κεντρικού προγράμματος, τα οποία θα προβληθούν στο αμφιθέατρο του Πορφυρογένειου Ιδρύματος και των παράλληλων δράσεων, που θα διεξάγονται δια ζώσης στη βιβλιοθήκη και στην όμορφη ταράτσα του κτιρίου.
Podcast και desktop cinema
Στις παράλληλες δράσεις που θα διεξάγονται στην ελληνική γλώσσα τις απογευματινές ώρες, η έμφαση δίνεται στην παρουσίαση των πολυμεσικών και πολυτροπικών έργων των φοιτητριών και φοιτητών και στον πειραματισμό τους με αυτούς τους νέους τρόπους εμπλοκής των κοινών με την κοινωνική έρευνα (podcast, desktop cinema, κριτικά παιχνίδια, αντι-ξεναγήσεις, ντοκιμαντέρ με smartphone, ψηφιακοί μουσικοί κόσμοι, εκθέσεις, περφόρμανς). Ακολουθώντας τάσεις των δημόσιων ανθρωπιστικών επιστημών και της πολυτροπικής ανθρωπολογίας, οι πειραματικές αυτές μεθοδολογίες καλλιεργούν – και καλλιεργούνται από συνεργατικά και συμμετοχικά πλαίσια παραγωγής της γνώσης, ενώ έχουν στόχο τη σύνδεση της παιδαγωγικής και ερευνητικής διαδικασίας, μέσα από τη διάδραση με ποικίλα κοινά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το podcast, το οποίο όχι μόνο επιτρέπει την επικοινωνία της ανθρωπολογικής γνώσης με ένα ευρύτερο κοινό μέσα από ένα φορμάτ που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει διαδεδομένο, αλλά και τη δημιουργική και εναλλακτική «ενορχήστρωση» του ανθρωπολογικού αρχείου (συνεντεύξεις, ηχοτοπία, προσωπική θέση/φωνή της ανθρωπολόγου). Στο συνέδριο θα παρουσιάζονται podcasts που παράχθηκαν από φοιτητές-τριες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και της ομάδας του AnthroPod του Society for Cultural Anthropology, τα οποία αφορούν πολλαπλά θέματα, από την ανθρωπολογία του θανάτου και τις πολιτικές της ονοματοδοσίας μέχρι τον απόηχο του 1922 και της Μικρασιατικής Καταστροφής εκατό χρόνια μετά και το νόημα της αλληλεγγύης. Ταυτόχρονα, μέσα από διαδικασίες συλλογικής ακρόασης και τη δυνατότητα ηχογράφησης δικών τους ηχητικών κομματιών στο αυτοσχέδιο στούντιό μας (Sound Booth) το κοινό θα συμμετάσχει στον αναστοχασμό για τις θεματικές των συγκεκριμένων podcast, αλλά και για τις δυνατότητες του είδους για την κοινωνική έρευνα. Πιθανόν να συμμετάσχουν -με τη συγκατάθεσή τους – και στη δημιουργία μιας επόμενης σειράς podcast!
Ακόμα ένα νέο και ανερχόμενο είδος που θα παρουσιαστεί στο συνέδριο, είναι αυτό του desktop cinema: δηλαδή βίντεο που παράγονται εξ ολοκλήρου μέσα από τη βιντεοσκόπηση της οθόνης του υπολογιστή και αποτελούν μοναδικό τρόπο παρουσίασης του τρόπου με τον οποίο βιώνεται ο κόσμος μέσα από την οθόνη και τα ψηφιακά δίκτυα με τα οποία ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή. Τον Απρίλιο, σε ειδικό εργαστήριο για το desktop cinema (εισηγητής Κωνσταντίνος Διαμαντής) οι φοιτητές-τριες του μαθήματος «Ψηφιακή αφήγηση και πολυμεσικές παραγωγές στην ανθρωπολογία» (υπεύθυνη καθηγήτρια Πηνελόπη Παπαηλία, βοηθός καθηγήτριας Πένυ Πασπάλη) είχαν την ευκαιρία να πειραματιστούν με το είδος αυτό. Τα έργα που δημιούργησαν, θα παρουσιαστούν την Παρασκευή το βράδυ στην ταράτσα, σε βραδιά ανθρωπολογικού «θερινού σινεμά». Επίσης το Σάββατο, στη βιβλιοθήκη, θα παρουσιαστεί ένα βίντεο από την αντι-ξενάγηση στην πόλη του Βόλου «Να απο-αποικιοποιήσουμε την πόλη!», η οποία είχε λάβει χώρα τον Φεβρουάριο, ενώ θα ξαναπαιχτούν τα παιχνίδια, που αποτέλεσαν μέρος της δράσης.
«Πες το Αλλιώς»
Συνοδευτικά με τα παραπάνω θα προσφερθεί ένα ειδικό εργαστήριο, με τίτλο «Πες το Αλλιώς» από το ερευνητικό εγχείρημα Αnthrobombing, το οποίο διερευνά τους όρους διάχυσης της ανθρωπολογικής γνώσης εκτός ακαδημίας και τις δυνατότητες συμμετοχής της ανθρωπολογίας στον δημόσιο διάλογο. Αντλώντας έμπνευση από τον θεατρικό αυτοσχεδιασμό, δίνοντας χώρο στη συνεργατικότητα, στη σωματική επιτέλεση και στη φαντασία, οι ανθρωπολόγοι Αλεξάνδρα Σιώτου και Αλέξανδρος Παπαγεωργίου θα προτρέπουν συμμετέχουσες και συμμετέχοντες να αναστοχαστούν αναφορικά με δημιουργικούς τρόπους, με τους οποίους οι κοινωνικοί επιστήμονες θα μπορούσαν να απευθύνονται σε, και να συνομιλούν με, πολλαπλά κοινά. Το εργαστήριο, που θα γίνει το Σάββατο 4 Ιουνίου το πρωί, είναι δωρεάν και ανοιχτό στο κοινό. Τέλος, θα επιχειρηθεί μια ακόμα συνέργεια με στόχο να γεφυρώσει την απόσταση μεταξύ περιφέρειας και πόλης, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: μια έκθεση φωτογραφίας, με τίτλο «Περιβαλλοντικές εκφάνσεις του τραύματος», καθώς και σχετική συζήτηση, που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 3 Ιουνίου το απόγευμα. Η δράση αυτή υλοποιείται στο πλαίσιο της ερευνητικής άσκησης που διεξήγαγαν φοιτήτριες και φοιτητές του ΙΑΚΑ σε συνεργασία με μαθήτριες και μαθητές του Αχιλλοπούλειου Λυκείου Τσαγκαράδας (μάθημα «Ανθρωπολογία και Περιβάλλον», υπεύθυνη καθηγήτρια Μιμίνα Πατεράκη).
Δικτυωμένη γνώση, μεταξύ τοπικού και παγκόσμιου
Οι συνεδρίες του κεντρικού προγράμματος αφορούν μια μεγάλη γκάμα θεμάτων που σχετίζονται με την ψηφιακή συνθήκη, καθώς και την έρευνα που έχει διεξαχθεί γι’ αυτή σε ποικίλα μέρη του κόσμου, όπου μελετούν και δραστηριοποιούνται ανθρωπολόγοι.
Ενδεικτικά εθνογραφικά πεδία που θίγονται, συμπεριλαμβάνουν: την επιρροή των NFT (ψηφιακά πιστοποιητικά πνευματικής ιδιοκτησίας που αποθηκεύονται σε blockchain) στη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή, το άδειασμα των πόλεων και το ψηφιακό στοίχειωμά τους κατά την περίοδο των lockdown, σοβιετικά προκατασκευασμένα κτίρια και βουλγαρικά ψηφιακά βοτανολόγια ως μνημοτοπία, την οπτική αποτύπωση της οικολογικής κρίσης στο Λος Άντζελες, συλλογικούς λογαριασμούς στο Ίνσταγκραμ που καταγράφουν εκφάνσεις της καθημερινότητας στις πόλεις κ.ά. Επιπλέον, μια ιδιαίτερη πτυχή του συγκεκριμένου συνεδρίου θα αποτελέσει η έμφαση στη δικτυωμένη σύνδεση μεταξύ κόμβων ανθρωπολογικής παραγωγής σε παγκόσμιο επίπεδο. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, θα δοθούν πολλαπλές ευκαιρίες για επαφή με άλλους κόμβους, όπως εκείνους που βρίσκονται στο Βελιγράδι, το Βερολίνο, το Τορόντο, το Μόντρεαλ, τo Νsukka της Νιγηρίας, το Λος Άντζελες και το Κάιρο, με ζωντανές διαδικτυακές συζητήσεις μετά τα πάνελ. Ακόμη, σε δύο στιγμές ο κόμβος της Αγριάς θα επιχειρήσει να εκπέμψει στη γενική ροή του συνεδρίου. Συγκεκριμένα, την Πέμπτη το απόγευμα, μετά το καλωσόρισμα στις εργασίες του συνεδρίου, θα παραστούν στο αμφιθέατρο μέλη της δημιουργικής ομάδας του πάνελ Otherwise «Athens: Four Prospects of Virtuality in the City» και θα αποπειραθεί μια υβριδική – και δίγλωσση – συζήτηση με το τοπικό και το παγκόσμιο κοινό. Η δεύτερη ευκαιρία θα δοθεί με την εκδήλωση «Μusic in the Metaverse», ένα μουσικό -και χορευτικό- δρώμενο που θα οργανωθεί από τον ελληνικό κόμβο το Σάββατο το βράδυ και στο οποίο θα καλούνται οι συμμετέχουσες και οι συμμετέχοντες στο συνέδριο από όλον τον κόσμο
H ομάδα πίσω από τον ελληνικό κόμβο
Η οργανωτική ομάδα του ελληνικού κόμβου συντονίζεται από την αναπληρώτρια καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πηνελόπη Παπαηλία και την υποψήφια διδακτόρισσα του Τμήματος ΙΑΚΑ Πένυ Πασπάλη. Απαρτίζεται από μια δυναμική ομάδα ερευνητριών και ερευνητών που ειδικεύονται στην ψηφιακή και οπτική ανθρωπολογία και συνεργάζονται με τέσσερα ελληνικά πανεπιστήμια – Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Παντείου και Αιγαίου, καθώς και το Πανεπιστήμιο του Τορόντο στον Καναδά και το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας στις ΗΠΑ (Εύη Δεσποτοπούλου, Κωνσταντίνος Διαμαντής, Κωστής Καλαντζής, Μελίνα Καλφαντή, Βιολέττα Κουτσούκου, Ντάνα Παπαχρήστου, Μιμήνα Πατεράκη, Πέτρος Πετρίδης, Ελένη Σιδέρη, Sharon Jacobs, Nick Smith). Μια δημιουργική και ευρηματική ομάδα φοιτητριών και φοιτητών από το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και το Τμήμα Πολιτισμού και Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, θα στηρίξει τις εργασίες του συνεδρίου, ενώ ταυτόχρονα θα παρουσιάσει τα οπτικοακουστικά της ερευνητικά έργα (Φοίβος Ζώτης, Φωτεινή Κίτου, Γιώργος Κωνσταντίνου, Δήμητρα Μοροσού, Μιχάλης Παναγιωτόπουλος, Αναστασία Στρίμτσου, Έρικα Τσιουκαντάνα, Όλγα Φώτου-Παρθενίδου, Ηλίας Μάριος Χαλιαμάλιας).
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε τη σελίδα του Τμήματος ΙΑΚΑ: https://www.ha.uth.gr/index.php?page=events-search.display&a=592.