Της
Αναστασίας Βελέντζα
Η έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης έχει απασχολήσει τα τελευταία χρόνια την ακαδημαϊκή, αλλά και την επιχειρηματική κοινότητα λόγω των σύγχρονων κοινωνικό – οικονομικών συγκυριών, καθώς και της πανδημίας του covid-19 παραμένει πιο επίκαιρη και καίρια από ποτέ.
Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αναφέρεται στην ηθική συμπεριφορά από μέρους των επιχειρήσεων με πρακτικές που βασίζονται στην τήρηση των νομικών απαιτήσεων και στον σεβασμό για τους ανθρώπους, τις κοινότητες και το περιβάλλον.
Η έννοια της ΕΚΕ έχει μακρά ιστορία και είναι τόσο παλιά όσο και οι επιχειρήσεις, αφού πάντα η επιχειρηματική δραστηριότητα, ιδιαίτερα εκείνη της βαριάς βιομηχανίας, είχε αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των τοπικών κοινωνιών. Οι εταιρείες προκειμένου να αντισταθμίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις στις ζωές και στην υγεία των ανθρώπων, διαθέτουν, από τις δραστηριότητες τους, ένα ποσό από τα κέρδη τους και εκπονούν προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
Τα προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης αφορούν δραστηριότητες που επιδρούν στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης. Οι δραστηριότητες στο εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης, αφορούν το εργατικό δυναμικό και συνδέονται με θέματα, όπως οι συνθήκες εργασίας, οι σχέσεις εργαζομένων και διοίκησης, η εκπαίδευση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η υγεία και η ασφάλεια, η προσαρμογή στην αλλαγή, καθώς επίσης και περιβαλλοντικές υπεύθυνες πρακτικές που σχετίζονται με τη διαχείριση των φυσικών πόρων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή.
Προγράμματα που αφορούν το εργατικό δυναμικό, τη διαχείριση θεμάτων υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας και την προσαρμογή των επιχειρήσεων και των εργαζομένων στην νέα πραγματικότητα, ποτέ δεν ήταν τόσο αναγκαία, λόγω των πρόσφατων εξελίξεων που επέφερε η πανδημία του COVID-19.
Όλο ένα και περισσότερες επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να εκπονούν ολοκληρωμένα προγράμματα ΕΚΕ που επικεντρώνονται στις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις και την κατανόηση των συναισθημάτων των εργαζομένων, στην εκπαίδευση/ βελτίωση δεξιοτήτων του προσωπικού, στην εξισορρόπηση προσωπικής και επαγγελματικής ζωής σε περίοδο lockdown, στα δικαιώματα απορρήτου των εργαζομένων, σε πρόσθετες παροχές στο προσωπικό στα πλαίσια στήριξης από τις επιπτώσεις της κρίσης του covid-19. Τα προγράμματα αυτά είναι αποτελεσματικά τόσο για την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων όσο και για την εταιρική κουλτούρα η οποία έχει χαθεί λόγω της πανδημίας, καθώς και για την εικόνα της εταιρείας στη συνείδηση των καταναλωτών.
Προγράμματα που αφορούν το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης, σχετίζονται με τα ενδιαφερόμενα μέρη της επιχείρησης που είναι οι πελάτες, οι προμηθευτές, οι μέτοχοι, η τοπική και παγκόσμια κοινωνία, οι συνεργαζόμενες εταιρίες, οι δημόσιες αρχές και οι Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί (ΜΚΟ) που εκπροσωπούν τις τοπικές κοινότητες ή ασχολούνται με το περιβάλλον και αφορούν την κλιματική αλλαγή, την καταπολέμηση της φτώχειας, της πείνας, του ρατσισμού, την ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Παρόλο που στα οφέλη από την υιοθέτηση πρακτικών της ΕΚΕ δεν είναι άμεσα αλλά παρατηρούνται μακροπρόθεσμα, πολλές επιχειρήσεις επιλέγουν να επενδύσουν κεφάλαια, χρόνο και ανθρώπινους πόρους.
Για την επιχείρηση, τα κυριότερα οφέλη της συνεπής και μακροπρόθεσμης εφαρμογής της ΕΚΕ, είναι η ισχυροποίηση της επιχείρησης απέναντι σε πιθανούς κινδύνους, η στήριξη της επιχειρηματικής της λειτουργίας από την τοπική κοινότητα και τους καταναλωτές, η ενίσχυση της φήμης και αξιοπιστίας της, η προσέλκυση υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό και η ενίσχυση της αφοσίωσης και αύξηση της παραγωγικότητας του καθώς και η προσέλκυση νέων ισχυρών συνεργατών και επενδυτών.
Οι επιχειρήσεις είναι κάτι παραπάνω από οργανισμοί, που έχουν ως μόνο στόχο την αναζήτηση και τη μεγιστοποίηση του κέρδους αλλά είναι και υπεύθυνες για το σύνολο των επιπτώσεων τους στους ανθρώπους και στον πλανήτη γενικότερα.
Βέβαια, πολλές επιχειρήσεις δεν κατανοούν την φιλοσοφία της ΕΚΕ σωστά, την ταυτίζουν με τη συμμόρφωση στους νόμους, τον σεβασμό στο κώδικα δεοντολογίας, τη διατήρηση καλών δημόσιων σχέσεων, την παροχή θέσεων εργασίας και χρησιμοποιούν το «καλό φαίνεσθαι» για να καλύψουν άλλες επιζήμιες κοινωνικές πρακτικές. Επιπλέον, η λειτουργία της επιχείρησης είναι καθαρά οικονομική και γι’ αυτό οποιεσδήποτε φιλανθρωπικές πράξεις μπορεί να πραγματοποιηθούν, χρησιμοποιούνται από τους μάνατζερ ως μανδύας ηθικής συνείδησης και κοινωνικής ευθύνης, για να δικαιολογήσουν αυξήσεις τιμών στους καταναλωτές, μειώσεις μισθών στους εργαζομένους και μειωμένα κέρδη στους μετόχους. Έτσι, δημιουργείται αναπόφευκτα δυσπιστία απέναντι σε οποιαδήποτε «καλή πράξη» της επιχείρησης που ονομάζεται ΕΚΕ.
Τα τελευταία χρόνια όμως φαίνεται ότι αυτό αλλάζει και όλο και περισσότερες εταιρείες αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα για γνήσια και αυθεντικά προγράμματα ΕΚΕ καθώς και πολλές επιχειρήσεις έχουν εντάξει την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στην πολιτική τους, δημιουργώντας αντίστοιχο τμήμα. Είναι αναγκαίο οι επιχειρήσεις να αποδείξουν ότι είναι ένας κοινωνικός οργανισμός και να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ΕΚΕ, με σκοπό να γίνουν πιο υπεύθυνες, δικαιότερες, και ηθικότερες, έτσι ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα που έχουν προκύψει από την πανδημία του covid-19 και τις επηρεάζουν καθώς και άλλες κρίσεις που πιθανόν να κληθούν να αντιμετωπίσουν στο μέλλον.
Όσο η κοινωνία συνεχίζει να προχωρά σε γενικές γραμμές με φιλελεύθερο προσανατολισμό, η επιχειρηματικότητα θα έχει κομβικό, αλλά αμφιλεγόμενο ρόλο. Οι επιχειρήσεις όμως είναι υποχρεωμένες να ισορροπούν ανάμεσα στα διλήμματα και τις αντιφάσεις του επιχειρείν σε μια πολυποίκιλη κοινωνία.