Επιμέλεια
Χαριτίνη Μαλισσόβα
«Όπου και αν με πήγαν οι θεωρίες μου, βρήκα ότι ένας ποιητής ήδη είχε πάει εκεί», είπε ο Ζίγκμουντ Φρόυντ έναν αιώνα πριν.
Με έξι βιβλία ποίησης κι ένα θεατρικό έργο συνεχίζουμε το αφιέρωμα σε προτάσεις βιβλίων για τις γιορτές.
«Ευφυούς η ποιητική εστιν ή μανικού».
«Η ποίηση είναι για τους ευφυείς ή για τους τρελούς» είναι άλλη μια φράση για τους ποιητές, που αποδίδεται στον Αριστοτέλη.
Καθόλου τυχαία τα αποφθέγματα που επέλεξα για την πλαισίωση του άρθρου.
Σε μια εποχή που το λογοτεχνικό είδος της ποίησης βάλλεται από αδαείς, αλλά και από εύθικτους υπερασπιστές του είδους, η καλύτερη απάντηση είναι τα λόγια του Έλιοτ:
«Η Ποίηση δεν είναι η απελευθέρωση των αισθημάτων, αλλά η δραπέτευση από τα αισθήματα. Δεν είναι η έκφραση της προσωπικότητας, αλλά η δραπέτευση από την προσωπικότητα. Αλλά θα πρέπει κανείς να έχει αισθήματα και προσωπικότητα για να θέλει να δραπετεύσει από αυτά».
Καλά, ποιητικά, Χριστούγεννα!
Yves Bonnefoy,
Σε αναζήτηση τόπου,
επιλογή – μετάφραση
Θανάσης Χατζόπουλος,
εκδ. Στερέωμα (δίγλωσση έκδοση)
Ο Υβ Μπονφουά είναι ένας από τους πλέον σημαντικούς Γάλλους ποιητές τής μεταπολεμικής περιόδου. Η κλασικότητα της ποίησής του ριζώνει στα πιο προχωρημένα μοντερνιστικά επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ποίησης, ενώ ο μοντερνισμός του απογειώνεται στα πιο υψηλά πεδία της κλασικής ποίησης.
Μας παραδίδει ένα έργο που μιλάει με ήχο καθαρό, ενώ γνωρίζει καλά την τέχνη της υποβολής σε συνομιλία με τους ισχυρούς προπάτορες, από τον Μπωντλαίρ και τον Ρεμπώ μέχρι τον Πιερ Ζαν Ζουβ, τον Γέητς και τον Σαίξπηρ. Μια συνομιλία η οποία εκτείνεται και πέραν της ποίησης στη ζωγραφική και τη γλυπτική, στη μουσική και τη φιλοσοφία φτιάχνοντας ένα ποιητικό αμάλγαμα που μετακινείται σταθερά από την αίσθηση στη σκέψη, όπου το αισθητηριακό και το νοητικό συμπλέκονται αξεδιάλυτα σε έναν ποιητικό λόγο ευθύβολης στόχευσης των φαινομένων και των βιωμάτων της ζωής και του κόσμου.
Ο Υβ Μπονφουά είναι ένας από τους σπάνιους ποιητές στην ιστορία της λογοτεχνίας που έχει διατηρήσει το υψηλότερο επίπεδο καλλιτεχνικής τελειότητας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του – για περισσότερο από μισό αιώνα τώρα (Paul Auster).
Θανάσης Χατζόπουλος,
Κρατήρας,
εκδ. Πόλις
Ο Θανάσης Χατζόπουλος γεννήθηκε στο Αλιβέρι Ευβοίας το 1961. Σπούδασε Ιατρική στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στην παιδοψυχιατρική. Είναι ψυχαναλυτής, μέλος της Société de Psychanalyse Freudienne (Παρίσι) και της International Winnicott Association (Σάο Πάολο). Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Έχει δημοσιεύσει δεκαπέντε ποιητικές συλλογές, δύο βιβλία ποιητικής, ένα βιβλίο με δοκίμια και ένα με διηγήματα, δύο νουβέλες, τρία παραμύθια και ένα ψυχαναλυτικό δοκίμιο για την Πανδημία. Το 2013 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το Βραβείο Ποίησης (Ίδρυμα Πέτρου Χάρη) για το σύνολο του έργου του. Μετέφρασε Γάλλους ποιητές και Άγγλους ψυχαναλυτές.
Κρατήρας:
Εξήντα οκτώ πεζά ποιήματα αποτελούν τα τοιχώματα ενός κρατήρα και συγκρατούν το κενό που περιτοιχίζουν, παραπέμποντας συγχρόνως στην αρχαιοελληνική έννοια της λέξης που σηματοδοτεί ένα αγγείο και το κοίλον του. Ποιήματα, άλλοτε μικρά κι άλλοτε μεγαλύτερα σε έκταση, που βασίζονται αλλού στην αίσθηση και στα πράγματα με τις ρωγμές τους, αλλού στη σκέψη ή στον φιλοσοφικό στοχασμό και στο αίσθημα, και αλλού περισσότερο στην αφήγηση ενός φυσικού και ψυχικού ανθρώπινου κόσμου που μας περιέχει και τον περιέχουμε. Σε μια προοπτική που έρχεται τόσο από σολωμικούς απόηχους, οι οποίοι λανθάνουν στην ελληνική ποιητική παράδοση, όσο και από τον Αρτύρ Ρεμπώ ώς τον Ρενέ Σαρ. Ενώ σχεδιάζουν συνάμα μια διάσταση πένθους, τόσο αναγκαίου για τη ζωή και το προχώρημά της.
Μυρτώ Χμιελέφσκι,
Walkwoman,
εκδ. Κουκκίδα
Η Μυρτώ Χμιελέφσκι γεννήθηκε το 1975 στη Στοκχόλμη. Είναι απόφοιτη της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας και της Nyckelviksskolan στη Στοκχόλμη.
Έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Walkwoman (Κουκκίδα, 2023), Ο πίσω τοίχος, ο ανεπίσημος (Ενύπνιο, 2021) και 24+7 (Θράκα, 2018).
Ποιήματά της φιλοξενούνται στις συλλογικές εκδόσεις Trigger warning (ιδιωτική έκδοση για τη στήριξη της ΔΙΟΤΙΜΑ, 2022) και Ποιήματα της κρίσης (εκδόσεις Ιωλκός, 2020). Έχει συμμετάσχει σε εικαστικές εκθέσεις (Burn in 2022, Remembering remebered 2019 κ.ά.).
Από τη συλλογή:
Αγαπημένη μου,
Μου ζήτησες να πάμε το βράδυ στο θέατρο. Είχες μια διπλή πρόσκληση και ο
σύζυγός σου βαριόταν να σε ακολουθήσει. Ο δικός μου ήταν ακριβώς δίπλα μου όταν τηλεφώνησες και αμέσως προθυμοποιήθηκε να αναλάβει τα παιδιά, έτσι σου είπα ναι.
Για τρεις λόγους. Τα απογεύματα της Κυριακής είναι έτοιμα με την πρώτη ευκαιρία
να γίνουν θλιβερά. Δεν ήθελα να φανώ ακατάδεκτη. Ήταν δωρεάν.
Δεν είχαμε τι να πούμε όσο περιμέναμε το τρίτο κουδούνι, για να καλύψω το κενό
γκρίνιαξα για τη ζωή μου. Το έργο ήταν κακό, τα ρουθούνια της πρωταγωνίστριας
γυάλιζαν κάτω από τα φώτα γιατί ήταν συναχωμένη, η νεότερη ηθοποιός έβριζε πολύ.
Στην επιστροφή το μετρό αργούσε και ήταν γεμάτο κόσμο – οι Κυριακές είναι πιο
αραιές μέρες συνήθως.
Ακύρωση αποστολής. Κρατάω το μήνυμα για ποιητική χρήση.
Την επόμενη ξαναγράφω: Χτες ήταν θαυμάσια στο θέατρο. Αποστολή μηνύματος.
Δημήτρης Κρουσταλιάς,
Ιερή μέρα,
εκδ. ΑΩ
Ο Δημήτρης Κρουσταλιάς γεννήθηκε στον Βόλο το 1955. Είναι απόφοιτος του Πολιτικού Τμήματος του Παντείου Πανεπιστημίου. Εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος και συνταξιοδοτήθηκε απ’ το τυπουργείο Παιδείας (Γενικά Αρχεία του Κράτους). Έχει εκδώσει απ’ το 1983 άλλες είκοσι ποιητικές συλλογές.
Άλλος νόστος
Ο νόστος έχει ψυχή, άγνωστα λουλούδια αγγίζει.
Ο νόστος στα χρώματα με τα πουλιά πιο αρεστά.
Ο νόστος με τα στεφάνια κι άλλος όπου υπάρχει.
Ο νόστος κι οι αποδράσεις ερπετών απ’ το αίμα.
Αγγίζω τη μορφή στον κορμό της αιωνιότητας
η υγρασία με αλλάζει, ομορφαίνει πάλι την ψυχή.
Αγγίζω με τη διαδοχή της ματαιότητας τον θρόνο
με δυσπιστία, με την αφή της ακαριαίας αγωνίας.
Ο νόστος στην ανταμοιβή των πιο ωραίων ημερών
κρατά πρόσωπο που δένει στη συνείδηση το μεράκι.
Αγγίζει της χαράς και της αγάπης μας άξια πλάσματα.
Ήλιος όπου υπάρχει, ο άλλος νόστος με μια αρμονία.
Σταματία Μωραΐτη,
Λιοστρόφι,
Εκδ. Αποστακτήριο
Η Σταματία Μωραΐτη γεννήθηκε το 1966, αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. και εργάζεται ως φιλόλογος στον Βόλο. Με τα ποιήματά της έχει διακριθεί πολλαπλώς σε πανελλήνιους και παγκόσμιους διαγωνισμούς. Είναι μέλος της Αμφικτυονίας Ελληνισμού, του λογοτεχνικού περιοδικού Κελαινώ, του Νουμά, του Κέντρου Βιβλίου Μαγνησιωτών Συγγραφέων, της ομάδας Volos Poetry Slam και του Πανελληνίου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝ.Δ.ΟΙΚ.Ο.).
Το Λιοστρόφι, γνωστό ευρύτερα ως Ηλίανθος ή Ηλιοτρόπιο, δεν επιλέχτηκε τυχαία ως τίτλος από την ποιήτρια Σταματία Μωραΐτη. Αυτή η συλλογή ταυτίζεται άμεσα με τις ιδιότητες αυτού του πανέμορφου φυτού, το οποίο, ως ποιητικό υποκείμενο, πρωταγωνιστεί νοητά, αλλά καίρια σ’ αυτή τη λογοτεχνική δημιουργία. Ως υπόσταση, αισθάνεται την άμεση σχέση που έχει με τον τόπο του, ενώ η ανάπτυξή του δεν διαφέρει σε τίποτα από τα, πολύ μεγαλύτερά του, δέντρα. Βαθαίνει τις ρίζες του, υψώνει τον κορμό του, αντιμάχεται τις δυνάμεις της φύσης και τελικά ανθίζει και δίνει καρπούς… Μπορεί να «συμπορευτεί» με όποιον απεχθάνεται το σκοτεινό, την επίφαση, το παράλογο, γιατί ξέρει πως άλλος τόπος τού ταιριάζει. Άλλωστε τα χώματα που το γέννησαν, αλλά και ο αέρας που το έθρεψε, του δίδαξαν ν’ αναζητά πάντα το Φως, την Ουσία, τον Λόγο. Κι έτσι δεν κουράζεται ν’ ακολουθεί πάντα τον δρόμο του ήλιου
Γιώργος Πετράκος,
Αστρικός θηλασμός,
εκδ. Αλεξάνδρεια
Ο Γιώργος Πετράκος γεννήθηκε στη Χαλκίδα και μεγάλωσε στην Ιστιαία Ευβοίας και την Αθήνα. Σπούδασε οικονομικές επιστήμες στην Ελλάδα και την Αμερική και είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του οποίου διετέλεσε πρύτανης στην περίοδο 2014-18.
Προσκύνημα
Μου ανήκει το χθες. Σαν ψαλμός.
Σαν δικαίωμα.
Το σήμερα αργεί να πιάσει ιστό. Γεννιέται αβοήθητο.
Δεν βρίσκει τα χρώματα στο συρτάρι
μαλώνει με τα παιδιά στην αυλή
χάνεται σε μια παρένθεση.
Από αυτή μπαίνω συχνά στο χθες
που μεγαλώνει στις σκιές των επίπλων.
Αύριο θα φαίνεται πιο πολύ
κάτω απ’ το λινό σου σώμα.
Σαν απόδραση.
Μου ανήκει το χθες, σαν εκδρομή. Σαν προσκύνημα.
Μα δεν του ανήκω.
Πέλα Σουλτάτου,
Το μήλο του Αδάμ,
Κάπα εκδοτική
Η πεζογράφος Πέλα Σουλτάτου εμφανίζεται στη θεατρική γραφή με το πρώτο αυτόνομο έργο της Το μήλο του Αδάμ, έπειτα από συμμετοχή σε συλλογικούς τόμους με τα έργα Οι αμαζόνες πάντα επιστρέφουν και Άλογα.
Στο μονόπρακτο Το μήλο του Αδάμ, η Έρη φαίνεται να προετοιμάζεται, με τη βοήθεια της μητέρας της, να γιορτάσει την τελευταία ημέρα της εργένικης ζωής της, αφού την επομένη θα παντρευτεί αντίθετα με τη θέλησή της τον Χερρ Μίλτενμπεγκερ, έναν Ελβετό εύπορο ηλικιωμένο. Η μητέρα της Εύα, είναι μία εντυπωσιακή και διακεκριμένη γυναίκα, αντίθετα με την κόρη της, η οποία φαίνεται συντετριμμένη από τα βιώματά της, παροπλισμένη στη σκιά της Εύας, αλλά και των τριών φιλενάδων της.
«Δύο κυρίαρχα χαρακτηριστικά του έργου είναι ότι το μονόπρακτο έλκει την έμπνευσή του από το θεατρικό έργο του Fassbinder Bremer Freiheit (Ελευθερία στη Βρέμη) και ότι η συγγραφέας, για την παραστασιμότητα του έργου της, έθεσε μία «απαραίτητη προϋπόθεση»: Τα δραματικά πρόσωπα μητέρα και φίλες της ηρωίδας να ενσαρκωθούν από την ίδια ηθοποιό – το ίδιο εξουσιαστικό πρόσωπο με διαφορετικά προσωπεία, κάθε ένα από τα οποία αντιπροσωπεύει ευρείες κοινωνικές δομές όπου κυρίαρχα θηλυκά ελέγχουν γυναίκες και παιδιά κατά το πρότυπο της πατριαρχικής ιδεολογίας», όπως αναφέρει στο Επίμετρο η επίκουρη καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Κατερίνα Διακουμοπούλου.
Η Πέλα Σουλτάτου γεννήθηκε στην Κρήτη και ζει στην Αθήνα με τα δυο παιδιά της. Είναι διδάκτωρ Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Εργάζεται στη Δημόσια Διοίκηση και διδάσκει στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Έχει ασχοληθεί με την πεζογραφία για ενήλικες και παιδιά.