του Μάκη Γ. Μπαλλή*
Μετά από μία 10ετία κρίσης, ύφεσης, φτώχειας, αποσάθρωσης του κοινωνικού κράτους και φτωχοποίησης ευρύτερων στρωμάτων του πληθυσμού, η χώρα και η οικονομία δείχνουν να ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο.
Ο ελληνικός λαός υπέστη μια βαθιά και οδυνηρή κοινωνική κρίση. Βίωσε μια απότομη πτώση του εισοδήματός του και του βιοτικού επιπέδου, εξαιρετικά υψηλή ανεργία, συχνά για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, ενώ ένας σημαντικός αριθμός νέων κυρίως, αναγκάστηκε να μεταναστεύσει, επιδεινώνοντας έτσι το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας. Η φτώχεια αυξήθηκε σημαντικά, κυρίως μεταξύ των παιδιών και των νέων. Η δεκαετία της ύφεσης διεύρυνε τις εισοδηματικές, τις κοινωνικές και τις περιφερειακές ανισότητες, διογκώνοντας τα τμήματα του πληθυσμού που χρειάζονται βοήθεια.
Η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός πλήρωσαν με βαρύ τίμημα την ανυπαρξία ενός αναπτυξιακού μοντέλου που θα μπορούσε να προλάβει τις οδυνηρές επιπτώσεις της κρίσης.
Για δεκαετίες, το κυρίαρχο μοντέλο ήταν τα μεγάλα έργα υποδομής και ο δανεισμός, με στόχο να περιορίσει τις επιπτώσεις από την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και τη διόγκωση των εξωτερικών και εσωτερικών ανισοτήτων. Ήταν ένα μοντέλο που δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει το διαρθρωτικό πρόβλημα της χαμηλής παραγωγικότητας και των συνεχώς αυξανόμενων ελλειμμάτων. Έλειπε ο σχεδιασμός για την κινητοποίηση του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα της οικονομίας προκειμένου να εφαρμοσθεί ένα αναπτυξιακό μοντέλο βιώσιμο, με προοπτική και με απαντήσεις.
Η λογική που επικράτησε ήταν αυτή του πελατειακού κράτους, με έναν ιδιωτικό τομέα, ο οποίος επικεντρωνόταν περισσότερο στην εκμετάλλευση των σχέσεών του με το κράτος παρά στην αναζήτηση νέων αγορών και προϊόντων, την αναδιοργάνωση της παραγωγής ή την επένδυση στην έρευνα και στην ανάπτυξη. Μία λογική εκτεταμένης διαφθοράς, φοροδιαφυγής και συρρίκνωσης των αμοιβών με παράλληλη μείωση των δομών του κοινωνικού κράτους.
Σήμερα, μετά από πολλά χρόνια οικονομικής κρίσης και στασιμότητας, απώλεια του 27% του ΑΕΠ και φτωχοποίησης της κοινωνίας, η οικονομική ανάκαμψη εδραιώνεται. Οι μεταρρυθμίσεις έχουν αρχίσει να αποδίδουν καρπούς, η αβεβαιότητα έχει μειωθεί σημαντικά και υπάρχει αξιόπιστο και σαφές σχέδιο για το μέλλον.
Ο προϋπολογισμός του 2019, σε πείσμα όσων υποστηρίζονται από την αντιπολίτευση, έχει ένα εμφανές κοινωνικό αποτύπωμα, ενώ παράλληλα δίνει βάρος στην ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας με παράλληλη στήριξη των δράσεων κοινωνικού χαρακτήρα. Βάζει τα ουσιαστικά θεμέλια για την ανάπτυξη και τη μεγέθυνση της οικονομίας στα επόμενα χρόνια, ακόμη και με τους όρους της ενισχυμένης εποπτείας που έχουν συμφωνηθεί μετά την έξοδο από τα μνημόνια. Η πρόβλεψη για πραγματική ανάπτυξη της οικονομίας κατά 2,5%, σε αντίθεση με την πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,1% από Κομισιόν και ΔΝΤ, συνοδεύεται από τη λήψη μόνιμων θετικών μέτρων, καθώς και από την επιπλέον εξοικονόμηση 1,8 εκ. ευρώ για την πραγματική οικονομία από τη μη περικοπή των συντάξεων που προβλεπόταν για το 2019.
Εκτός των παραπάνω, στοιχεία ενίσχυσης του κοινωνικού χαρακτήρα του προϋπολογισμού για την επόμενη χρονιά είναι η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος όπως αποτυπώνεται στη σχετική πρόβλεψη για αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 1,1% του ΑΕΠ που σημαίνει πάνω από 2 δισ. ευρώ επιπλέον ζεστό χρήμα που θα πέσει στην αγορά, όπως επίσης είναι η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για πάνω από 250.000 ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες με συνολικό όφελος 177 εκατ. ευρώ, η μείωση φορολογικών συντελεστών σε πολίτες και επιχειρήσεις, η αύξηση του κονδυλίου στέγασης από τα προβλεπόμενα 150 εκατ. ευρώ σε 400 εκατ. ευρώ για νοικοκυριά και δανειολήπτες, αλλά και η υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που αφορούν σε αποκρατικοποιήσεις ύψους 1,5 δισ. ευρώ.
Η ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης μπορεί να φαίνεται ως ασήμαντη, αν τη δει κανείς σε απόλυτους αριθμούς, όμως είναι σημαντική, καθώς στην Ελλάδα το ποσοστό της ιδιωτικής κατανάλωσης στη διάρθρωση του Α.Ε.Π. κυμαίνεται στο 70% περίπου. Συνεπώς είναι το μέγεθος του οποίου η εξέλιξη έχει την πλέον ισχυρή, βραχυχρόνια επίπτωση στη μεγέθυνση.
Παράλληλα, η σημαντική αποκλιμάκωση της ανεργίας από το 27% το 2015 στο 18,9% σήμερα και στο 18,1% το 2019, η εξάλειψη του αποθέματος των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της Γενικής Κυβέρνησης και κυρίως η μη περικοπή των συντάξεων συγκαταλέγονται στους παράγοντες που κάνουν τον στόχο για την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης επιτεύξιμο.
Ο προϋπολογισμός του 2019, σηματοδοτεί την επανένταξη της χώρας στο διεθνές οικονομικό σύστημα και εγκαινιάζει τη σταδιακή στροφή της δημοσιονομικής πολιτικής από την πολυετή προσαρμογή στη λελογισμένη επέκταση. Καθώς τα μεγέθη της ελληνικής οικονομίας βελτιώνονται, η δημοσιονομική πολιτική στρέφεται σταδιακά προς ένα νέο μείγμα, με στόχο την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης και την αντιμετώπιση χρόνιων ελλειμμάτων στον τομέα της κοινωνικής προστασίας.
Η δημοσιονομική επέκταση που προκύπτει κινείται μέσα στα όρια που θέτει ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος του 2019 και συνεπώς είναι πλήρως συμβατή με τον δημοσιονομικό στόχο της χώρας. Δεν διασπαθίζεται έτσι το σημαντικό κεφάλαιο δημοσιονομικής αξιοπιστίας που με τόσο κόπο συσσώρευσαν κατά την τελευταία τριετία οι θυσίες των πολιτών.
Κυρίως, όμως, ο προϋπολογισμός του 2019 δείχνει ότι η χώρα μπαίνει σε σταθερή τροχιά ανάπτυξης χωρίς αβεβαιότητες και κλυδωνισμούς, διασφαλίζοντας από τη μία τη σταδιακή ανάκαμψη όπως αυτή αποτυπώνεται σε όλους τους οικονομικούς δείκτες με παράλληλη σημαντική μείωση της ανεργίας και από την άλλη την ενίσχυση των δομών της κοινωνικής μέριμνας και προστασίας.
Ας θυμηθούμε, όμως, τις επιπλέον ειδικότερες θετικές κοινωνικού χαρακτήρα παρεμβάσεις που προβλέπονται για το 2019:
* Κοινωνικό μέρισμα: Η υπέρβαση των στόχων του προϋπολογισμού για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, από 3,5% του στόχου στο 3,98% όπως διαμορφώθηκε, επέτρεψε για επίσης τρίτη συνεχόμενη χρονιά τη διανομή κοινωνικού μερίσματος ύψους 710 εκατ. ευρώ για περίπου 1,5 εκατομμύριο ωφελούμενα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος.
* Επιδότηση στέγασης: Απευθύνεται σε νοικοκυριά που μένουν σε ενοικιαζόμενη κατοικία και σε δανειολήπτες. Θα κυμανθεί από 200-400 εκατ. ευρώ και αφορά σε 300.000-340.000 οικογένειες.
* Βοήθεια στο σπίτι: Μετατρέπεται το τρέχον εργασιακό καθεστώς 3.000 εργαζομένων ορισμένου χρόνου σε αορίστου.
* Ειδική αγωγή: Πρόσληψη 4.500 εκπαιδευτικών και εξειδικευμένου προσωπικού σε θέσεις που τώρα καλύπτονται από ορισμένου χρόνου συμβάσεις.
* Μείωση ασφαλιστικών εισφορών: Το μέτρο αφορά στη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών και ειδικότερα στη μείωση του συντελεστή κύριας ασφάλισης κατά 33% και στην εφαρμογή της ελάχιστης εισοδηματικής βάσης για την επικουρική ασφάλιση και την εφάπαξ παροχή.
* Επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών νέων: Το μέτρο αφορά νέους ηλικίας έως 24 ετών και συνίσταται στην επιδότηση του 50% των εργοδοτικών εισφορών.
* Μείωση ΕΝΦΙΑ: Κατά 10% μεσοσταθμικά.
* Μείωση φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων: Σταδιακή μείωση του συντελεστή φορολόγησης από 29% σε 25% σε ορίζοντα τετραετίας.
* Μείωση φορολογίας διανεμόμενων κερδών: Κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες.
Επί μήνες ακούμε την αντιπολίτευση, την υπεύθυνη για την τετραετία των μεγάλων απωλειών, της ανεργίας, της φτώχειας, της συρρίκνωσης, να υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση μετά τη συμφωνία για την έξοδο από τα μνημόνια, ετοιμάζει ένα τέταρτο μνημόνιο που θα περιλαμβάνει νέα μέτρα χωρίς να παίρνει κάποια αντίμετρα.
Τελικά, όπως αποδεικνύεται, η κυβέρνηση μετά τη συμφωνία με τους θεσμούς για τη λήξη της περιόδου των μνημονίων, παίρνει αντίμετρα και μόνο αντίμετρα, χωρίς κάποια νέα μέτρα.
*Βουλευτή Μαγνησίας/ΣΥΡΙΖΑ