Tου Γεώργιου Καπουρνιώτη
Η οικογένεια αποτελεί έναν σημαντικό κοινωνικό θεσμό. Θεωρείται το θεμέλιο στην οργάνωση των ανθρώπινων κοινωνιών και γι’ αυτό προστατεύεται από νόμους. Οι δύο σύζυγοι οφείλουν να σέβονται και να εκτιμούν ο ένας τον άλλον. Αξίζει να σημειωθεί πως κατά τη συνύπαρξη και την αμοιβαία προσαρμογή τους, είναι καλό να προσπαθούν να ενισχύσουν τις θετικές πλευρές του συντρόφου τους. Τι συμβαίνει, όμως, στην εποχή μας;
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μάς βομβαρδίζουν καθημερινά για μία ακόμα αρνητική συνέπεια της καραντίνας και του εγκλεισμού, την ενδοοικογενειακή βία. Το φαινόμενο αυτό, παρατηρήθηκε έντονα στο πρώτο κύμα της καραντίνας και συνεχίζεται στο δεύτερο κύμα αυτής. Το κυριότερο θέμα είναι η βία κατά των γυναικών, η οποία μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, σεξουαλική, ψυχολογική και οικονομική. Έχει ως σκοπό την ισοπέδωση του άλλου φύλου ως αυτόνομης προσωπικότητας και προκαλεί σταθερά το αίσθημα του φόβου και συνοδεύεται από τη σιωπή.
H έμφυλη βία εναντιώνεται στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισοτιμία των δύο φύλων με αποτέλεσμα να αποτελεί εμπόδιο στη δημιουργία μιας συνεκτικής κοινωνίας. Όσο υπάρχουν οι διακρίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών, υπάρχει και ο κίνδυνος κάποιας μορφής ενδοοικογενειακής βίας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σε όλες τις κοινωνίες και τους αιώνες οι άνθρωποι θεωρούσαν ότι τα αρσενικά και τα θηλυκά είναι διαφορετικά αφού κατ’ αρχάς διαφέρουν ανατομικά αλλά και ποιοτικά, στο πνεύμα, στην ψυχή και στις ικανότητες. Σήμερα, 1 στις 3 γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα αντιμετωπίσει στη ζωή της ψυχολογική, σωματική ή σεξουαλική βία από τον σύντροφό της και 1 στις 5 γυναίκες θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού, σύμφωνα με μελέτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, το 24% των γυναικών δηλώνει ότι έχει υποστεί σωματική βία, ενώ το 6% των γυναικών αναφέρει ότι είναι θύμα σεξουαλικής βίας, σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας. Ποσοστά που αυξάνονται στην εποχή του κορωνοϊού… Η ενδοοικογενειακή βία πρέπει να σταματήσει να υπάρχει πια…
Πώς μπορούμε να αποφύγουμε την ενδοοικογενειακή βία; Η απάντηση είναι, κάνοντας τις σωστές επιλογές. Πρώτο μέλημά μας είναι η επιλογή του συντρόφου με τον οποίο θα δημιουργήσουμε μια υγιή οικογένεια. Πλέον δεν ζούμε στις παραδοσιακές κοινωνίες που υπήρχαν τα λεγόμενα συνοικέσια. Τώρα δεν έχουμε κανένα επιχείρημα, να κατηγορήσουμε κάποιον ότι μάς «εξαπάτησε», μάς «παραπλάνησε», μάς «έμπλεξε» ή να κατακρίνουμε και να αποδώσουμε ευθύνες σε κάποιους πως δήθεν μάς ανάγκασαν να ζήσουμε με αυτόν/αυτήν. Με δική μας ευθύνη επιλέγουμε το άτομο με το οποίο θα συμπορευτούμε στη ζωή μας. Η σύγχρονη κοινωνία μας επιτρέπει να γνωρίσουμε καλύτερα τον/τη σύντροφό μας, να συγκατοικήσουμε μαζί του και πριν δημιουργήσουμε οικογένεια να γνωρίζουμε καλύτερα τον άνθρωπο που έχουμε δίπλα μας. Φέρουμε, ακόμη, την ευθύνη των συναισθημάτων μας για τον /την σύντροφό μας και δεν έχει κανένα νόημα να τον/την κατηγορούμε για το πώς αισθανόμαστε. Εμείς έχουμε ευθύνη της συμπεριφοράς μας του ότι δεν αντιδράμε, δε μιλάμε, δε διεκδικούμε, δεν ορθώνουμε το ανάστημά μας, δεν δίνουμε λύση στο οποιοδήποτε πρόβλημα που γεννιέται σε σχέση με τον σύντροφό μας.
Η αγάπη, ο αλληλοσεβασμός και η αλληλοεκτίμηση αποτελούν απαραίτητες αξίες στις σχέσεις των δύο φίλων. Θα πρέπει, επιπροσθέτως, να υπάρχει αμοιβαίο ενδιαφέρον και ο ένας να νοιάζεται για την ευχαρίστηση του άλλου. Οι συζητήσεις και οι λύσεις των προβλημάτων συστήνεται να γίνονται με διάλογο χωρίς εντάσεις. Όσο περισσότερο ενδιαφερόμαστε για την ικανοποίηση του άλλου, τόσο περισσότερο τον παρακινούμε να συμβάλει στη δική μας, με τη δική του συμμετοχή και το δικό του ενδιαφέρον. Όμως αυτό απαιτεί να μεταφέρουμε το κέντρο βάρους του ενδιαφέροντός μας από τον εαυτό μας στον άλλον, γιατί έτσι εξυπηρετούμε με τον καλύτερο τρόπο και το ενδιαφέρον εκείνου για εμάς. Αυτή η αντίληψη επιβεβαιώνεται και με την άποψη πως τέλειος σύζυγος είναι εκείνος που ενδιαφέρεται περισσότερο για την ικανοποίηση του άλλου παρά για τη δική του.
Είναι δυσάρεστο το γεγονός ότι ακόμα και όταν περάσει η πανδημία, θα υπάρχουν ακόμη παράγοντες που θα ενθαρρύνουν την ενδοοικογενειακή βία θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Σε μεγάλο βαθμό η τηλεργασία θα παραμείνει, η κοινωνικότητα των ανθρώπων θα εξακολουθήσει να ικανοποιείται διαδικτυακά, η αναψυχή (κινηματογράφος, θέατρο, μουσική) θα συνεχίσει να διαμεσολαβείται από τα λάπτοπ, τάμπλετ ή τα κινητά μας. Έτσι το έγκλημα γίνεται διαρκές. Μάλλον ήταν πάντα διαρκές, αλλά τώρα το τεκμηριώσαμε με υπερβολικά πολλές εμπειρίες από όλο τον κόσμο. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως η ισότητα των δύο φύλων αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και βασικό στόχο κάθε σύγχρονης δημοκρατικής χώρας. Μια κοινωνία στην οποία άνδρες και γυναίκες μοιράζονται εξίσου τα αγαθά, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα, στην εργασία, στην πολιτική, στην εξουσία, στον ελεύθερο χρόνο, στη φροντίδα, στην οικογένεια και στην προσωπική ζωή. Το παρόν άρθρο γράφτηκε με αφορμή την ενδοοικογενειακή βία και αφορμή ήταν η 25η Νοεμβρίου, ημέρα αφιερωμένη στην εξάλειψη της βίας εναντίον των γυναικών.