Από το «μικροσκόπιο» εκπαιδευτικών περνούν τα θέματα στα μαθήματα των πανελλαδικών εξετάσεων. Αναφέρονται σε κοινά χαρακτηριστικά, ενώ προχωρούν σε επισημάνσεις και εκτιμήσεις ειδικότερα για τα θέματα της Έκθεσης, των Μαθηματικών, της Βιολογίας.
Όπως επισημαίνει η κ. Αναστασία Κοντονίνα, αντιπρόεδρος Παραρτήματος Ν. Μαγνησίας της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας, Μαθηματικός Φροντιστηρίων «Παιδεία- Ιωνία»: «Η εισαγωγή των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η διεύρυνση των επιλογών τους για επαγγελματική αποκατάσταση, επιτυγχάνεται, σε ένα μεγάλο ποσοστό, με τη συμμετοχή τους στις πανελλήνιες εξετάσεις και κρίνεται από την επιτυχία τους σε αυτές. Οι μαθητές, οι γονείς και οι καθηγητές που φροντίζουν για την ορθή προετοιμασία των παιδιών αγωνιούν, κάθε χρονιά για τη δυσκολία των θεμάτων. Αναρωτιούνται αν θα είναι βατά ή απαιτητικά, αν θα είναι διατυπωμένα με σαφήνεια ή θα έχουν παγίδες. Μαζί με τους μαθητές κάθε χρόνο κρίνονται και οι θεματοδότες.
Τα φετινά θέματα, σε όλα τα μαθήματα είχαν κοινά χαρακτηριστικά. Ήταν ορθώς επιστημονικά διατυπωμένα, κάλυπταν μεγάλο μέρος της ύλης, είχαν διαβαθμισμένη δυσκολία και ήταν θέματα, χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις, στα οποία, ένας καλά προετοιμασμένος μαθητής και προσεκτικός στις λεπτομέρειες, μπορούσε να αριστεύσει.
Στο μάθημα των μαθηματικών, αναλυτικά, το θέμα Α, της θεωρίας, περιείχε θεωρία που είχε επιλεγεί ξανά και βρισκόταν ακέραιη μέσα στο σχολικό. Το θέμα Β, περιείχε παρόμοιας λογικής με προηγούμενων ετών, ερωτήματα, μέτριας δυσκολίας. Το θέμα Γ είχε ερωτήματα που συνδύαζαν το σύνολο της ύλης, με το τελευταίο υποερώτημα να χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα απαιτητικό ως προς τη συγκέντρωση των μαθητών, ώστε να μην παρανοήσουν και ως προς τις γνώσεις τους, για να το επιλύσουν. Το Δ θέμα ήταν εξίσου συνδυαστικό, με τα δύο πρώτα ερωτήματα Δ1, Δ2, να έχουν εμφανισθεί, με παρόμοιο τρόπο και σε προηγούμενες χρονιές, ενώ τα Δ3 και Δ4 ήταν αυξημένης δυσκολίας, αφού απαιτούσαν σύνθετη σκέψη και καθαρό μυαλό, σε ένα σημείο της εξέτασης που είχε επέλθει η κούραση. Τα θέματα των μαθηματικών φέτος, όπως και κάθε χρόνο, απαιτούσαν εμπέδωση των εννοιών της Γ Λυκείου, ενισχυμένη γνώση βασικών εννοιών άλγεβρας της Α’ και Β’ Λυκείου, ψυχραιμία και προσεκτική διαχείριση της ενέργειας του εξεταζόμενου.
Η επιλογή των θεμάτων των πανελληνίων του 2023 χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, πλουραλισμό της ύλης και διαβαθμισμένη δυσκολία. Συνέπεια όλων των παραπάνω είναι ότι οι βαθμολογίες, στα μαθηματικά, πιθανόν να κυμανθούν στα ίδια και σε καλύτερα σε σχέση με τα περσινά, επίπεδα, διατηρώντας ωστόσο, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό μαθητών με χαμηλές επιδόσεις.
Η προετοιμασία για τις πανελλήνιες εξετάσεις δεν είναι κάτι ξεχωριστό από τη μελέτη, αφοσίωση και συνέπεια που πρέπει να επιδεικνύει ένας μαθητής σε όλες τις τάξεις του σχολείου, αρχίζοντας από το Δημοτικό. Η αγάπη για τη γνώση και η διάθεση απόκτησής της είναι ένας στόχος που πρέπει να καλλιεργείται από μικρή ηλικία, να εμπλουτίζεται αένεα και να τοποθετείται υψηλότερα από τον στόχο των πανελληνίων εξετάσεων».
Από τη μεριά της η κ. Ελένη Κατοίκου, φιλόλογος, Φροντιστήριο ΒΙΟΓΟΝΙΑ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ τονίζει:
«Τα θέματα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας ήταν σαφή, επίκαιρα και γι’ αυτό, σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενα. Το θέμα της έκθεσης αφορούσε στις παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών, στο δημόσιο και ιδιωτικό βίο και στην ενεργή συμβολή της νέας γενιάς στην επίτευξη της ισότητας των φύλων.
Στο πρώτο ζητούμενο η διατύπωση «στο δημόσιο και ιδιωτικό βίο» βοήθησε τους υποψηφίους να αναπτύξουν πολύπλευρα το θέμα και όχι μονομερώς.
Στο δεύτερο ζητούμενο η διατύπωση «Εσείς, ως νέα γενιά μπορείτε να συμβάλλετε έμπρακτα στην επίτευξη της ισότητας των φύλων;» διευκόλυνε τον υποψήφιο να απαντήσει κατά βούληση είτε καταφατικά είτε αρνητικά, αρκεί να αιτιολογήσει την τοποθέτησή του. Ιδιαίτερη προσοχή έπρεπε να δείξει ο υποψήφιος στο «μπορείτε» και στο «έμπρακτα». Αποφεύχθηκε επίσης η χρήση της έκφρασης «ισότητα των δύο φύλων», προκειμένου -πιθανώς- να συμπεριληφθούν και άλλα φύλα.
Το επικοινωνιακό πλαίσιο του κειμένου ήταν ομιλία του μαθητή στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου (μάλλον παρωχημένη η αναφορά στον συγκεκριμένο χώρο).
Οι ασκήσεις θεωρίας θεωρούνται εύκολες, ενώ το λογοτεχνικό κείμενο (3) ήταν απόσπασμα διηγήματος, μικρό και κατανοητό, το ίδιο και η άσκηση που το αφορούσε.
Τα κείμενα αναφοράς (1) και (2), μικρά και κατανοητά, ωστόσο, δεν υποστήριζαν πολύ τον προβληματισμό των υποψηφίων.
Γενικότερα, τα θέματα ήταν δυνατό να αντιμετωπισθούν με επιτυχία και με ευχέρεια χρόνου, με προϋπόθεση τη σωστή προετοιμασία του υποψηφίου.
Ωστόσο, τα προβλήματα των μαθητών, όπως αυτά εμφανίζονται στα κείμενά τους, είναι όλο και περισσότερα, όλο και πιο ανησυχητικά. Αποκαλύπτουν ελλειμματική προσοχή, αδυναμία συγκέντρωσης και κατανόησης νοημάτων και εννοιών, περιορισμένη ικανότητα εμβάθυνσης και ανάλυσης κοινωνικών καταστάσεων και φαινομένων του εθνικού και του παγκόσμιου χώρου, ελλιπείς ή ανύπαρκτες γνώσεις και πληροφορίες σχετικά μ’ αυτά. Θλιβερές διαπιστώσεις και πλήρως αντιφατικές σε μια εποχή που η νέα γενιά διαθέτει πληθώρα μέσων πληροφόρησης και γνώσης. Βιώνουμε τις επιπτώσεις της εποχής του κορωνοϊού και της τηλεκπαίδευσης; Ή μήπως η μηνυματική γλώσσα και τα εικονίδια του κινητού υπονομεύουν σταδιακά, ύπουλα και ανώδυνα τη σχέση των παιδιών με τη μητρική τους γλώσσα;
Στις γενικότερες επισημάνσεις του για τα θέματα της Βιολογίας ο κ. Μηνάς Χαραλαμπίδης, βιολόγος αναφέρει ότι « τα θέματα ήταν μέτριας δυσκολίας. Διαφωνώ με την άποψη που ακούστηκε ότι ήταν πολλά γιατί στα περισσότερα θέματα δεν ζητήθηκε αιτιολόγηση.
Να επισημάνω εδώ ότι οι υποψήφιοι που είναι καλά διαβασμένοι θεωρούν σωστό να αναλύσουν τις απαντήσεις τους, παρόλο που δεν ζητείται, έτσι, όμως, χάνεται πολύτιμος χρόνος με αποτέλεσμα να μη μπορούν να ελέγξουν σωστά το σύνολο του γραπτού τους».