Το Μεγαλιθικό Αστρονομικό Παρατηρητήριο «Κοκινο» που βρίσκεται στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), θα παρουσιάσει ο κ. Ζαφραντζάς Ευστάθιος, οικονομολόγος και μέλος του Δ.Σ. της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος, την Κυριακή 6 Μαρτίου και ώρα 20.00, στο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Γεωργίου Καρτάλη 72 – Ροζού, πρώην Γαλλικό Ινστιτούτο).
Ο κ. Ζαφραντζάς επισκέφθηκε το «Κοκινο» το περασμένο έτος. Βρίσκεται κοντά στην πόλη Κουμάνοβο, 6 χιλιόμετρα από τα Σερβικά σύνορα, στην κορυφή ενός ηφαιστιογενούς βουνού και έχει ηλικία 4000 ετών περίπου, δηλ. δημιουργήθηκε την εποχή του χαλκού.
Ανακαλύφθηκε το 2002 μετά από αρχαίο-αστρονομική έρευνα, έχει καταταγεί από την ΝΑΣΑ στην 4η θέση των πιο σημαντικών Μεγαλιθικών Αστρονομικών Παρατηρητηρίων του κόσμου και περιλαμβάνεται στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της OUNESCO.
Η λειτουργία του ως Παρατηρητήριο βασίζεται στην ευθυγράμμιση μεταξύ του παρατηρητή, ο οποίος κάθεται σε μια προκαθορισμένη θέση, σε συγκεκριμένες ημέρες του έτους, με τις ακτίνες (τις εικόνες) του Ηλίου η της Σελήνης η ενός αστεριού κατά την ανατολή τους στον ορίζοντα. Οι ακτίνες αυτές εμφανίζονται, σε σημάδια (markers) που έχουν λαξευτεί στα βράχια από τους ανθρώπους του αρχαίου οικισμού, τα οποία γνώριζαν τις κινήσεις του Ηλίου της Σελήνης και των αστεριών στον ουρανό .
Ιδιαίτερα σε ότι αφορά την έναρξη των 4 εποχών του έτους ( Άνοιξη, Καλοκαίρι, φθινόπωρο, Χειμώνας) ειδικά σημάδια λαξευμένα στις κορυφές των βράχων του Παρατηρητήριου ΚΟΚΚΙΝΟ χρησίμευαν για να καθορίζουν, με την ανατολή του Ηλίου σε συγκεκριμένη ημέρα του έτους, το καλοκαιρινό (21 Ιουνίου) και το χειμωνιάτικο ( 21 Δεκεμβρίου) ηλιοστάσιο καθώς και την ανοιξιάτικη (21 Μαρτίου) και την φθινοπωρινή (22 Σεπτεμβρίου) ισημερία. Οι πιο πάνω ημερομηνίες σηματοδοτούν την έναρξη και λήξη των 4 εποχών του έτους.
Η πιο πάνω γνώση ήταν πολύτιμη για την εποχή εκείνη γιατί έδειχνε το πότε έπρεπε οι άνθρωποι να κάνουν διάφορες εργασίες για την καλλιέργεια της γης ( έναρξη της σποράς, της συγκομιδής, του θερισμού), την μετακίνηση των κοπαδιών, τον καθορισμό των λατρευτικών τελετών κυρίως του θεού Ήλιου και της θεάς Μεγάλης Μητέρας, καθώς και άλλων δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια του έτους.