Το διασημότερο βιβλίο του μεγάλου Πορτογάλου συγγραφέα Φερνάντο Πεσσόα στην ολοκληρωμένη εκδοχή του εκδόθηκε και κυκλοφορεί σε δύο τόμους από τις εκδόσεις Gutenberg.
Πρόκειται για ένα δίτομο, καλειδοσκοπικό έργο: Αυτοβιογραφία, απολογισμός μιας ήρεμης καθημερινότητας, εσωτερικά ταξίδια, στοχασμοί, αφορισμοί, συμβουλές, αξιώματα, ζωντανά όνειρα, ψευδαισθήσεις, παραληρήματα, υποψίες, αμφιβολίες, οράματα, χρώματα και νοητικά σχέδια.
Αντι-μυθιστόρημα, βιογραφία του πιο κοντινού στον Πεσσόα ετερώνυμού του Μπερνάρντο Σοάρες, ημερολόγιο, χρονικό, ένα είδος λογοτεχνίας από μόνο του.
Το «Βιβλίο της ανησυχίας» εκτόξευσε τον συγγραφέα του στο πάνθεον των μεγαλύτερων συγγραφέων όλων των εποχών και τον τοποθέτησε στον περίφημο Δυτικό Kανόνα του Χάρολντ Μπλουμ πλάι στον Δάντη και τον Σαίξπηρ.
Γεννήθηκε με τη δημοσίευση το 1913 ενός αποσπάσματος και συνέχισε να γράφεται μέχρι τον θάνατο του Πεσσόα το 1935. Εκδόθηκε 50 χρόνια αργότερα και καθώς ο δημιουργός του δεν είχε αφήσει παρά μόνο τον τίτλο του και ελάχιστες οδηγίες, συχνά αντικρουόμενες, από τότε μελετητές του μεγάλου Πορτογάλου συγγραφέα, επιμελητές και μεταφραστές συνθέτουν τα αποσπάσματά του καταθέτοντας τη δική τους εκδοχή του «Βιβλίου της Ανησυχίας».
Η παρούσα μετάφραση βασίζεται στην πιο πρόσφατη και πιο έγκυρη πορτογαλική εκδοχή του, εκείνη του άοκνου μελετητή του Πεσσόα Ρίτσαρντ Ζένιθ και περιλαμβάνει 481 αποσπάσματα, τα μεγάλα κείμενα που είχε επιλέξει για το βιβλίο ο συγγραφέας του, καθώς και κείμενα του Πεσσόα που αναφέρονται σ’ αυτά.
Σκέψεις, αποφθέγματα, όνειρα, ιστορίες, περιγραφές, ένα μαγικό βιβλίο που μαγνητίζει. Ο κάθε αναγνώστης, τονίζει η μεταφράστρια του Πεσσόα Μαρία Παπαδήμα, μπορεί να το διαβάσει «ακολουθώντας ευλαβικά την αρίθμηση ή ανοίγοντας τυχαία κάποια σελίδα, ανακατεύοντας τα αποσπάσματα ανάλογα με τη διάθεση της στιγμής, να συνθέσει το δικό του «Βιβλίο της Ανησυχίας» δημιουργώντας με τον συγγραφέα του μια σχέση καινοφανή και απολύτως μοντέρνα, γράφοντας εν τέλει το δικό του προσωπικό βιβλίο».
Τα πάντα είναι στο παρόν γιατί όπως εξηγεί ο Πεσόα: «Ζω πάντα στο παρόν. Το μέλλον, δεν το γνωρίζω. Το παρελθόν δεν το έχω πια. Το ένα με βαραίνει σαν τη δυνατότητα για όλα, και το άλλο σαν την πραγματικότητα του τίποτα. Δεν έχω ούτε ελπίδες ούτε νοσταλγίες. Γνωρίζοντας τι ήταν η ζωή μου μέχρι σήμερα – τόσες φορές και τόσο έντονα αντίθετη προς τις επιθυμίες μου – δεν μπορώ να προβλέψω για την αυριανή ζωή μου, παρά ότι θα είναι ακριβώς αυτό που δεν μπορώ να προβλέψω, αυτό που δεν επιθυμώ, αυτό που θα μου επιβληθεί εκ των έξω, μέχρι και με τη μεσολάβηση της ίδιας μου της βούλησης».
Ο Φερνάντο Αντόνιο Νογκέιρα Πεσσόα γεννήθηκε στη Λισαβόνα στις 13 Ιουνίου 1888 και πέθανε στις 30 Νοεμβρίου 1935. Την παραμονή του θανάτου του, σημειώνει από την κλίνη του νοσοκομείου: «I Know not what tomorrow will bring». Αυτό που το μέλλον έφερε αναμφισβήτητα είναι η καταξίωση του ως ενός από τους σημαντικότερους ποιητές του εικοστού αιώνα. Ο Πεσσόα είναι ταυτόχρονα ποιητής και μύθος ποιητικός. Έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας, δημοσίευσε ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του, ενός έργου ανολοκλήρωτου και πολλαπλού, το οποίο κληροδότησε στις μέλλουσες γενιές κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο, εξασφαλίζοντας έτσι την υστεροφημία του.
«Για να πραγματοποιήσεις ένα όνειρο πρέπει να ξεχάσεις, να μην του δίνεις πια καμιά προσοχή. Γι’ αυτό πραγματοποιώ είναι δεν πραγματοποιώ, έγραψε. Η ζωή είναι γεμάτη με παραδοξότητες, όπως τα τριαντάφυλλα με αγκάθια».
Χαριτίνη Μαλισσόβα