Στο Δημοτικό Ραδιόφωνο Θεσσαλονίκης μίλησε ο Χριστόφορος Σεμέργελης, με αφορμή την κυκλοφορία του μυθιστορήματός του «Μία θάλασσα, δύο πατρίδες» από τις εκδόσεις Κέδρος. Με τη συνέντευξη που παραχώρησε στον Τάσο Ρέτζιο, παρουσιαστή της εκπομπής «Πρωινή περίπολος», δόθηκε η ευκαιρία στους ακροατές να μεταφερθούν στο μακρινό 1878, καθώς η υπόθεση του έργου διαδραματίζεται την εποχή που ξέσπασε η Θεσσαλική Επανάσταση.
«Κρατώ στα χέρια μου ένα βιβλίο που διαβάζοντάς το, ταξίδεψα σε μία εποχή, την οποία είχα μεν ακουστά, αλλά δεν γνώριζα με λεπτομέρειες όλα αυτά που έκρυβε από πίσω της. Όσοι αγαπάτε να ταξιδεύετε πίσω στο παρελθόν και κυρίως λατρεύετε το υπέροχο Πήλιο και τον Βόλο, θα βρείτε πολλά στοιχεία που θα σας εντυπωσιάσουν», σημείωσε ο Τάσος Ρέτζιος, προλογίζοντας τον καλεσμένο του, ενώ στη συνέχεια η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το περιεχόμενο του βιβλίου, που κυκλοφόρησε στις αρχές Δεκεμβρίου.
Κατά τη διάρκεια της κουβέντας έγιναν πολλές αναφορές σε όλα εκείνα τα στοιχεία που αναδεικνύουν με πιστότητα τη ζωή στην Ελλάδα και την Ιωνία τον 19ο αιώνα, αλλά και όλους εκείνους που πρωτοστάτησαν για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος τρία χρόνια μετά από την εξέγερση του 1878.
Αναλυτικότερα τα σημαντικότερα αποσπάσματα της τηλεφωνικής συνέντευξης που δόθηκε πριν από λίγες ημέρες:
«Μία θάλασσα, δύο πατρίδες», ο τίτλος του πρώτου μυθιστορήματός σας. Και βλέπουμε ότι ουσιαστικά πιάνετε το νήμα από τη Σμύρνη…
Από εκεί ξεκίνησε ο ήρωας και κατέληξε στον Βόλο. Έτσι ενώνονται και οι δύο πατρίδες, για να βρεθεί στη συνέχεια μπλεγμένος με τη Θεσσαλική Επανάσταση.
Ο ξεσηκωμός του 1878 βρίσκεται στο περιθώριο της Ιστορίας, παρότι οδήγησε στην απελευθέρωση της Θεσσαλίας τρία χρόνια αργότερα.
Ειδικά το 1878 υπήρξε κομβική χρονιά για την Ελλάδα. Εκδηλώθηκαν πολλά επαναστατικά κινήματα στη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και την Κρήτη. Η εξέγερση στην περιοχή μας δεν είναι ευρέως γνωστή, γιατί απέτυχε. Η ήττα των Οθωμανών στον ρωσοτουρκικό πόλεμο, τον τελευταίο μιας σειράς συγκρούσεων ανάμεσα στις δύο πλευρές, είχε ως αποτέλεσμα να σταλούν ισχυρά στρατεύματα στη Θεσσαλία και η επανάσταση καταπνίγηκε. Ήταν άνισος ο αγώνας και η απελευθέρωση ήρθε τρία χρόνια αργότερα στο διπλωματικό πεδίο.
Ποιο ρόλο διαδραμάτισε η έρευνα στη συγγραφή;
Όσο έγραφα, ανακάλυπτα συνεχώς καινούρια πράγματα. Κάθε καινούριο όνομα που συναντούσα, σκεφτόμουν πως άξιζε να έχει μία θέση στην υπόθεση, γιατί πίσω του κουβαλούσε τόσο ενδιαφέροντα πράγματα, αν και αυτό ήταν κάτι που με οδηγούσε διαρκώς σε άλλα μονοπάτια.
Στο παρελθόν, έχω επισκεφτεί πολλές φορές τον Βόλο. Περνούσα πάντοτε από την οδό Ογλ, μια ονομασία που ηχεί κάπως περίεργα. Δεν είχα αναζητήσει λεπτομέρειες, αλλά διαβάζοντας το βιβλίο σας, στο οποίο ο Ογλ έχει σημαντικό ρόλο, έμαθα πολλά πράγματα.
Ειδικά στο κέντρο της πόλης υπάρχουν πολλές οδοί που φέρουν τα ονόματα ανθρώπων με άμεση σχέση με την επανάσταση του 1878. Όσον αφορά στον Ογλ, ήταν Βρετανός φιλέλληνας δημοσιογράφος, ο οποίος βρέθηκε στην περιοχή μας ω απεσταλμένος των Times του Λονδίνου, για να καλύψει τα πολεμικά γεγονότα στη Θεσσαλία. Έγραψε με θέρμη για τον αγώνα των επαναστατημένων Θεσσαλών, ενώ αποκάλυψε τις θηριωδίες των Τούρκων που έγιναν στη Βουλγαρινή, ένα χωριό στην Αγιά Λάρισας. Έπειτα από αυτό βρέθηκε στο στόχαστρο των Τούρκων, που τον κατηγορούσαν ως πράκτορα των Ελλήνων. Ο Ογλ όταν ήρθε στον Βόλο, βρήκε απέναντί του τον Χόμπαρτ πασά, έναν συμπατριώτη του, πρώην αξιωματικό του βρετανικού ναυτικού, ο οποίος είχε ταχθεί στην υπηρεσία του σουλτάνου και ήταν επικεφαλής των οθωμανικών δυνάμεων που πολέμησαν στο Πήλιο.
Εκτός από τον Κάρολο Ογλ, προκύπτουν και άλλες ενδιαφέρουσες πτυχές από τη Θεσσαλική Επανάσταση;
Σίγουρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι στη μάχη της Μακρινίτσας πολέμησαν πλάι-πλάι άνδρες και γυναίκες. Και αυτό είναι από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές στην Επανάσταση του Πηλίου, γιατί είδαμε τότε πολλές Πηλιορείτισσες να βάζουν στην άκρη τα πάντα και να πολεμούν ισάξια με τους άνδρες.
Περνάμε τόσο συχνά ως επισκέπτες από τη Μακρινίτσα και δεν ξέρουμε ότι εκεί κάποτε συνέβη τέτοια σφαγή, μια ηρωική θυσία. Έτσι είναι η μνήμη των Νεοελλήνων; Κοντή;
Δυστυχώς, αυτό συμβαίνει παντού. Ελάχιστοι γνωρίζουν την τοπική Ιστορία. Και όσοι ξεκίνησαν να διαβάζουν το βιβλίο, αυτό είναι που επισημαίνουν: Πως δεν γνώριζαν αυτά τα γεγονότα, παρότι ζούνε εδώ πέρα. Ως ένα βαθμό, το έργο μάς βοηθάει να εμβαθύνουμε στην περίοδο εκείνη.
Μπήκατε στον πειρασμό να αλλάξετε τα ιστορικά γεγονότα ή έστω να τα διαμορφώσετε κοντά στην ιστορία σας;
Όταν γράφεις ένα ιστορικό μυθιστόρημα, πρέπει να είσαι ακριβής. Να μην παραποιείς τα πραγματικά γεγονότα, ώστε να διατηρείς το ιστορικό πλαίσιο. Αναδημιουργώντας το παρελθόν, οφείλεις να κρατάς την αυθεντικότητα της εποχής που περιγράφεις.
Παράλληλα δημοσιογραφείτε. Αυτό πόσο επηρέασε το γράψιμο του βιβλίου;
Επί 22 χρόνια ασχολήθηκα με το αθλητικό ρεπορτάζ. Κάποια στιγμή, αποφάσισα να κάνω ελεύθερο. Αφότου άρχισα να κάνω καινούρια πράγματα στην εφημερίδα, αυτό με βοήθησε αρκετά. Είδα νέους ορίζοντες να ανοίγονται μπροστά μου. Ιδίως όταν γράφω ιστορίες απλών ανθρώπων, αυτό είναι ένα μεγάλο συν για μένα.
Μα, και αυτό που γράψατε, είναι η ιστορία απλών ανθρώπων, από τους οποίους περνάει από πάνω τους η Ιστορία. Αλήθεια, όσοι ζούνε στο καμίνι της Ιστορίας σε κάθε εποχή, καθορίζουν τα πράγματα ή καθορίζονται από τα γεγονότα;
Αυτή είναι αρκετά ενδιαφέρουσα ερώτηση. Θα έλεγα, όμως, ότι συμβαίνει το τελευταίο. Στην Επανάσταση του Πηλίου, παρόλο τον αγώνα αυτών των απλών ανθρώπων και τις θυσίες που έκαναν, στο τέλος αποφάσισαν οι πολιτικοί για την τύχη της Θεσσαλίας.
Και πάλι, όμως, αξίζει τον κόπο να αγωνίζεσαι, για το «ταξίδι» και μόνο.
Να μην είμαστε μοιρολάτρες. Σαφώς και πρέπει να δίνουμε τον αγώνα μας. Βέβαια κάτι που κατάλαβα διαβάζοντας αρκετά πράγματα για την εποχή εκείνη είναι ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Και όχι ως φάρσα… Τα ίδια λάθη που έγιναν τότε, επαναλήφθηκαν πολλές φορές στη συνέχεια της ελληνικής Ιστορίας.
Μιλάμε για ένα αποκλειστικά ελληνικό χαρακτηριστικό;
Φαντάζομαι ότι αυτό συμβαίνει παντού. Κάποιοι μαθαίνουν από τα λάθη τους. Εμείς όχι, για τον απλούστατο λόγο πως ξεχνάμε γρήγορα.
Κλείνοντας, ο δημοσιογράφος του Δημοτικού Ραδιοφώνου Θεσσαλονίκης και γενικός γραμματέας του Μορφωτικού Ιδρύματος της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας και Θράκης, αναφέρθηκε στον επίκαιρο χαρακτήρα που έχει το μυθιστόρημα του Χριστόφορου Σεμέργελη. «Σε λίγες ημέρες μπαίνουμε στο 2021, το επετειακό έτος για τα διακόσια χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και βρίσκεται σε εξέλιξη μία μεγάλη συζήτηση για το εάν ό,τι έγινε το 1821, ήταν μία εθνική εξέγερση ή μία άλλου είδους επανάσταση», ήταν η τελευταία ερώτηση που έθεσε ο Τάσος Ρέτζιος, με τον Βολιώτη συγγραφέα να απαντάει: «Από τη στιγμή που συγκροτήθηκε το ελληνικό κράτος το 1830, δεν έπαψε στιγμή να υπάρχει ο πόθος για την απελευθέρωση των Ελλήνων, οι οποίοι παρέμεναν υπόδουλοι. Ήταν δεδομένη η ελληνικότητα των περιοχών. Δεν δημιουργήθηκε αυτό το αφήγημα από την Επανάσταση του 1821, αλλά προϋπήρχε».