Τoυ Γεώργιου Καπουρνιώτη
Τα τελευταία χρόνια, το θέμα της Αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, καθώς και της εκπαιδευτικής διαδικασίας, απασχολεί έντονα το υπουργείο Παιδείας. Συχνά γίνεται λόγος για μεθόδους αξιολόγησης αλλά και αυτό-αξιολόγησης. Τι εννοούμε, όμως με τον όρο αξιολόγηση;
«Είναι η συστηµατική διαδικασία ελέγχου του βαθµού στον οποίο επιτυγχάνονται οι επιδιωκόµενοι εκπαιδευτικοί στόχοι και ο εντοπισµός των αιτίων που εµποδίζουν την ενδεχόµενη µη ικανοποιητική επίτευξή τους, έτσι ώστε µέσα από τη διαδικασία της ανατροφοδότησης να βελτιώνεται η ποιότητα της ίδιας της εκπαίδευσης (Κασσωτάκης, 1992)».
Στο Άρθρο 1 του ΦΕΚ 140 τ.Β΄ 2021, αναφέρεται πως σκοπός της είναι η συνεχής βελτίωση της ποιότητας του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας και κατ’ επέκταση στο σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος. Στόχος είναι η κινητοποίηση όλων των παραγόντων της εκπαιδευτικής κοινότητας για την ανάπτυξη δράσεων που επιδιώκουν την ισόρροπη και ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών/-τριών, η ανάπτυξη συνεργατικών διδακτικών και μαθησιακών πρακτικών, η ενίσχυση της αυτογνωσίας και η υποστήριξη της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών καθώς και η διαμόρφωση κουλτούρας αξιολόγησης στη σχολική κοινότητα. Η αξιολόγηση αποτελεί μια διαρκής και δυναμική διαδικασία, στην οποία εμπλέκεται το σύνολο της σχολικής κοινότητας για τον εντοπισμό των θετικών σημείων, των αδυναμιών αλλά και των αναγκών που συνδέονται με το έργο που παρέχει η σχολική μονάδα. Στοχεύει επίσης στη βελτίωση της παιδαγωγικής και μαθησιακής λειτουργίας, της διοικητικής λειτουργίας, και της λειτουργίας της ως επαγγελματικής κοινότητας μάθησης, που προωθεί την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών.
Θεωρητικά ακούγεται ως κάτι ιδανικό που θα μπορέσει να συμβάλει θετικά στη βελτίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Πρακτικά, όμως, μπορεί να εφαρμοστεί με επιτυχία στον Ελληνικό εκπαιδευτικό χώρο;Θεωρώ πως όσα αναφέρει το ΦΕΚ 140 τ.Β΄ 2021 είναι πολύ γενικευμένα και πως δεν έχουν ανταπόκριση στο σύγχρονο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα καθώς δεν αναφέρει πώς θα πραγματοποιηθεί η υλοποίησή τους. Με ποιους τρόπους θα παρέχεται η αξιοπιστία και η εγκυρότητα των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης; Δυστυχώς, δεν αναφέρεται πουθενά. Επίσης, πώς είναι δυνατόν να συζητιέται το θέμα αυτό εν μέσω πανδημίας; Θα πρότεινα να λύσει το υπουργείο Παιδείας, πρωτίστως τις δυσκολίες που προκύπτουν εξαιτίας της τηλεκπαίδευσης. Ακόμη, να επισκεφτούν τα σχολεία μας και να δουν τις ελλείψεις που υπάρχουν, οι οποίες δυσχεραίνουν τη διδασκαλία.
Οι αντιδράσεις των εκπαιδευτικών γύρω από το θέμα αυτό είναι πολυάριθμες καθώς θεωρούν πως αυτή αναιρεί και προσβάλλει την ατομική τους ευθύνη και τις επιστημονικές τους γνώσεις. Επιπροσθέτως, περιορίζει τη δημιουργικότητά τους και τον αυθορμητισμό τους προκειμένου να καταστήσουν το μάθημα πιο δημιουργικό και ενδιαφέρον (Αναστασίου, 2014). Επίσης, λόγω του γεγονότος ότι ο ρόλος της μπορεί να εξυπηρετεί πολιτικά συμφέροντα, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μία ουδέτερη διαδικασία (Στάμος, 2004). Φοβούνται, ωστόσο, το ενδεχόμενο πιθανής αδικίας ή του ενδεχόμενου πιθανού περιορισμού της παιδαγωγικής ελευθερίας. Αρνητική στάση έναντι στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών κρατά και η Peterson (2004) η οποία δηλώνει ότι οι δάσκαλοι αντιμετωπίζουν αρνητικά τη σύγκρισή τους με τους συναδέλφους τους και πως οι μέθοδοι αξιολόγησης δεν είναι ακριβείς. Επιπλέον, συμπέρανε ότι επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα της εκπαίδευσης, παρά θετικά.
Πώς φανταζόμαστε την εφαρμογή της εκπαιδευτικής αξιολόγησης στη χώρα μας; Το πιο πιθανό είναι να αυξηθεί ακόμα περισσότερο η γραφειοκρατία και να επικρατήσει σύγχυση στα σχολεία, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Χιλιάδες άχρηστα έγγραφα, τα οποία πιθανότατα δεν θα είναι ούτε αξιόπιστα, ούτε έγκυρα. Για να μπορέσει να εφαρμοστεί σωστά θα πρέπει να υπάρξει και η κατάλληλη ενημέρωση των εκπαιδευτικών. Αυτό θα επιτευχθεί με σεμινάρια από το υπουργείο Παιδείας που θα εξηγούν τους λόγους για τους οποίους θα πρέπει να γίνεται η αξιολόγηση, με ποιους τρόπους και πώς θα διασφαλίζεται η εγκυρότητά της. Επίσης, είναι σημαντικό πώς θα διαχειριστεί η κυβέρνηση το θέμα, διότι το μόνο που έχουν καταφέρει ως τώρα είναι να φοβίσουν τους εκπαιδευτικούς. Το γεγονός αυτό μπορεί να επιφέρει μόνο αρνητικές επιπτώσεις.
Επιπρόσθετα υπάρχει περίπτωση η αξιολόγηση να μην προάγει τη συναδελφικότητα, αλλά να ενισχύσει τον ανταγωνισμό. Αυτό θα αποτελούσε ακόμα μία αρνητική συνέπεια στον χώρο του σχολείου.
Συνοψίζοντας, αξίζει να σημειωθεί πως αναφερόμαστε σε ένα θέμα για το οποίο οι απόψεις των ανθρώπων διίστανται. Άλλοι είναι υπέρ, άλλοι κατά. Εγώ θα κρατήσω ουδέτερη στάση και θα πω … ΟΧΙ ΤΩΡΑ!
Εφόσον το Ελληνικό σύστημα εκπαίδευσης καλύψει τα διάφορα κενά που έχουν προκύψει εξαιτίας διάφορων αιτιών, παραδείγματος χάριν λόγω κακής οργάνωσης, πολιτικής, κλπ, τότε και οι εκπαιδευτικοί θα είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε την αξιολόγηση. Διότι μόνο τότε, θα μπορέσει αυτή να οδηγήσει στη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Έως τότε, θα επιτελούμε το λειτούργημα της διδασκαλίας και θα είμαστε δίπλα στα παιδιά, ανταποκρινόμενοι όσο καλύτερα μπορούμε στα καθήκοντά μας.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Αναστασίου, Μ. Φ. (2014). Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και του έργου τους: νομοθετικό πλαίσιο και αντιδράσεις. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών – Επιστημονικών Θεμάτων, 2, 63‐75.
Κασσωτάκης, Μ. (1992). Το αίτηµα της αντικειµενικής αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και τα προβλήµατά του. Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου – Βασική κατάρτιση και επιµόρφωση των εκπαιδευτικών. Αθήνα: Εκδοτικός Όµιλος Συγγραφέων – Καθηγητών.
Στάμος, Γ. (2004). Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικός έλεγχος. Πτυχιακή εργασία στην Α.Σ.ΠΑΙ.ΤΕ. Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. Αθήνα.
Peterson, K. (2004). Research on School Teacher Evaluation. NASSP Bulletin, 88(639), 60-79. doi: 10.1177/019263650408863906
ΦΕΚ 140 τ.Β’ 2021.