Σε μια δύσκολη περίοδο, με άγνωστους παράγοντες επηρεασμού της λειτουργίας της και με μεγάλη αδυναμία περιορισμού των σημείων στήριξης εισέρχεται η ελληνική ακτοπλοϊκή αγορά. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από την 19η ετήσια μελέτη για την Ελληνική Ακτοπλοΐα -2020 που διεξήγαγε η XRTC Business Consultants, η εταιρεία του υποψήφιου ευρωβουλευτή της ΝΔ Γιώργου Ξηραδάκη που κατάγεται από τον Βόλο, η οποία δραστηριοποιείται από την ίδρυσή της στη ναυτιλιακή χρηματοδότηση και στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις.
Όπως προκύπτει από την ανάλυση της μελέτης, τη χρονιά που διανύουμε δεν υπάρχει περίπτωση να υπάρξουν θετικά πρόσημα στην εκμετάλλευση του στόλου, παρά μόνο σε έναν μικρό αριθμό εταιρειών που εξυπηρετούν αποκλειστικά γραμμές δημοσίου συμφέροντος. Έτσι, το ζητούμενο είναι η διατήρηση της οικονομικής υπόστασης των εταιρειών και όχι η ευρωστία τους. Ωστόσο η ακτοπλοϊκή αγορά μπορεί να ελπίζει για την επιβίωσή της δεδομένου ότι πλέει παράλληλα με όλους σχεδόν τους τομείς της οικονομίας. Οι ελπίδες εναποτίθενται στο κράτος που πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι χωρίς τη στήριξη του δεν θα μπορέσει να διατηρηθεί το δίκτυο θαλάσσιων μεταφορών της χώρας. Παράλληλα οι χρηματοδότες και οι επενδυτές καλούνται να αντιμετωπίσουν την κατάσταση συνετά και να αποφύγουν την άμεση κατάρρευση των εταιρειών.
Όπως και στους υπόλοιπους τομείς έτσι και στην ακτοπλοΐα η επιστροφή στην κανονικότητα παραμένει άγνωστη. Η πανδημία του κορωνοϊού έχει δημιουργήσει ανισορροπία και ο χειμώνας του 2020-21 προβλέπεται ιδιαιτέρως δύσκολος για τον κλάδο, καθώς τα έσοδα από το πρώτο εξάμηνο και το καλοκαίρι δεν αρκούν για να καλύψουν τις λειτουργικές τους ανάγκες, σύμφωνα με τη μελέτη. Οι ακτοπλοϊκές εταιρείες για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, τόσο σε οικονομικό επίπεδο, όσο και σε λειτουργικό χρειάζονται άμεση κρατική ή ευρωπαϊκή επιχορήγηση για την απρόσκοπτη λειτουργία τους.
Βασικό ρόλο στα επιχειρηματικά σχέδια των ακτοπλοϊκών εταιρειών παίζει ο παράγοντας Υγεία. Και αυτό, γιατί οι υγειονομικές νόρμες είναι εξίσου σημαντικές, όσο και οι κανόνες αξιοπλοΐας. Τόσο οι νησιωτικοί πληθυσμοί που είναι εξαναγκασμένοι να μετακινηθούν προς την ηπειρωτική χώρα, όσο και οι επιβάτες που θέλουν να μετακινηθούν προς τη νησιωτική χώρα χρειάζονται ένα ασφαλές περιβάλλον. Βεβαίως η υπευθυνότητα των ίδιων των χρηστών είναι αναγκαία προϋπόθεση για την ύπαρξη και τη συνέχεια των ακτοπλοϊκών υπηρεσιών. Παράλληλα οι εταιρείες πρέπει να προχωρήσουν σε επανασχεδιασμό των προορισμών και των δρομολογίων τους, αλλά και να μελετήσουν προσεκτικά τις ανάγκες των πελατών τους όσον αφορά στα ενδεδειγμένα είδη πλοίων που θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν το κοινό τους. Εδώ εισέρχεται και η αναγκαιότητα της ευπρεπούς συμπεριφοράς των χρηστών του ακτοπλοϊκού πλοίου οι οποίοι καλούνται να συμμεριστούν τις δυσκολίες των καιρών και να ρυθμίσουν τις απαιτήσεις τους ανάλογα. Παράλληλα οι έχοντες το γενικό πρόσταγμα και την ευθύνη της κοινωνικής συμπεριφοράς στην αντιμετώπιση ακραίων καταστάσεων, όπως αυτή της πανδημίας θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν είναι δυνατόν πλοία κόστους εκατοντάδων εκατομμυρίων να προσαρμοστούν άμεσα σε νέες τεχνολογίες, όπως π.χ. του καθαρισμού του αέρα μέσα στα πλοία. Ο παράγων κόστος της οποιασδήποτε επένδυσης θα πρέπει να υπολογιστεί από τον νομοθέτη και σίγουρα να επιχορηγηθεί στο σύνολό του ειδάλλως είναι πολύ δύσκολο οι εταιρείες να συμμορφωθούν σε οποιεσδήποτε νομοθετικές ρυθμίσεις.
Στο «τοπίο» υπάρχουν όμως ευκαιρίες που πρέπει να διαγνώσουν οι εταίροι της αγοράς, προκειμένου να σχεδιάσουν τις επόμενες κινήσεις τους. Η παγκόσμια κοινότητα διαπίστωσε τη συμβολή της εφοδιαστικής αλυσίδας. Η θέση της Ελλάδας στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο, της δίνει τη δυνατότητα να μελετήσει και να σχεδιάσει τον ρόλο της στο πλαίσιο της εφοδιαστικής αλυσίδας, καθώς αποτελεί σημαντικό κόμβο λόγω της ανάπτυξης του εμπορίου με την Κίνα και τη Νότια Ασία, αλλά και της γειτονικής σχέσης που έχει με παραγωγικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου των οποίων τα προϊόντα είναι σε άμεση ζήτηση από τους Ευρωπαίους.
Προοπτική αποτελεί επίσης και η αναγκαιότητα της ανανέωσης του στόλου των ακτοπλοϊκών εταιρειών που έχει «γεράσει» και το ερώτημα που παραμένει, είναι, ποιος θα επενδύσει χρηματοδοτώντας τη συγκεκριμένη αγορά.
Ο στόλος φαίνεται να είναι ιδιαίτερα «γερασμένος» με το 60% να είναι άνω των 22 ετών και ένα στα τέσσερα να είναι άνω των 30 ετών. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 30% των πλοίων είναι μεταξύ 17 και 22 ετών τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως μεσήλικα.
Γεγονός πάντως είναι ότι υπάρχει άμεση διαθεσιμότητα πολλών εξειδικευμένων ναυπηγείων τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Κίνα και την υπόλοιπη Ασία το οποίο αποτελεί μια προοπτική.
Στα συμπεράσματα της μελέτης τονίζεται η αναγκαιότητα αντιμετώπισης της δύσκολης πραγματικότητας την οποία βιώνει η αγορά με συνεπευθυνότητα και ρεαλισμό.
Η ελληνική ακτοπλοϊκή αγορά είναι υποχρεωμένη να κινηθεί με αμεσότητα σε δύο επίπεδα. «Το πρώτο σχετίζεται με την άμεση επιβίωσή της και το δεύτερο με τη μακροπρόθεσμη διατήρηση και βιωσιμότητα του κλάδου στο υπό διαμόρφωση αναπτυξιακό περιβάλλον μέσω των Ευρωπαϊκών κονδυλίων. Και στα δύο αυτά επίπεδα η κρατική αρωγή κρίνεται αναγκαία μέσω θεσμικών και οικονομικών παρεμβάσεων. Για το μεν πρώτο χρειάζονται παρεμβάσεις που θα την κρατήσουν στη ζωή, ώστε να μη διαταραχτεί η κοινωνική συνοχή της χώρας, ενώ στο δεύτερο απαιτούνται κινήσεις που θα συμβάλουν στην αναδιοργάνωση του κλάδου που θα του δώσει τη δυνατότητα να προσφέρει το νέο καινοτόμο προϊόν για την επόμενη εικοσαετία που αναμφισβήτητα θα απαιτηθεί για τη βιωσιμότητά της» αναφέρει η μελέτη.
Έτσι, παρά την αρνητική συγκυρία, η παραπάνω εικόνα σε συνδυασμό με τη βελτίωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας της Ελληνικής οικονομίας άρα και της ελάφρυνσης του «ελληνικού κινδύνου» επιτρέπουν σε νέους επενδυτές να εισέλθουν στην αγορά και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που προσφέρονται από την παγκόσμια ναυτιλία στην απόκτηση φθηνών νέων πλοίων ή την κατασκευή πλοίων νέων τεχνολογιών με μηδενικούς ρύπους με πολύ καλές τιμές και ελκυστικά χρηματοδοτικά σχήματα. Η οποιαδήποτε νέα επένδυση δεν μπορεί, ωστόσο να πραγματοποιηθεί χωρίς την υποστήριξη από το κράτος όπως αυτό συμβαίνει σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη είτε για υπάρχοντες είτε για νεοεισερχόμενους επενδυτές.