Του γεωπόνου Θανάση Κουντουρά
Μέρος δεύτερο (συνέχεια)
Μικρο-θρεπτικές ουσίες φυτικών τροφών
Β. Μεταλλικά στοιχεία / Ιχνοστοιχεία
Εκτός από τα 4 βασικά χημικά στοιχεία (Άνθρακας, Οξυγόνο, Υδρογόνο και Άζωτο), που βρίσκονται σε μεγάλες σχετικά ποσότητες στις διάφορες τροφές, ο οργανισμός του ανθρώπου για τη σωστή και υγιεινή λειτουργία του, πρέπει να λαμβάνει (μέσω της διατροφής του) και άλλα χημικά μεταλλικά στοιχεία, όπως: Το Ασβέστιο, ο Φώσφορος, το Κάλλιο, το Νάτριο, το Μαγνήσιο, τον Σίδηρο, τον Χαλκό, το Μαγγάνιο κ.ά.
Μια βασική προϋπόθεση, για να λαμβάνουμε όσο το δυνατόν περισσότερα και διαφορετικά μεταλλικά στοιχεία (μέσω των τροφών), είναι να υπάρχει στο καθημερινό διαιτολόγιό μας, η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία τροφίμων και ειδικά φυτικών τροφών.
Τα μεταλλικά στοιχεία / ιχνοστοιχεία, δεν μπορούν να συντεθούν στο ανθρώπινο σώμα. Είναι πάντοτε συστατικά των διάφορων τροφίμων. Κάθε χημικό μεταλλικό στοιχείο έχει διαφορετική δράση / επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό.
Δράσεις και Πηγές των Μεταλλικών Στοιχείων
- Ασβέστιο (Ca)
Δράσεις: Το Ασβέστιο χρειάζεται για τον σχηματισμό και τη διατήρηση υγιών οστών και δοντιών, για τη σύσπαση των μυών και της καρδιάς, για τη δραστηριοποίηση πολλών ενζύμων και βοηθάει στην πήξη του αίματος.
Πηγές: Γάλα, γαλακτοκομικά προϊόντα, ψάρια, αυγά, λαχανικά (πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μπρόκολο, σκόρδο κ.ά.), ξηροί καρποί (αμύγδαλα κυρίως), όσπρια (φασόλια, ρεβίθια), εσπεριδοειδή.
- Φώσφορος (P)
Δράσεις: Ο Φώσφορος εμπλέκεται σε πολλές χημικές αντιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό και ειδικά σ’ εκείνες που σχετίζονται με την αποθήκευση και απελευθέρωση ενέργειας. Η βιταμίνη D και το Ασβέστιο σε συνδυασμό με το Φώσφορο σχετίζονται με την ανάπτυξη και τη συντήρηση του ανθρώπινου σκελετού.
Πηγές: Κρέας, ψάρια, αυγά, γαλακτοκομικά προϊόντα, μπρόκολο, ξηροί καρποί, όσπρια, αρακάς.
- Νάτριο (Na)
Δράσεις: Το Νάτριο είναι από τις πιο σημαντικές ουσίες στα σωματικά υγρά. Εμπλέκεται κυρίως με τη συντήρηση της ισορροπίας του νερού στο σώμα. Επίσης, είναι βασικό μεταλλικό στοιχείο για τη λειτουργία των νεύρων και των μυών.
Πηγές: Επιτραπέζιο αλάτι και τα «αλατισμένα» ελιές, τυρί, τουρσιά.
- Κάλλιο (Κ)
Δράσεις: Το Κάλλιο διατηρεί κανονικό τον ρυθμό στην καρδιά του ανθρώπου και ευνοεί την καλή λειτουργία των μυών και των νεύρων.
Πηγές: Πατάτες, ξηρά φρούτα, ξηροί καρποί, φασόλια, μπανάνες, φρούτα, λαχανικά, Super Foods, αρακάς, κρέας, γάλα, ψάρια.
- Μαγνήσιο (Mg)
Δράσεις: Το Μαγνήσιο είναι βασικό στοιχείο για την καλή λειτουργία των νεύρων και των μυών. Επίσης είναι σημαντικό στοιχείο για την κατασκευή οστών και δοντιών, καθώς και για τη δραστηριότητα πολλών ενζύμων.
Πηγές: Όσπρια, ξηροί καρποί, δημητριακά, ξηρά φρούτα, λαχανικά (σπανάκι, πράσινα φασολάκια, ρόκα), κρέατα, γαλακτοκομικά προϊόντα.
- Σίδηρος (Fe)
Δράσεις: Ο Σίδηρος είναι απαραίτητος για τη δημιουργία αιμοσφαιρίνης στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Επίσης ενεργεί ως αποθήκη οξυγόνου στο αίμα.
Πηγές: Κόκκινο κρέας, συκώτι, κρόκος αυγού, σπανάκι, πράσινα φασολάκια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όσπρια, ξηροί καρποί, φρούτα, δημητριακά, ρύζι.
- Ψευδάργυρος (Zn)
Δράσεις: Ο Ψευδάργυρος είναι συστατικό πολλών ενζύμων, που χρειάζονται για την παραγωγή ενέργειας, για την ανάπτυξη, για τη λειτουργία των όρχεων και τη δημιουργία σπέρματος.
Πηγές: Δημητριακά, αρακάς, φασόλια, φακές, ρεβίθια, ξηροί καρποί, αυγά, κρέας, ψάρια και στρείδια.
- Χαλκός (Cn)
Δράσεις: Ο Χαλκός παίρνει μέρος στη δραστηριότητα πολλών ενζύμων στο ανθρώπινο σώμα. Βοηθάει την ενσωμάτωση του Σιδήρου στην αιμοσφαιρίνη.
Πηγές: Ξηροί καρποί, όσπρια, δημητριακά, αρακάς, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, θαλασσινά.
- Μαγγάνιο (Mn)
Δράσεις: Το Μαγγάνιο βοηθάει την ενέργεια πολλών ενζύμων, στον ανθρώπινο οργανισμό.
Πηγές: Πάρα πολλά λαχανικά, πάρα πολλά Super Foods, μικροί καρποί, ξηροί καρποί, όσπρια, πορτοκάλια κ.λπ. εσπεριδοειδή, δημητριακά.
Γ. Φυτοθρεπτικά / Φυτοχημικά
Τα Φυτοθρεπτικά είναι μια σειρά χημικών ουσιών (κυρίως Υδρογονάνθρακες), που βρίσκονται μέσα στα φυτά / στα φυτικά προϊόντα, στις φυτικές τροφές (φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς κ.ά.). Τα διάφορα Φυτοθεραπευτικά συστατικά, δημιουργούνται μέσα στα ίδια τα φυτά και τα βοηθούν για την ανάπτυξή τους, καθώς επίσης να τα προσδίδουν έντονο χρωματισμό π.χ. το Καροτένιο δίνει στα καρότα το πορτοκαλί χρώμα, το Λυκοπένιο δίνει το κόκκινο χρώμα στις ντομάτες, η Φυλλοξανθοφύλλη δίνει το έντονο πράσινο χρώμα σε λαχανικά.
Τα Φυτοθρεπτικά προστατεύουν (γενικά) τον οργανισμό του ανθρώπου από βακτήρια και ασθένειες. Έχουν αντιμικροβιακή, αντιφλεγμονώδη και αντιγηραντική δράση και ενδεχόμενη προστασία από καρδιαγγειακά και διαβήτη τύπου 2.
Τα κυριότερα Φυτοθρεπτικά είναι:
α. Τα Καροτενοειδή, που έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση (εμποδίζουν τις βλάβες ιστών στο σώμα). Τα Καροτενοειδή έχουν 3 ισομερή, το α-καροτένιο, το β-καροτένιο (είναι προβιταμίνη της βιταμίνης Α, η οποία στον οργανισμό μετατρέπεται σε βιταμίνη Α η οποία έχει σχέση με την υγεία των ματιών) και το γ-καροτένιο.
β. Τα Φλαβονοειδή, που έχουν αντιαλλεργικές διουρητικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις δράσεις. Επίσης ενεργοποιούν ένζυμα, τα οποία μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου, εκφυλιστικών παθήσεων που σχετίζονται με τη γήρανση, καθώς και καρδιακών παθήσεων. Τα Φλαβονοειδή διακρίνονται σε επιμέρους ομάδες, όπως: Τις Φλαβονόλες (στο κρεμμύδι, μπρόκολο, μήλο, κεράσι, κόκκινο κρασί), τις Φλαβανόνες (στα εσπεριδοειδή), τις Κατεχίνες (στο μήλο), τις Ανθοκυανιδίνες (στο κεράσι, σταφύλι) κ.λπ.
γ. Οι Φυτοστερόλες που έχουν τις παρακάτω ενδεικτικές δράσεις: Αναστέλλουν την απορρόφηση της ενδογενούς και εξωγενούς χοληστερόλης, με αποτέλεσμα να μειώνουν αποτελεσματικά τα επίπεδα χοληστερίνης ορού (η χοληστερίνη γίνεται αδιάλυτη και έτσι αποβάλλεται με τα κόπρανα). Επίσης, με τη δράση των Φυτοστερολών, έχουμε μείωση εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου και ενδεχομένως αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και αντικαρκινικές δράσεις.
Οι Φυτοστερόλες αποτελούν ένα φυσικό συστατικό, που υπάρχει στα τρόφιμα, αποτελούν συστατικό των φυτικών μεμβρανών. Φυσικές πηγές Φυτοστερολών αποτελούν οι ξηροί καρποί, τα λαχανικά, τα δημητριακά, τα φυτικά έλαια.
δ. Επίσης, υπάρχουν: Η Ρεσβερατρόλη, η οποία έχει αντιοξειδωτική δράση, βοηθάει την καλή λειτουργία του εγκεφάλου και την καλή λειτουργία της καρδιάς, οι Ελαγιταννίνες, οι οποίες μειώνουν (εν τινί μέτρο), τον πολλαπλασιασμό καρκινικών κυττάρων, οι Γλυκοσινολάτες, οι οποίες προλαμβάνουν (ενδεχόμενα) διάφορους καρκίνους, οι Γλυκίνες κ.ά.
(Σημείωση: Οι δράσεις και οι ιδιότητες των Φυτοθρεπτικών ουσιών (Λίπη / Έλαια, Πρωτεΐνες, Φυτικές Ίνες, Βιταμίνες, Μεταλλικά Στοιχεία, Φυτοθρεπτικά), που θα αναφερθούν στα επόμενα 4 άρθρα μου (περιγραφή διαφόρων Φυτικών Τροφών), μπορούν να συμπληρωθούν με τις προαναφερόμενες δράσεις – ιδιότητες των 3 άρθρων του Δεύτερου Μέρους).