Χαμηλός ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός στους νέους Δήμους

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το Τμήμα Χωροταξίας του Πανεπιστημίου

Το 53% αγγίζει ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός στην παραγωγική ηλικία 15-64 ετών στους νέους Δήμους που δημιουργήθηκαν από τον «Καλλικράτη», σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Η Ελλάδα καταγραφεί από τα μικρότερα ποσοστά οικονομικά ενεργού πληθυσμού, όταν ο ευρωπαϊκός στόχος για το 2010 είναι το 70%.

Ρεπορτάζ:

ΦΩΤΗΣ ΣΠΑΝΟΣ

Η έρευνα με τίτλο «Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός στους νέους Δήμους της Ελλάδας: μια συγκριτική προσέγγιση» πραγματοποιήθηκε από την Επίκουρο Καθηγήτρια του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας Περιφερειακής Ανάπτυξης κ. Μαρί Νοέλ Ντυκέν και τα αποτελέσματα δημοσιοποιήθηκαν από το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του ίδιου Τμήματος.

Σύμφωνα με την ίδια, «η πρόσφατη διοικητική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα οδήγησε στην κατάργηση των 1033 Καποδιστριακών Δήμων και τη σύσταση 325 νέων από τους όποιους οι 238 προήλθαν από συγχώνευση. Με το νέο αυτοδιοικητικό χάρτη της Ελλάδας, περίπου ένας στους δύο Δήμους (54%) έχει μόνιμο πληθυσμό μεγαλύτερο από 20.000 κατοίκους, 62 είναι δήμοι με πληθυσμό άνω των 50.000 κατοίκων, ενώ οι μικρότεροι δήμοι (κάτω από 10.000) αντιπροσωπεύουν πλέον μόνο το 18% του συνόλου».

Η έρευνα επιχειρεί μια πρώτη αποτύπωση του προφίλ των νέων Δήμων της Ελλάδας, επικεντρώνοντας στα κύρια χαρακτηριστικά του Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού τους (ΟΕΠ), θεωρώντας ότι, για τους Ο.Τ.Α., ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα και ταυτόχρονα μια προτεραιότητα, είναι η απασχόληση των κατοίκων

τους.

Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός (ΟΕΠ) αντανακλά «ένταση της συμμετοχής» του ανθρώπινου δυναμικού στην παραγωγική διαδικασία. Σύμφωνα με τα δεδομένα της τελευταίας απογραφής πληθυσμού στη χώρα μας (2001), ο ΟΕΠ αποτελεί το 49,7% του πληθυσμού των 15-64 ετών, επίπεδο αρκετά χαμηλότερο σε σχέση με πολλές χώρες της Ε.Ε., κατατάσσοντας την Ελλάδα στην 22η θέση.

Το ποσοστό των οικονομικά ενεργών βρίσκεται έτσι στη χώρα μας αισθητά κάτω από το στόχο που τέθηκε στη Λισαβόνα για το 2010, δηλαδή 70%.

Με την αξιοποίηση διαφόρων μεθοδολογικών δεικτών οι νέοι Δήμοι πανελλαδικά κατατάχτηκαν σε πέντε ομάδες.

Η πρώτη εξ’ αυτών περιλαμβάνει 80 δήμους οι οποίοι χαρακτηρίζονται από υψηλό – σχετικά με τον εθνικό μέσο όρο – ποσοστό συμμετοχής των 15-64 ετών στην παραγωγική διαδικασία. Στους Δήμους αυτούς, η ένταξη στην αγορά εργασίας των γυναικών 25-44 ετών είναι πολύ υψηλή, φτάνοντας σχεδόν το 70% για τις ηλικίες 25-34 ετών και το 64% για τις ηλικίες 35-44 ετών. Κατά συνέπεια, οι Δήμοι αυτοί παρουσιάζουν την πιο ισορροπημένη αναλογία των φύλων. Σε αυτήν την ομάδα, εντάσσονται αρκετοί Δήμοι της Αττικής (ειδικά στην Βόρειες και Ανατολικές περιοχές) καθώς και τα μεγάλα αστικά κέντρα της Περιφέρειας όπως και οι περισσότεροι Δήμοι – έδρες των Νομών.

Η δεύτερη ομάδα αποτελείται από 68 Δήμους, όπου κύριο χαρακτηριστικό είναι η υψηλότερη συμμετοχή – ανεξαρτήτως φύλου – των νέων (15-24 ετών) στην παραγωγική διαδικασία (47% έναντι 36% για την 1η ομάδα) ενώ, σε σχέση με τις άλλες ομάδες, οι δήμοι της ομάδας αυτής χαρακτηρίζονται από τον πιο νεανικό οικονομικά ενεργό πληθυσμό καθώς η μέση και η διάμεση ηλικία είναι σαφώς χαμηλότερες από τους εθνικούς μέσους όρους. Στη δεύτερη αυτή ομάδα εντάσσονται καταρχάς δήμοι με έντονη τουριστική δραστηριότητα (και ειδικότερα οι μεγάλοι νησιωτικοί δήμοι), καθώς και ορισμένοι δήμοι των νομών Αττικής και της Θεσσαλονίκης.

Η τρίτη ομάδα, με 50 Δήμους, διακρίνεται σαφώς από τις άλλες εξαιτίας της υψηλής συγκέντρωσης του ΟΕΠ στον πρωτογενή τομέα και εν συνεχεία από το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής στην παραγωγική διαδικασία (66%), ειδικά στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες. Οι Δήμοι που την αποτελούν παρουσιάζουν τάση γήρανσης καθώς το 17,1% του ΟΕΠ τους ανήκει στη ηλικιακή ομάδα 55- 64 ετών έναντι του 9,1% σε επίπεδο χώρας. Η ομάδα αυτή συγκροτείται από Δήμους με μικρο-μεσαίο αστικό κέντρο και σημαντική αγροτική ενδοχώρα. Ενδεικτικά, μπορούμε να αναφέρουμε τους Δήμους Ελασσόνας, Ζαγοράς – Μουρεσίου, Παλαμά, Σοφάδων, Φαρκαδόνας, Φαρσάλων στην Θεσσαλία, ή ακόμα τους Δήμους Δυτικής Μάνης, Μεσσήνης, Νεμέας, Πύλου – Νέστορος, Τριφυλίας στην Πελοπόννησο.

Η τέταρτη ομάδα (68 Δήμοι) παρουσιάζει συρρικνωμένη παραγωγική βάση καθώς μόνο το 57% των ατόμων ηλικίας 15-64 ετών συμμετέχει στην παραγωγική διαδικασία. Διαπιστώνουμε ταυτόχρονα σχετική συγκέντρωση του ΟΕΠ σε περιορισμένο αριθμό κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, κυρίως δε στη γεωργία και τον τουρισμό.

Έτσι στην ομάδα αυτή βρίσκονται πολλοί νησιωτικοί Δήμοι όπως π.χ. η Σκόπελος και η Λέσβος όπου ο τουρισμός αποτελεί σημαντική δραστηριότητα. Την ίδια εικόνα εμφανίζει όμως και πλήθος μη νησιωτικών δήμοι όπως π.χ. ο δήμος Σιθωνίας στη Χαλκιδική, ο δήμος Καλαμπάκας στα Τρίκαλα, οι οποίοι συστηματικά υστερούν ως προς το βαθμό συμμετοχής του γυναικείου πληθυσμού στην παραγωγική διαδικασία, ενώ το σχετικό βάρος του «γηρασμένου» ενεργού πληθυσμού είναι αρκετά υψηλό (14,5%).

Η τελευταία ομάδα συγκεντρώνει περιορισμένο αριθμό Δήμων (34), οι οποίοι παρουσιάζουν σχεδόν τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτούς της προηγούμενης ομάδας, όσον αφορά τόσο την ένταση της συμμετοχής του ανθρώπινου δυναμικού στην παραγωγή όσο και το βαθμό κλαδικής διαφοροποίησης του ΟΕΠ. Εκείνο όμως που τους διαχωρίζει είναι η διαφοροποιημένη ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας η οποία είναι περισσότερο διευρυμένη, με αποτέλεσμα ο δείκτης αναλογίας μεταξύ των φύλων να βελτιώνεται σημαντικά. Τέλος, συγκριτικά με τις τέσσερις προηγούμενες ομάδες, η συμμετοχή του ανδρικού πληθυσμού στην παραγωγική διαδικασία είναι αρκετά περιορισμένη και δεν ξεπερνά το 67% (έναντι 75,3% σε

επίπεδο χώρας). Σε αυτή την ομάδα, εντάσσονται κυρίως απομακρυσμένοι ή/και ορεινοί δήμοι.