Εγκαινιάστηκε χθες η έκθεση έργων του ζωγράφου – αγιογράφου Ζαχαρία Καραφέργια με τίτλο «Δρόμοι του Θείου Πάθους», στον Χώρο Τέχνης δ., στον Βόλο. Ο ίδιος μιλά στη «Θ» για το τι τον ώθησε στην αγιογραφία, τι τον κρατά στη ζωγραφική, αλλά και γιατί χαρακτηρίζεται ως «ο ζωγράφος της Αγιογραφίας». Απαντά για τον τρόπο που γίνεται η αγιογράφηση ενός ναού, ποια η σχέση του με τους Δ. Δανιήλ και Φ. Κόντογλου και ποια αγιογράφηση ξεχωρίζει από όλες αυτές που έχει δημιουργήσει.
Συνέντευξη ΛΟΪΖΟΣ ΑΣΒΕΣΤΑΣ
Τι είναι εκείνο που σας ώθησε στην αγιογραφία και τι είναι παράλληλα αυτό που σας κρατά και στη ζωγραφική;
Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου ζωγράφιζα. Από μικρό παιδί. Με ένα μολύβι σε ένα κομμάτι χαρτί, σ’ ένα ρυζόχαρτο από το άδειο κουτί τσιγάρα «ΕΚΛΕΚΤΑ ΜΑΤΣΑΓΓΟΥ» του πατέρα μου… Στα μικρά λευκά περιθώρια των τετραδίων του σχολείου έφτιαχνα κεφαλάκια αγίων.
Πρώτα βέβαια ξεκίνησε η ζωγραφική. Δεν γεννήθηκε κανένας αγιογράφος. Είναι εφαρμοσμένη τέχνη η αγιογραφία στη ζωγραφική. Το «τάλαντό» μου ήταν η ζωγραφική, και είναι ακόμα… Με κρατά ακόμα με την ίδια δύναμη που ξεκίνησα.
Χαρακτηρίζεστε ως «ο ζωγράφος της Αγιογραφίας». Θεωρείτε ότι η αγιογραφία είναι ζωγραφική;
Βέβαια! Η αγιογραφία έχει τυποποιημένη οδό. Όμως όταν επέρχεται ο παράγοντας χρώμα, μπαίνει η προσωπικότητα του καθενός. Εγώ χαρακτηρίζομαι από το χρώμα, σε ό,τι κάνω στη ζωή μου αγαπώ τα χρώματα. Στα λουλούδια, στη θάλασσα… Colorista με χαρακτήρισαν κάποτε. Είναι από την ψυχή! Δουλεύω βέβαια τη Μακεδονική Σχολή στην Αγιογραφία, έχω μελετήσει και μαγευτεί από την τεχνική του Μανουήλ Πανσέληνου, όπου το χρώμα σε κατακλύζει. Έτσι ήταν και ο δάσκαλός μου στην αγιογραφία ο Κωσταντίνος Γεωργακόπουλος, αλλά και στη ζωγραφική ο Δ. Δανιήλ.
Πώς γίνεται ο προγραμματισμός για την αγιογράφηση ενός ναού; Είναι γνωστό ότι υπάρχουν δεδομένα και αρχές, αλλά ποια η διαφοροποίηση του κάθε δημιουργού;
Η Αγιογραφία έχει απόλυτα το τυπικό της. Ο Παντοκράτορας στην οροφή, η Πλατυτέρα των Ουρανών πάνω από το ιερό, η Σταύρωση, η Γέννηση όλα ψηλά. Τώρα στη σειρά των αγίων μπορεί να δούμε αλλαγές στο ποια πρόσωπα απεικονίζονται. Μπορεί για παράδειγμα να δούμε αγιογραφίες τοπικών αγίων, όπως στον Ναό της Αναλήψεως που βλέπουμε τον Άγιο Τριαντάφυλλο ή στο ιερό εικόνες από την Παλαιά Διαθήκη που δεν έχει σε άλλους ναούς.
Ως μαθητής του Δ. Δανιήλ, αλλά και του Φ. Κόντογλου θεωρείτε ότι φέρετε την επιρροή τους;
Η σχέση δασκάλου – μαθητή είναι μαγική και ιδιαίτερα στην τέχνη. Ο Κόντογλου ήταν ένα άτομο φωτισμένο. Δίδασκε κάθε του λέξη, κάθε κίνηση του σώματός του, όχι μόνο το πινέλο του. Ατόφιο κομμάτι του ήταν και ο μαθητής του και δάσκαλός μου για πολλά χρόνια Κ. Γεωργακόπουλος. Στον Άγιο Νικόλαο Αχαρνών στον ένα τοίχο γράφει «Διά χειρός Φωτίου Κόντογλου και του μαθητού αυτού Κ. Γεωργακόπουλου» και στον απέναντι «Διά χειρός Κ. Γεωργακόπουλου και του μαθητού αυτού Ζ. Καραφέργια». Απίστευτο μου φαίνεται τώρα που το ξαναλέω!
Ο Δανιήλ είναι το άλλο μου κομμάτι. Κι εκείνος έλεγε τα τελευταία του χρόνια ότι θα φύγει, αλλά θα μείνω η συνέχειά του. Υπήρχε η συγγένεια από τον πατέρα μου, αλλά η σχέση δεν ήταν η τυπική δασκάλου – μαθητή. Ήταν δουλειά και παρέα και διακοπές μαζί στο Χορευτό, και ζωγραφική. Ο Δανιήλ «σαν παιδί του» μού παρήγγειλε τα πινέλα, τα τελάρα, μουσαμά. Μια μέρα πιάστηκε να με βοηθήσει σε κάτι να μεταφέρω κι όταν του είπα ότι δεν ήταν δυνατόν να κουβαλάει εκείνος τα δικά μου τελάρα, μου απάντησε με το γνωστό του χιούμορ: «Υπηρετώ την τέχνη Ζαχαρία μου». Αυτός ήταν!
Έχετε αγιογραφήσει πολλούς ναούς στον Βόλο και αλλού… Μπορείτε να ξεχωρίσετε κάποια από τις αγιογραφήσεις;
Η Ανάληψη είναι ίσως το αρτιότερο δείγμα του έργου μου και από τα τελευταία. Ο παντοκράτορας των Αγίων Θεοδώρων που έγινε παράλληλα χρονικά, είναι επίσης
άφταστος. Ο Άγιος Παντελεήμονας έχει συνθέσεις που δεν τις έχω κάνει αλλού. Η Ευαγγελίστρια βέβαια είναι στην ψυχή μου. Ήμουν παιδάκι οκτώ ετών στα εγκαίνια και έφτασα μετά να αγιογραφήσω όλο τον ναό. Τώρα τα κοιτάζω όλα και λέω πώς γίναν; Ήταν από Θεού!
Είστε και ζωγράφος, έχετε κάνει ατομικές εκθέσεις στον Βόλο, την Αθήνα και αλλού… Με την έκθεση αυτή στον Xώρο Τέχνης δ. τι αποδίδετε και τι κομίζετε;
Είχα να μπω σε αυτή τη διαδικασία της προετοιμασίας μιας έκθεσης χρόνια. Έτυχαν και όλα αυτά και κλειστήκαμε οι άνθρωποι πολύ. Στερηθήκαμε την ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία, την επαφή με τον Θεό σε χώρους λατρείας όπως την είχαμε μάθει. Όπως μεγαλώσαμε. Η προσπάθεια όμως του Θ. Δουλκέρογλου και του Χώρου Τέχνης δ. είναι συγκινητική σε πείσμα όλων αυτών των συγκυριών, να αγωνίζεται για την τέχνη και να δίνει ανάσα πολιτισμού στην πόλη του Βόλου, πολύ μεγάλη. Θα χαρώ να δώσουμε, παρέα, στο κοινό τη δυνατότητα να βιώσει τη συγκίνηση των ημερών του Πάσχα που πλησιάζει και που εύχομαι πραγματικά να είναι αναστάσιμο για τον καθένα μας.
Η έκθεση θα λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια των εορτών του Πάσχα και συγκεκριμένα έως το Σάββατο 30 Απριλίου. Η έκθεση, που περιλαμβάνει 32 αγιογραφίες μικρού, μεσαίου και μεγάλου μεγέθους, δίνει την ευκαιρία προσέγγισης του έργου του διακεκριμένου Βολιώτη ζωγράφου – αγιογράφου σε χώρο εκτός των ναών στο πλαίσιο ειδικής για τη χριστιανοσύνη περιόδου που συνάδει με το Θείο Πάθος.
Ο ζωγράφος – αγιογράφος Ζαχαρίας Καραφέργιας γεννήθηκε στον Βόλο το 1938. Ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και ιδιαίτερα με την αγιογραφία μετά από σπουδές δέκα ετών στο εργαστήριο του ζωγράφου Δανιήλ Δανιήλ, ενώ στην αγιογραφία μαθήτευσε κοντά στον διακεκριμένο αγιογράφο Κ. Γεωργακόπουλο, επί εικοσαετία και συνεργάστηκε μαζί του στην αγιογράφηση πολλών ναών στην Αθήνα όπως της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Ηλιουπόλεως, του Αγίου Δημητρίου Βύρωνα, του Αγίου Θεράπων Ζωγράφου, καθώς και της Παναγίας Γλυκοφιλούσας στο Λουτράκι και τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Κιάτου. Συνδέθηκε επίσης με τον Φώτη Κόντογλου, δάσκαλο του Κ. Γεωργακόπουλου, με τον οποίο και αποπεράτωσαν την αγιογράφηση του ιερού ναού Αγίου Νικολάου Αχαρνών, όταν απεβίωσε ο μεγάλος καλλιτέχνης.
Στον Βόλο και στην περιοχή του, έχει αγιογραφήσει πολλούς ναούς, της Ευαγγελίστριας Ν. Ιωνίας, Αναλήψεως Βόλου, Αγ. Παντελεήμονα, Αγ. Θεοδώρων, Αγ. Αικατερίνης, Αγ. Νεκταρίου, Αγ. Αποστόλου του Νέου, Αγ. Παρασκευής, Αγίου Γεωργίου Αγριάς, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Μακρινίτσα, Αγ. Γεωργίου Άνω Βόλου, τον νάρθηκα του ναού του Αγίου Αποστόλου του Νέου στον Άγιο Λαυρέντιο Πηλίου (βασισμένος σε φωτογραφικό υλικό του παλιού ναού που καταστράφηκε από τον σεισμό, αλλά διέσωσε ο φωτογραφικός φακός του Κ. Ζημέρη), τον ναό του Αγίου Γεωργίου Αγριάς Βόλου και πολλούς άλλους ναούς.
Αγιογράφησε πλείστες φορητές εικόνες, τέμπλα, εικονοστάσια, καθώς και το τέμπλο του Αγίου Κωνσταντίνου Βόλου. Το 1986 αγιογράφησε τον ναό του Αγίου Ειρηναίου
Λουδούνων στην πόλη της Μασσαλίας, καλεσμένος της εκεί ελληνικής κοινότητας. Το 2006 καλεσμένος της ελληνικής κοινότητας Ζάμπιας Αφρικής και του τότε μητροπολίτη Ιωακείμ, αγιογράφησε το παρεκκλήσιο της Μητροπόλεως Ζάμπιας (Γέννηση της Θεοτόκου). Πραγματοποίησε 5 ατομικές εκθέσεις στον Βόλο, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα. Συμμετείχε σε 4 πανελλήνιες εκθέσεις στο Ζάππειο, σε πολλές ομαδικές, στην Μπιενάλε θρησκευτικής τέχνης στη Φότζια Ιταλίας και Ισραήλ. Έργα του βρίσκονται σε δημόσια κτίρια, στο υπουργείο Πολιτισμού, σε ιδιωτικές συλλογές και εκπαιδευτήρια. Από το 1972 είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Ελλάδας, καθώς και μέλος Επιτροπής κρίσεως και κατατάξεως νέων μελών του Επιμελητηρίου.
Η έκθεση θα λειτουργεί, τηρώντας όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας για την πανδημία, τις μέρες και ώρες: Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11.00 – 14.00 και 18.30 – 21.00.