Του Γ. Καπουρνιώτη
Περίπου το 1 – 2,5% των παιδιών υποφέρει από τροφικές αλλεργίες. Μικρό ποσοστό, αλλά καθόλου ασήμαντο, καθώς η τροφική αλλεργία μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο. Ο γονέας / κηδεμόνας θα πρέπει να ενημερώνει τον εκπαιδευτικό σε ποιο τρόφιμο ο μαθητής ή η μαθήτρια είναι αλλεργικός / αλλεργική. Οι δάσκαλοι θα πρέπει να γνωρίζουν τα τρόφιμα που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργίες και να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά που υποφέρουν από αλλεργίες.
Τι είναι, όμως η τροφική αλλεργία; Εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό μας σύστημα αντιδρά απέναντι σε συγκεκριμένες πρωτεΐνες απελευθερώνοντας μεγάλες ποσότητες ουσιών, οι οποίες με τη σειρά τους ευθύνονται για την εκδήλωση των αλλεργικών συμπτωμάτων. Παρόλο που οι ουσίες αυτές δεν είναι επικίνδυνες, ο οργανισμός κάποιων ανθρώπων τις αντιλαμβάνεται ως απειλή και αντιδρά.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 οι ουσίες ή τα προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες είναι τα παρακάτω:
1. Δημητριακά που περιέχουν γλουτένη, δηλαδή: Σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, όλυρα (ποικιλία σίτου), σιτηρό kamut ή υβριδικές ποικιλίες τους, και προϊόντα με βάση τα δημητριακά αυτά.
2. Καρκινοειδή και προϊόντα με βάση τα καρκινοειδή.
3. Αυγά και προϊόντα με βάση τα αυγά.
4. Ψάρια και προϊόντα με βάση τα ψάρια.
5. Αραχίδες (αράπικα φιστίκια) και προϊόντα με βάση τις αραχίδες.
6. Σόγια και προϊόντα με βάση τη σόγια.
7. Γάλα και προϊόντα με βάση το γάλα (συμπεριλαμβανομένης της λακτόζης).
8. Καρποί με κέλυφος, δηλαδή: Αμύγδαλα, φουντούκια, καρύδια, καρύδια κάσιους, καρύδια πεκάν, καρύδια Βραζιλίας, φιστίκια, καρύδια μακαντάμια ή καρύδια Κουίνσλαντ και προϊόντα με βάση τα ανωτέρω.
9. Σέλινο και προϊόντα με βάση το σέλινο.
10. Σινάπι και προϊόντα με βάση το σινάπι.
11. Σπόροι σησαμιού και προϊόντα με βάση τους σπόρους σησαμιού.
12. Το διοξείδιο του θείου και οι θειώδεις ενώσεις σε συγκεντρώσεις άνω των 10 mg/kg ή 10 mg/litre εκπεφρασμένα ως SO2 που υπολογίζονται στα προϊόντα που προσφέρονται έτοιμα για κατανάλωση ή που ανασυστάθηκαν σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.
13. Λούπινο και προϊόντα με βάση το λούπινο.
14. Μαλάκια και προϊόντα με βάση τα μαλάκια.
Όλοι οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να γνωρίζουν ποια τρόφιμα μπορεί να προκαλέσουν τροφικές αλλεργίες / δυσανεξίες και να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στους μαθητές που υποφέρουν από αυτές, αλλά και πώς θα αντιδράσουν σε περίπτωση που ένας μαθητής πάθει αλλεργικό σοκ. Επιπροσθέτως, στο σχολείο θα πρέπει να γίνεται κατάλληλη ενημέρωση για τα αλλεργιογόνα προκειμένου όλοι οι μαθητές να κατανοήσουν τη σοβαρότητα του θέματος. Η σωστή ανάγνωση της ετικέτας τροφίμων μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από παιχνίδια για μικρά παιδιά, προκειμένου να κατανοήσουν ποια συστατικά μπορούν να προκαλέσουν τροφικές αλλεργίες / δυσανεξίες. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 αυτά επισημαίνονται είτε με έντονα γράμματα στην ετικέτα είτε υπογραμμισμένα, γεγονός που τα καθιστά εύκολα αναγνωρίσιμα. Ακόμη υποδεικνύοντας ή ζωγραφίζοντας τέτοιου είδους τρόφιμα, τα μικρά παιδιά έχουν τη δυνατότητα να απομνημονεύσουν αυτά που μπορεί για μερικούς ανθρώπους να είναι επιβλαβή για την υγεία τους.
Εάν στο σχολείο υπάρχει έστω ένας μαθητής ο οποίος υποφέρει από κάποια τροφική αλλεργία, θα πρέπει να υπάρχει ολόκληρο σχέδιο δράσης, σε περίπτωση που υποστεί αλλεργικό σοκ. Οι γονείς υποχρεούνται να αναφέρουν την αλλεργία του παιδιού τους στον δάσκαλο, αλλά και σε όλο το προσωπικό του σχολείου και να τους ενημερώσουν για τις οδηγίες / διευκρινίσεις που έχουν λάβει από τον γιατρό που παρακολουθεί τον μαθητή. Από την άλλη, όλο το προσωπικό του σχολείου θα πρέπει να είναι σε ετοιμότητα και να υπάρχουν ειδικά εκπαιδευμένα άτομα τα οποία θα μπορούν να χορηγήσουν τα φάρμακα σύμφωνα με τις οδηγίες. Θα πρέπει ακόμη να γίνονται συχνές συναντήσεις με τους γονείς / κηδεμόνες του παιδιού προκειμένου να είναι σε επικοινωνία και σε συνεννόηση. Προτείνεται στους γονείς / κηδεμόνες να ετοιμάζουν το κολατσιό του μαθητή στο σπίτι και να μην αγοράζει έτοιμο γεύμα από το κυλικείο του σχολείου. Αν, παρόλα αυτά, επιθυμεί να αγοράσει κάποιο τρόφιμο από το κυλικείο, θα πρέπει και οι εργαζόμενοι εκεί να είναι ενήμεροι με σκοπό το τρόφιμο που θα δώσουν στον αλλεργικό μαθητή, να μην περιέχει αλλεργιογόνα τρόφιμα, αλλά και να μην έχει επιμολυνθεί από αυτά. Αυτό μπορεί παραδείγματος χάριν να συμβεί εάν στον πάγκο τροφίμων, οι εργαζόμενοι χειρίζονται τρόφιμα που περιέχουν αλλεργιογόνα και αυτός δεν έχει καθαριστεί σωστά πριν επεξεργαστούν σε αυτόν τρόφιμα κατάλληλα για τροφικές αλλεργίες / δυσανεξίες.
Υποχρέωση των εκπαιδευτικών είναι, επίσης να συμβουλεύουν τους μαθητές να μην ανταλλάσσουν τρόφιμα μεταξύ τους, να μην τρώνε κάτι χωρίς να γνωρίζουν αν περιέχει αλλεργιογόνα στα συστατικά τους και αν κάποιος αλλεργικός μαθητής καταναλώσει ένα τρόφιμο στο οποίο έχει αλλεργία να ενημερώσει άμεσα τον δάσκαλό του.
Τέλος, μία σημαντική διαφορά μεταξύ τροφικής αλλεργίας και δυσανεξίας είναι ότι τα συμπτώματά της δεύτερης δεν εμφανίζονται αμέσως μετά την κατανάλωση της τροφής, αλλά εκδηλώνονται σταδιακά κάποιες ώρες αργότερα και αφορούν κυρίως το πεπτικό σύστημα χωρίς να είναι απειλητικά για τη ζωή των παιδιών. Από την άλλη πλευρά, τα συμπτώματα της τροφικής αλλεργίας εμφανίζονται μέσα σε λίγα λεπτά από την κατανάλωση της ένοχης τροφής, συνήθως επηρεάζουν ολόκληρο το σώμα (δέρμα, αναπνευστικό, γαστρεντερικό και καρδιαγγειακό σύστημα) και σε βαθμό που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή μας.