Τοπολογία της Ανθρώπινης Ελπίδας ΙΙ: Μηχανική Πόλη – Σκέψεις ενός ψυχογεωγράφου

Του Νεοκλή Μαντά,
διδάκτορα Πολεοδομίας-Ψυχογεωγραφίας,

Οι γεωγραφικές περιοχές εντοπισμού της ελπίδας αλλάζουν διαχρονικά, σύμφωνα με τα ανεπίσημα αξιώματα που εμφυσούνται στα κεφάλια των θνητών από τις εκάστοτε ιστορικές δεξαμενές σκέψης, μόνο και μόνο για να μπορέσουν να συνεχίσουν να παράγουν σε αυτόν τον ατελή κόσμο που ρίχτηκαν να ζουν και να πεθαίνουν. Αυτά τα αξιώματα επιδιώκουν τη διασφάλιση μιας χωρο-χρονικής κοινωνικής ομοιόστασης, η οποία φαντάζει απαραίτητη σε κάθε βάναυσα τραυματισμένο οργανισμό από τη σκληρά ιστορική πραγματικότητα. Μια αναδρομή στις παλαιότερες εκδοχές της ελπίδας και τις περιοχές εντοπισμού της έχει ξεκινήσει, με μοναδικό στόχο να δούμε τι από αυτά που ελπίζουμε είναι παλιό και τι πραγματικά νέο. Κι αν την προηγούμενη Κυριακή σταθήκαμε στις μεσαιωνικές αχτίδες ελπίδας, που ακτινοβολούν από τα βάθη του αρχαϊκού κόσμου, γεμίζοντάς μας με υποσχέσεις απόκρυφων μαγικών τοπίων σε έναν πλανήτη που έχει αναλυτικά καταγραφεί με GPS, σήμερα θα σταθούμε στις νεωτερικές σπίθες ελπίδας. Ανατρέχουμε ξανά λοιπόν στα ιστορικά αρχεία του οικουμενικά ανθρώπινου συναισθήματος και διαβάζουμε τον δεύτερο τόμο – εκ των τεσσάρων – με τις αχειροποίητες εικονικές περιγραφές της ελπιδοφόρου τοπολογίας.

Μέσα από τις μοντέρνα δακτυλογραφημένες σελίδες του, η σκέψη μας παρασύρεται σε μια ορμητικά μαζική κίνηση και διατρέχει τον χώρο προκαλώντας συγκρούσεις, διεκδικήσεις και χειραφετήσεις. Είναι αυτό που απέμεινε από την αίσθηση μιας πύρινης εποχής, όπου φωτοφόρες ερμηνείες προσπάθησαν να διαλύσουν τα σκοτάδια αιώνων, αποκαλύπτοντας τη ζωώδη καταγωγή μας κατά τον Δαρβίνο, κοινοποιώντας το ανομολόγητο μυστικό της εκμετάλλευσης της υπεραξίας κατά τον Μαρξ και ερμηνεύοντας σεξουαλικά τα όνειρά μας κατά τον Φρόυντ. Η ίδια σχεδόν εποχή που αντίκρισε τους «ορθούς» λόγους της να λαδώνουν μηχανές σχεδιασμένες από εγκεφάλους χωρίς καρδιά και να καίνε ό,τι τόλμησε να διαφέρει.
Ξελογιαζόμαστε από το πάθος των Μεγάλων Αφηγήσεων και περιπλανιόμαστε νομίζοντας πως είμαστε υπεράνθρωποι μέσα σε μυθολογικές εκδοχές ψυχρά επιστημονικών και θερμά κοινωνικο-πολιτικών ουτοπιών. Εκθέτουμε τα μάτια μας σε υπεριώδεις και υπέρυθρες εικόνες που καταφέρνουν να καρκινιάζουν ανεπανόρθωτα τις όποιες ρίζες ρομαντισμού τόλμησαν να συνεχίζουν να ανθίζουν χωρίς έγκριση στα έγκατα της ανθρώπινης ψυχής. Η κυτταρική μας μνήμη θυμάται τα χρόνια εκείνα, που το πνεύμα μας έχασκε υδροκέφαλο κάτω από τις ιδέες μιας παραχαραγμένης Αναγέννησης και ενός αυστηρού Διαφωτισμού, ενώ το σώμα μας ήταν καταδικασμένο να το υπηρετεί σιωπώντας. Να γιατί ακόμα ασθενεί το σαρκίο μας για αυτά που σκεφτόμαστε.
Δεν χάνουμε χρόνο να αισθανθούμε, δουλεύουμε! Μια πόλη πρέπει να υψωθεί και να φτάσει στους ουρανούς. Τα έλλογα χέρια μας μπορούν και οφείλουν να τη χτίσουν εκπονώντας τεχνικά σχέδια για τους αεροδιαδρόμους, από τους οποίους η νέα γενιά των θνητών θα μπορέσει να απογειωθεί από την επίγεια κόλαση των παλαιών θεών, για να προσγειωθεί στη – μοντέρνα και σιδερένια – μηχανική πόλη. Μόνη θυσία: Η απογείωση που οραματιζόμαστε μάλλον θα συμβεί σε χρόνους εκτός του βιολογικού κύκλου των καρβουνιασμένων εργατών. Μπαινοβγαίνουμε στα εργοστάσια για την οικονομική ευημερία και πρόοδο της εξπρεσιονιστικής μας Μητρόπολης, συμμετέχουμε στη φωτογραφική συρραφή και το κινηματογραφικό μοντάζ της. Ενώνουμε τα slum αποσπάσματα του βιομηχανικού Λονδίνου με τα πράσινα βουλεβάρτα και τις γυάλινες στοές του κοσμοπολίτικου Παρισιού του 19ου αιώνα, φιλοτεχνούμε ντανταϊστικές αφίσες από αποκόμματα της κόκκινης ρωσικής και της κυανής αμερικανικής Επανάστασης.
Κι όταν επανερχόμαστε από αυτή τη δεύτερη αναλαμπή ελπίδας, συνειδητοποιούμε γιατί πρέπει να παλεύουμε, κάθε φορά πριν βγούμε στους δρόμους, με τον ταλαιπωρημένο εαυτό μας. Κατατρομαγμένοι από τις εκτροχιασμένες ιδεολογίες, πλήρως λοβοτομημένοι από τις εγκεφαλικές πλύσεις, απογοητευμένοι από τον κόσμο που δεν μπόρεσε να αλλάξει μένοντας πιστός σε ένα ερμητικά ανοιχτό όραμα. Απλά συνδεόμαστε στην παράλληλη πραγματικότητα κάποιων ψηφιακών φυτώριων ουτοπίας για να αντέξουμε την επαγγελματική εκμετάλλευση και περιφέρουμε την ύπαρξή μας στον δρόμο για την υπο-απασχόληση σαν το μοναδικό κακογραμμένο πανό μιας απεργίας που δεν θα γνωρίσει Μάη.

neoklis.mantas@gmail.com