Του Εμμανουήλ Μάριου Οικονόμου,
επίκουρου καθηγητή Ιστορίας των Οικονομικών Θεσμών,
του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών
του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Χαιρετίζουμε την απόφαση της ελληνικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας να επιλέξει το αμερικανικό μαχητικό F35 για να καλυφθούν κρίσιμες ανάγκες της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ) με τη χαραυγή της νέας δεκαετίας (του 2020). Το αυτό κάναμε και παλαιότερα, όταν από αυτό το φιλόξενο βήμα, υπερθεματίσαμε και υποστηρίξαμε με θέρμη την ένταξη στο οπλοστάσιο της ΠΑ των νέων ικανότατων μαχητικών Rafale F3R, των εκπαιδευτικών Μ346 (μέσω ενδιάμεσης συμφωνίας με ισραηλιτική εταιρία εκπαίδευσης πιλότων), όπως και των φρεγατών αεράμυνας περιοχής Belharra, που θα προσφέρουν κομβικές υπηρεσίες αντιαεροπορικής κάλυψης του ελληνικού πολεμικού ναυτικού.
Ο λόγος είναι ότι τα οπλικά αυτά συστήματα συνιστούν πραγματική αναβάθμιση του σχεδιασμού αποτροπής της Ελλάδος έναντι του διηνεκούς τουρκικού κινδύνου, αποκύημα μεγαλοϊδεατισμού και ενορχηστρωμένης στρατηγικής αναθεωρητισμού, εδώ και τουλάχιστον 50 χρόνια, στο γεωγραφικό φάσμα, Θράκη – Αιγαίο – Κρήτη – Κύπρος.
Το F-35 πέταξε για πρώτη φορά το 2006. Σε υπηρεσία αρχικά τέθηκε πρώτο το F-35B του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ τον Ιούλιο του 2015, ακολούθησε το F-35A της Πολεμικής Αεροπορίας τον Αύγουστο του 2016, και στη συνέχεια το F-35C τον Φεβρουάριο του 2019, για το Αμερικανικό Ναυτικό. Το F35 εντάσσεται και αυτό στην κατηγορία εκείνων των οπλικών συστημάτων που θα προσφέρουν νέες και σημαντικές δυνατότητες αποτροπής στην ΠΑ. Αναφέρουμε παρακάτω κάποια από τα σημαντικά πλεονεκτήματα των F35, καθώς δεν μπορούμε να εξαντλήσουμε το θέμα από εδώ.
Πρώτον, υψηλός βαθμός αποκρυψιμότητας στα εχθρικά ραντάρ (επίγεια, θαλάσσια και εναέρια) του αντιπάλου χάρη στα χαρακτηριστικά stealth, που μειώνουν κατά πολύ το ηλεκτρομαγνητικό ίχνος του αεροσκάφους (radar cross section), μέσω ενός συνδυασμού προηγμένων υλικών και τεχνικών απόκρυψης.
Δεύτερον, σε συνάφεια με το προηγούμενο, σε πραγματικές συνθήκες αερομαχίας, το F35, όπως και το Rafale F3R, θα υπερτερεί σημαντικά έναντι των τουρκικών F16 (ακόμη και αν αυτά αναβαθμισθούν σε επίπεδο Viper) και φυσικά έναντι των παλαιότερων τουρκικών F4 Terminator 2020 (που έστω και αν είναι αναβαθμισμένα, δεν παύουν να είναι γερασμένα, όπως και δικά μας, F4 Peace Icarus 2020) (1).
Τρίτον, το F35, θα προσφέρει σημαντικές δικτυοκεντρικές υπηρεσίες στον υπόλοιπο στόλο της ΠΑ. Αυτό είναι ιδιαίτερα κομβικό, καθώς σημαίνει, πως, όπως χαρακτηριστικά υποστήριξε πρόσφατα, σε μεγάλο τηλεοπτικό δίαυλο των Αθηνών ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Lockheed Martin Aeronautics Γκρέγκορι Ούλμερ, το F35 ουσιαστικά συνιστά ένα «ιπτάμενο στρατηγείο, ικανό να συντονίζει όλες τις δυνάμεις σε αέρα, θάλασσα και ξηρά, ακόμα και σε συνθήκες πολέμου σε «κυβερνοχώρο», ενώ είναι ιδανικό για το Αιγαίο». Αυτό ειδικότερα σημαίνει ότι χάρη στο ισχυρό και κορυφαίων επιδόσεων ραντάρ τους, το AN/APG-81, που είναι και ηλεκτρονικής σάρωσης (τύπου AESA, και όχι μηχανικής σάρωσης, άρα υποδεέστερο), τα ελληνικά F-35 θα έχουν τη δυνατότητα να καθοδηγήσουν με παροχή δικτυοκεντρικών πληροφοριών μάχης και άλλα φίλια μαχητικά, όπως τα F-16 Viper και τα Rafale F3R (αποκαλύπτοντας προς αυτά στόχους κλπ.). Όλη αυτή η «ανταλλαγή» πληροφοριών γίνεται αυτοματοποιημένα, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
Τέταρτον, τα F35 διαθέτουν πολύ ισχυρό και ανθεκτικό κινητήρα, τον F135, που παρέχεται από την εγνωσμένου κύρους αμερικανική εταιρία Pratt & Whitney.
Πέμπτον, το F35 σε ελληνική υπηρεσία θα μπορεί να αναλάβει, πολύ ειδικές αλλά και κρίσιμες αποστολές κρούσης υψηλής επικινδυνότητας, διατηρώντας σημαντικές πιθανότητες επιβίωσης. Τέτοιες θα μπορούσαν να είναι η εξουδετέρωση μιας αντιαεροπορικής πυροβολαρχίας τοποθετημένης σε κάποιο στρατηγικό σημείο, η καταστροφή ενός κέντρου τηλεπικοινωνιών ή ενός ισχυρού ραντάρ. Το F-35 δηλαδή, λόγω τεχνολογικής υπεροχής του, παράγει από μόνο του μια ειδική απειλή που μπορεί να αποδειχθεί πολύ σημαντική σε μια κρίσιμη φάση των επιχειρήσεων.
Έκτον, το μαχητικό ήδη έχει κατασκευαστεί σε μια ποσότητα 1.000 μονάδων παραγωγής, από τον αμερικανικό αεροδιαστημικό κολοσσό Lockheed Martin Aeronautics συνεπώς αποτελεί ένα βιομηχανικά «ώριμο» προϊόν, στοιχείο σημαντικό σε όρους βιομηχανικής παραγωγής, επειδή διασφαλίζει αναγνωρισμένη υψηλή ποιότητα και (θεωρητικά πάντα) αποφυγή υπερβάσεων κόστους, όπως συμβαίνει συχνά σε περιπτώσεις που το προϊόν – οπλικό σύστημα είναι νέο. Έχουμε πικρή σχετική εμπειρία από τα γερμανικά υποβρύχια U-214 και από το ραντάρ του αντιαεροπορικού συστήματος Patriot στην εκδοχή PAC-3, όπου το αναβαθμισμένο ραντάρ του, το πλήρωσε εν μέρει η τότε ελληνική κυβέρνηση ως υπέρβαση κόστους για την έρευνα και την ανάπτυξή του από τον κατασκευαστή, την Raytheon!).
Έβδομον, το αεροσκάφος σχεδιάζεται να είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της αεροπορικής δύναμης των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ώς και το 2070, κάτι που σημαίνει ότι η υποστήριξή του (σε ανταλλακτικά κ.λπ.) είναι εγγυημένη για τα επόμενα 45 χρόνια, γεγονός που βέβαια αφορά άμεσα και την Ελλάδα ως νέο πελάτη.
Είναι λοιπόν το F35 μια πολύ κατάλληλη επιλογή, και αυτό μου το πιστοποίησαν και στελέχη της ΠΑ, με τους οποίους έχω συνομιλήσει για το θέμα, ιπτάμενοι και προσωπικό εδάφους οι οποίοι φοιτούν στο Τμήμα μας, των Οικονομικών Επιστημών, για να επαυξήσουν της γνώσεις και τις δεξιότητές τους, και τους οποίους έχω τη χαρά να διδάσκω στα μαθήματά μου στο Πανεπιστήμιο.
Αν μπορούμε να μιλήσουμε για κάποια μειονεκτήματα του F35, αυτά αφορούν, πρώτον, το κόστος πτήσης ανά ώρα (42,000 δολάρια) έναντι 14.000 δολαρίων του F-16, δηλαδή τριπλάσιο, κάτι που δεν είναι καθόλου αμελητέο ως διαφοροποίηση κόστους. Δεύτερον, η χαμηλότερη ταχύτητά του (Mach 1.6) (2) σε σχέση με άλλα μαχητικά, όπως το F16 (2.05 Mach), το Rafale (1,8 mach), το Mirage 2000-5 (2,2 mach) και το F4 Phantom (2,2 mach). Τρίτον, οι αδυναμίες που παρουσιάζει ως προς την ευελιξία του, για παράδειγμα σε «κλειστού τύπου αερομαχίες» απέναντι σε σχεδιαστικά πολύ πιο ευέλικτα μαχητικά, όπως τα F16, Rafale, Mirage 2000-5, Eurofighter, και φυσικά τη ρωσική οικογένεια των Sukkoi (SU27/SU30/SU33/SU35/SU57).
Όμως εδώ είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί και το εξής: Σε πραγματικές συνθήκες μάχης και όχι σε εικονικές αερομαχίες με τουρκικά μαχητικά (κυκλοφορούν τέτοια βίντεο στο youtube και αλλού) αυτό που είναι κρίσιμο είναι η ικανότητα προσβολής του εχθρού με ικανούς πυραύλους με μεγάλη ακτίνα (π.χ., o αμερικανικός AIM-120 και βέβαια ο ευρωπαϊκός Meteor) και μεγάλη απόσταση, αυτό που στη γλώσσα των αεροπόρων ορίζεται ως αερομαχία τύπου BVR, ήτοι, αερομαχία εκτός οπτικής επαφής (beyond visual range). Μια κατάσταση μάχης με «κλειστές» αερομαχίες, σαν αυτές που έχουμε δει από βίντεο στο youtube ή την τηλεόραση και αλλού (όπου τα ελληνικά μας γεράκια στις περισσότερες των περιπτώσεων να κατατροπώνουν τους Τούρκους), αυτό, δηλαδή που ορίζεται ως κλειστή σκληρή αερομαχία τύπου dogfight, είναι ένα πολύ λιγότερο πιθανό σενάριο σε πραγματικές συνθήκες μάχης.
Και εδώ, το F35 θα έχει σαφέστατο πλεονέκτημα έναντι των τουρκικών F16 (αναβαθμισμένων και μη) και F4 Phantom. Με το ισχυρότερο ραντάρ του, θα δύναται να τα δει πρώτο, ενώ με τα χαρακτηριστικά stealth του να «κερδίσει» κρίσιμο χρόνο χωρίς να έχει εντοπισθεί από τα εχθρικά ραντάρ. Κατά αυτό τον τρόπο, θα έχει προλάβει να εξαπολύσει πυραύλους πρώτο, καταστρέφοντας τους εχθρικούς στόχους, χωρίς, ίσως, οι ίδιοι καν να προλάβουν να αντιδράσουν. Το F-35 θα πλησιάζει αθόρυβα το πεδίο της μάχης, θα εντοπίζει τον στόχο του και θα τον καταστρέφει με βολή πυραύλων AMRAAM ή Meteor (ελπίζουμε να υπάρχει η πρόνοια για τη διασύνδεση των τελευταίων στα ελληνικά F35).
Θα επανέλθω με μια οικονομική εκτίμηση του κόστους αγοράς κατόπιν της πρότασης των ΗΠΑ.
(1) Στον μη ειδικό, θυμίζουμε πως τα F4 δεν είναι άλλα από τα αειθαλή Phantom, με παρουσία 50 χρόνων στην ΠΑ και με μεγάλη προσφορά στην άμυνα της πατρίδας.
(2) Ο αριθμός Μαχ (Mach), είναι ο λόγος της ταχύτητας ενός αντικειμένου προς την τοπική ταχύτητα μετάδοσης του ήχου. 1 Μαχ είναι η ταχύτητα με αριθμητική τιμή 1.225 χλμ./ώρα.