Στέγη για τον Ηρακλή, τον Οιδίποδα και την Αντιγόνη

H Θήβα με το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της αναδεικνύεται σε έναν εξαιρετικό ταξιδιωτικό προορισμό. Πολύ κοντά στην Αθήνα, και με ένα μουσείο σύγχρονων προδιαγραφών, που μάλιστα λειτουργεί μέχρι τις 8 μ.μ., έχει ήδη τραβήξει αρκετούς επισκέπτες – μόνο τις δύο πρώτες εβδομάδες λειτουργίας του, το κατώφλι του είχαν διαβεί 10.000 άτομα.

Η πόλη, αν και ισχυρότατη στην αρχαιότητα, σήμερα δεν διαθέτει αντιπροσωπευτικό αρχαιολογικό χώρο. Το μουσείο, λοιπόν, συνιστά σχεδόν μοναδικό σημείο αναφοράς για τη μακραίωνη ιστορία και τον μύθο της, από την 3η χιλιετία προ Χριστού (όπως δείχνει η οικία που έχει αποκαλυφθεί στα θεμέλια και είναι ορατή και επισκέψιμη) μέχρι το τέλος της οθωμανικής περιόδου.

Το μουσείο βρίσκεται στο όριο της τειχισμένης πόλης, καθώς στα θεμέλιά του έχουν αποκαλυφθεί τα μυκηναϊκά τείχη της Καδμείας (13ος αι. π.Χ.). Διακόσια μέτρα πιο πάνω, πρέπει να ήταν η ακρόπολη και το ανάκτορο. Η ιστορία των ανασκαφών παρουσιάζεται στην πρώτη βιτρίνα, στον ευρύχωρο προθάλαμο. Στη βιτρίνα αυτή βρίσκονται επίσης τεκμήρια από την απόκρυψη των αρχαιοτήτων που έκανε ο Χρήστος Καρούζος, λίγο πριν από την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, το 1940. Ανοιξαν λάκκους μπροστά από το μουσείο και τα έθαψαν.

Ο ημίθεος
Η αφήγηση ανοίγει με τον ημίθεο Ηρακλή, γέννημα-θρέμμα του τόπου. Αγγεία από τελετουργίες, αγγεία με παραστάσεις του μυθολογικού ήρωα δείχνουν την έλξη που ασκούσε στον κόσμο. Ανάμεσά τους, και αγγείο με σκηνή μάχης Ηρακλή και λιονταριού – πριν από αυτή με το λιοντάρι της Νεμέας. Από τη Θήβα καταγόταν και ο Διόνυσος, γιος της κόρης του Κάδμου Σεμέλης και του Δία. Σε έναν ανάγλυφο σκύφο απεικονίζεται η μυθική ίδρυση των Θηβών από τον Κάδμο.

Προχωρώντας στην κεντρική αίθουσα, νιώθεις την παρουσία των πρωταγωνιστών του Θηβαϊκού κύκλου, όπως τους γνωρίσαμε από την αρχαιοελληνική τραγωδία. Ολο το γένος των Λαβδακιδών από τον Λάιο, τον Οιδίποδα, την Αντιγόνη, την Ισμήνη, έως τον Ετεοκλή και τον Πολυνείκη (σε ειδική βιτρίνα παρουσιάζεται και το κοστούμι που φορούσε η Ρένη Πιττακή ερμηνεύοντας τον ρόλο της Αντιγόνης σε παράσταση του Θεάτρου Τέχνης).

Τρίτη στάση, στις πήλινες πινακίδες με τη συλλαβική γραφή Γραμμική Β. Κατέγραφαν παραδόσεις δερμάτων για επεξεργασία, αποστολή κρασιού και μαλλιού κ.ά. Χαρακτηριστική είναι και η πινακίδα που γράφει te-qa-da (από τη Θήβα) και άλλες που αναφέρουν ονόματα θεών αλλά και τοπωνύμια.

Στη μέση της αίθουσας, υπερυψωμένες, προβάλλουν οι επιζωγραφισμένες πήλινες λάρνακες από το μυκηναϊκό νεκροταφείο της Τανάγρας, που αποτελούν το σημείο της τέταρτης στάσης μας. Στις τέσσερις πλευρές τους απεικονίζονται σκηνές πυγμαχίας, ταυροκαθαψίων, κυνηγιού, ενώ καταγράφεται και η ταφή του νεκρού συνοδεία θρηνωδών. Πρόκειται για μοναδικά ευρήματα που, μαζί με αμφορείς, δείχνουν την επίδραση από τη μινωική Κρήτη.

Αν προσθέσει κανείς και τη μεγάλη τοιχογραφία στην ίδια αίθουσα, όπου κάνουμε την πέμπτη στάση, τοιχογραφία από τα ανάκτορα, με παράσταση πομπής γυναικών, ο επισκέπτης έχει μπροστά του ένα σπάνιο σύνολο έργων ζωγραφικής της μυκηναϊκής εποχής.

Εντυπωσιακή είναι και η παρουσίαση των όπλων: Η έκτη στάση γίνεται σε βιτρίνα με ένα μεγάλο δόρυ (σώζεται μόνο η αιχμή του). Το κοντάρι που λείπει αντικαθίσταται από ένα φωτεινό σωλήνα. Με τον ίδιο τρόπο φωτίζεται και μια περικεφαλαία, ενώ ένα μεγάλο σπαθί δείχνει πως όποιος το κρατούσε είχε ιδιαίτερη δύναμη. Πολύ ωραία παρουσιασμένα είναι και τα κοσμήματα, σε χωριστές προθήκες και αξίζουν μία ακόμα στάση, την έβδομη.

Οι περίφημοι αρχαϊκοί Κούροι ακολουθούν, λίγο «συνωστιζόμενοι» είναι η αλήθεια – ίσως εδώ θα έπρεπε να υπάρξει κάποια αλλαγή στο μέλλον. Ο Κούρος του Πτώου εκτίθεται προσωρινά σε αντίγραφο (για την όγδοη στάση μας), γιατί ο αυθεντικός βρίσκεται στην έκθεση Greeks στις ΗΠΑ. Αμέσως μετά, εκτίθενται οι διάσημες Ταναγραίες, οι εντυπωσιακές καθιστές πήλινες επιζωγραφισμένες κούκλες με τα αρθρωτά χέρια που συνόδευαν μια γυναικεία ταφή (από το ΒΑ νεκροταφείο Θήβας. Εδώ κάνουμε την ένατη στάση μας.

Η «πινακοθήκη» του μουσείου αυτού έχει δύο ακόμη ξεχωριστά έργα τέχνης. Το μοναδικό επιτύμβιο πορτρέτο (ζωγραφική πάνω σε πέτρα) του θλιμμένου νεαρού Θεόδωρου της Υστερης Ελληνιστικής περιόδου που μοιάζει με φαγιούμ. Και ένα ψηφιδωτό δάπεδο, με προσωποποιημένους τους μήνες. Η δέκατη και η ενδέκατη στάση γίνονται εκεί, ενώ η δωδέκατη είναι στην αυλή με τα επιτύμβια γλυπτά, όπου διακρίναμε και την περίφημη βοιωτική στήλη με εγχάρακτη μορφή πολεμιστή που μας επιστράφηκε από το Μουσείο Πολ Γκετί. Μπήκε στην αυλή, καθώς δεν βρέθηκε σε ανασκαφή. Στην ίδια αυλή είναι και ο Λέων της Χαιρώνειας, όπως και ο περίφημα αναστηλωμένος μεσαιωνικός πύργος του Σαΐντ Ομέρ που έως το 1880 λειτουργούσε ως φυλακή, όπως δείχνουν και τα χαράγματα των φυλακισμένων στους τοίχους.

Αγγελική Κώττη
Φωτό: Θάλεια Γαλανοπούλου

Εκθέματα στο φως για πρώτη φορά

Μια λιτή εκδήλωση στην οποία παρουσιάστηκαν τα εκθέματα του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου της Θήβας έγινε χθες παρουσία του περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας Κώστα Μπακογιάννη. Το μουσείο που ξεκίνησε τη λειτουργία του πριν από περίπου έναν μήνα έχει αποκτήσει ένα ολοκαίνουργιο πρόσωπο, αφού όχι μόνο ανακατασκευάστηκε ριζικά και επεκτάθηκε φτάνοντας τα 1.000 τετραγωνικά μέτρα, αλλά παρουσιάζει και εκθέματα που οι πολίτες βλέπουν για πρώτη φορά.

Την ξενάγηση έκανε η προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Βοιωτίας Αλεξάνδρα Χαραμή, η οποία επισήμανε ότι το νέο υπερσύγχρονο μουσείο δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθούν χιλιάδες εκθέματα τα οποία έμεναν αναγκαστικά σε αποθήκες λόγω έλλειψης χώρου. Τα εκθέματα αυτά προέρχονται από πρόσφατες ανασκαφές σε ποσοστό περίπου 80%. Η κ. Χαραμή εξήγησε επίσης ότι πρόκειται για ένα μουσείο με εκθέματα από όλη τη Βοιωτία και όχι μόνο από τη Θήβα.

Από το 1894
Εχει περάσει πάνω από ένας αιώνας από το 1894 όταν οι παλιοί στρατώνες της πόλης μετατράπηκαν σε υποτυπώδη χώρο φιλοξενίας αρχαιοτήτων και από το 1905 δημιουργήθηκε το πρώτο μουσείο και ο εκσυγχρονισμός κρίθηκε απολύτως απαραίτητος για να ενταχθούν σε αυτό όλες οι νέες τεχνολογίες καθώς επίσης και οι υποδομές για να μπορούν να το επισκέπτονται πολίτες με κινητικά προβλήματα και προβλήματα όρασης. Στη συνέχεια ο περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας επισκέφθηκε τις ανασκαφές που συνεχίζονται στο μυκηναϊκό παλάτι, το οποίο χρονολογείται από τον 13ο αιώνα π.Χ. Οπως εξήγησε ο αρχαιολόγος Βασίλης Αραβαντινός, σκοπός της έρευνας είναι να βρεθεί και να αναδειχθεί το δωμάτιο του θησαυρού του ανακτόρου, μεγάλο μέρος του οποίου παραμένει ακόμα ανεξερεύνητο κάτω από τα κτίρια της σύγχρονης πόλης.

Στέλιος Βογιατζάκης