Σάρα Μπάρας: Ένα φαινόμενο – Η κορυφαία χορεύτρια φλαμένκο στο Ηρώδειο

Του Κυριάκου Παπαγεωργίου

Χορός (με μεγάλο): H ομάδα που τραγουδά και χορεύει στη χορική ποίηση.
Χορός (με μικρό): όρχηση, ατομικός χορός.
Φ. Ι. Κακριδής

Δεκατέσσερις του Σεπτέμβρη, ανήμερα του Σταυρού, χορεύει «η διάσημη και κορυφαία χορεύτρια Flamenco στον κόσμο», έτσι όπως διατείνεται μέρες τώρα ο Αλέξης Κωστάλας.
*
Βρέθηκα λοιπόν, γι’ αυτό, στο προαύλιο του Ηρώδειου, κολλημένος στην ουρά για ένα εισιτήριο. Καλού κακού, ρίχνω κι εκσκαπτικά βλέμματα στον περίγυρο. Όλο και κάποιος πονηρός της συνομοταξίας των λαθροπωλητών θα προβάλει, με τις ίδιες πάντα δικαιολογίες… πως τάχα δεν θάρθει ο συνοδός ή η φίλη του και το δίνει μισοτιμής…
Δεν αργώ να σταμπάρω μιαν ευπρόσωπη κυρία, που συστήνεται δημοσιογράφος και με βλέπει ως υποψήφιο «θύμα». Με βλέπει πώς τη «βλέπω» και μου αραδιάζει το παραμύθι, πως έχει ένα των 65, το δίνει 30, γιατί ο σύζυγός της… αρρώστησε… ξαφνικά… Είναι του κάτω διαζώματος…
«Έλα πιο δω»… μου λέει, μόλις διαπιστώνει πως τσιμπάω… «να μη μας δούνε… Και πάμε αν θέλεις να δοκιμάσεις, αν περνάει»…
Τόσο ξηγημένη η κυρία. Της λέω, δίχως περιστροφές, ότι «έχω ένα κοσάρι, πάρτο και μην πεις τίποτα». Το πήρε, μούδωσε το εισιτήριο δίχως αντίρρηση και πήγαμε ώς την είσοδο, όπου εκεί μου είπαν πως είναι… γνήσιο, περνάει, «αλλά γιατί ρωτώ»…
Άντε να τους εξηγήσεις τώρα…
*
Κάποια στιγμή περιεργάζομαι το εισιτήριο που κρατάω ελέγχοντας την τιμή και τη θέση που αντιπροσωπεύει.
«Ρε συ αυτό έχει αναγεγραμμένη τιμή 10 λεπτά του ευρώ»…
Την πάτησα ή δεν την πάτησα, θα το δούμε αν δε μπω. Αν είναι εντάξει και περάσω, χαλάλι της, αλλά το ερώτημα είναι ποιος εφοδιάζει με τέτοια εισιτήρια τους μπαγαπόντηδες (και είναι πολλοί), που βγάζουν μεροκάματο – στη ζούλα – με τάχατες αρρώστιες και ξαφνικές αδυναμίες των συγγενών τους;;;
Μάστιγα έχει καταντήσει το θέμα… Τόσο στο Ηρώδειο, όσο και στην Επίδαυρο… Ποιος τους προμηθεύει τα εισιτήρια «Τιμής ένεκεν», των δέκα λεπτών;

*
Εμπάση περιπτώσει μπήκα από την κεντρική πύλη, διάζωμα Γάμα, κερκίδα 17, πολύ καλή θέση κι αμέσως θρονιάστηκα σε μαξιλαράκι αναμένοντας με κατάνυξη την εμφάνιση των χορευτών.
Στις εννιά και πέντε ακριβώς εμφανίστηκε ο Jοse Serrano ένας αεριωθούμενος χορευτής, με διεθνώς αναγνωρισμένη καριέρα, για να μας διδάξει τι τέλος πάντων είναι ο χορός και η διαλεκτική του. Στη συνέχεια έκαναν εντυπωσιακό μπάσιμο οι τραγουδιστές Ρούμπιο Ντε Προύνα και Ίσραελ Φερνάντεζ, δυο αοιδοί με καταπληκτικές φωνές, βραχνές και μπάσες. Σε λίγο η πίστα του Ηρώδειου γέμισε κιθαρίστες και ιπτάμενους χορευτές, με τελευταία την κορυφαία χορεύτρια Sara Baras, που εμφανίστηκε μ’ ένα σάλι μεταξωτό ανεμίζοντας στους πέντε ανέμους τα άκρα και τους μηρούς της.
Σαν άρχισε να πατάει στο δάπεδο, εκπυρσοκρότησαν τα βήματά της σαν να τερέτιζε οπλοπολυβόλο κι όταν σιγούσε το κραυγαλέο εργαλείο των τακουνιών της άρχιζε μια ασθμαίνουσα απομείωση, που έφτανε να αποχαιρετά το μεγαλείο του χορού με παύσεις παλμογράφου, ο οποίος έσβηνε σταδιακά, για να ξαναπάρει μπρος, μέσα σε ένα οργιαστικό κλίμα ταχυκαρδίας και ξανά απ’ την αρχή.
Λένε πως τα χτυπήματα από τα τακούνια της, ως ήχος αυτοτελής και μόνος, αποτελούν ξεχωριστή μουσική κι έχει ηχογραφηθεί ως σόλο όργανο. Είναι η εξέλιξη ασφαλώς της ανδαλουσιάνικης μουσικής σε συνδυασμό με τον χορό διαφόρων εκτελέσεων, όπως και οι χορογραφίες της είναι ακούσματα και απόρροια μιας ιδιάζουσας καλλιτεχνικής πορείας των Ισπανών του μεσαίωνα, που αναπτύχθηκε γύρω από τη Σεβίλλη, το Κάντιξ και τη Μάλαγα.
*
Λένε επίσης πως ο «χορός είναι έκφραση, αλλά κανείς δεν αποκλείει το να γίνει και στοχασμός». Πράγματι μπορεί, πέρα από μέσο έκφρασης αφηρημένων γενικών συναισθημάτων (όπως μοναξιά, αγάπη, στενοχώρια), να στοχαστεί πάνω στην ίδια του τη δράση. Γιατί ο χορός είναι μια τέχνη που εμφανίζεται στα μάτια του θεατή δίχως μεσολαβητή. Στον χορό λοιπόν η δράση φτάνει πριν από την ιδέα, επειδή δεν υπάρχει διαμεσολαβητής (ο χορογράφος περνάει σε δεύτερη μοίρα). Υπάρχει ένα σώμα και πέρα από αυτό γεννιούνται και περνάνε πράγματα γενικά και αφηρημένα.
Η διαλεκτική του χορού είναι σύγχρονη έκφραση του Flamenco και η Σάρα Μπάρας το συνέλαβε έγκαιρα, για να δώσει στην ταυτότητά του ένα επιπλέον στοιχείο από την κίνηση και τον ρυθμό, τη διαλεκτική του, που ουσιαστικά αποτελεί και τον γνώμονα και ρυθμιστή της επιτυχίας της.
*
Το Flamenco παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ανδαλουσία κι αναπτύχθηκε στις περιοχές της Σεβίλλης, του Κάντιξ και της Μάλαγα. Προήλθε από τη συνύπαρξη και μείξη της αραβικής, ανδαλουσιανής, σεφαραδίτικης και τσιγγάνικης κουλτούρας. Αποτέλεσε χαρακτηριστικό κομμάτι του πολιτισμού της Ισπανίας που ενσωματώθηκε με λαϊκά στοιχεία και μουσικές φόρμες, κυρίως από τη Μούρθια.
Το Flamenco άρχισε να παρουσιάζεται σε ταβέρνες, με συνοδεία κιθάρας, ενώ προστέθηκε κι ο χορευτής ή η χορεύτρια.
Ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα έγραψε πως «είναι ένα είδος μαγείας, μια μυστηριακή δύναμη ανύψωσης της ψυχής του καλλιτέχνη που ερμηνεύει τον χορό ή το τραγούδι»…
*
Το κεντρικό θέμα της παράστασης ήταν ένας χορός σχεδιασμένος αποκλειστικά για την πολυτάλαντη χορεύτρια του Flamenco, έτσι όπως έχει εξελιχθεί σήμερα. Με απίστευτη χορευτική δεξιοτεχνία και βέβαια κάτω από τις συναρπαστικές χορογραφίες της ίδιας, αλλά και του Χοσέ Σεράνο, επιδόθηκε, χάρη στη χρήση πληθώρας τεχνικών μέσων και κάτω από τη στιβαρή επιμέλεια των σκηνικών του Λουίς Σάντος και των θεαματικών φωτισμών του Όσκαρ Γκομέζ ντε Λος Ρέγιες, στην αποκάλυψη του εκπληκτικού ταλέντου της.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο ιδιαίτερα υποβλητικός σκηνικός χώρος του Ηρώδειου, που έδωσε σχήμα, χρώμα και περιπέτεια στην παράσταση, με τον πρωτότυπο σκηνικό σχεδιασμό του Αντρές Μερίντα.
Πραγματικά ήταν μια απογείωση του συμβατικού αυτή η παράσταση, με μουσικές εμπνευσμένες από Flamenco ρυθμούς κι ενσωματωμένα ακούσματα άλλων περιοχών και πολιτισμών που επιμελήθηκε ο Keko Baldomero, ένας ταλαντούχος κιθαρίστας από το Κάντιθ, σε συνεργασία με τον σαξοφωνίστα Τim Reyes και τον διεθνούς φήμης βιολονίστα Αra Μalikian.
Η ίδια η Σάρα Μπάρας επιμελήθηκε τη σκηνική διευθέτηση, αλλά και τις χορογραφίες. Το ξεκίνημά της, η κορυφαία χορεύτρια, το έκανε στο Κάντιθ, την πόλη που γεννήθηκε. Μέχρι σήμερα έχει επιμεληθεί και παρουσιάσει 14 παραστάσεις με δικές της χορογραφίες έχοντας δώσει 4.000 παραστάσεις στα κορυφαία θέατρα του κόσμου.
Οι παραστάσεις της έχουν προσελκύσει τον μεγαλύτερο αριθμό θεατών, ενώ έχει συνεργαστεί με τον Πάκο Ντε Λουτσία, τον Αλεχάντρο Σαντζ και τον κορυφαίο όλων, τον Χοσέ Καρέρας, σε εξαιρετικές παραστάσεις που συνένωσαν το Flamenco με την Όπερα.
*
Η μαγεία των αμίμητων ποδιών της στο κλασικό Flamenco μάς ταξίδεψε σε μιαν άλλη διάσταση της αισθητικής, πέρα από το συναίσθημα. Αλλά μας ταξίδεψε και πέρα από τον χρόνο και τη μοναξιά, μέσα από υποβλητικά χρώματα και σκιές, εκεί όπου η περιπέτεια του χορού είναι γεμάτη νόημα.
Μα και η χορδή της κιθάρας που τη συνοδεύει έχεις την αίσθηση ότι ακολουθεί τα βήματά της και ταυτόχρονα την κίνηση των φορεμάτων της.
Η εκδήλωση έκλεισε με ένα ποιητικό απόσπασμα που συνόδεψε την ηχητική παράσταση:
«Ούρλιαξε προς το φως και οι σκιές θα σβήσουν τον ήχο, ψιθύρισε προς τον ήλιο και οι σκιές θα τραγουδήσουν την προσευχή σου»…
*
Η παράσταση κράτησε δυο ώρες απανωτές. Τελειώνοντας μέτρησα πέντε επανειλημμένα και αποδεκτά από τους συντελεστές μπιζαρίσματα.
Το φεγγάρι έγερνε πίσω από του Φιλοπάππου, ενώ οι λίγες κολώνες του Παρθενώνα κρατούσαν ώς αργά τη νύχτα το εκλεκτό φινίρισμα της φωταψίας, στέλνοντας στον αττικό ουρανό μηνύματα ευωχίας και έκστασης.

14-9-2018