Της Άννας Μαρίας Κουτσιρίμπα – Σεμιλιέτωφ,
φιλολόγου – συγγραφέα*
Η Λετονία είναι μία από τις τρεις χώρες της Βαλτικής που μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο προσαρτήθηκε στη Σοβιετική Ένωση. Την ανεξαρτησία της την απέκτησε το 1991. Το 2004 έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι η χώρα που ο στρατός της αποτελείται από το 2007 μόνο από επαγγελματίες στρατιώτες. Ο πληθυσμός της ανέρχεται περίπου σε δυο εκατομμύρια κατοίκους, από τους οποίους περίπου οι 700.000 διαμένουν στην πρωτεύουσα. Μια καταπράσινη χώρα, αφού το μισό της έκτασής της καλύπτεται από δάση. Από το 2014 το νόμισμά της είναι το ευρώ.
Η Ρίγα είναι μια όμορφη πρωτεύουσα, η μεγαλύτερη πόλη των χωρών της Βαλτικής και τη διαρρέει ο ποταμός Νταουγκάβα, ο οποίος χωρίζει την παλιά από τη νέα πόλη. Ιδρύθηκε τον 13ο αιώνα. Αρχικά ήταν ένα μικρό ψαροχώρι που γνωρίζει τον 16ο αιώνα την πρώτη περίοδο ευημερίας. Έπεσε στα χέρια των Πολωνών, των Σουηδών, των Ρώσων. Υπέστη μεγάλες καταστροφές κατά τη διάρκεια των δυο παγκοσμίων πολέμων. Όταν ήταν μέλος της Σοβιετικής Ένωσης στην πόλη είχαν δημιουργηθεί πολλές βιομηχανίες και μετανάστευσαν αρκετοί Ρώσοι, με αποτέλεσμα σήμερα ο πληθυσμός της να κατανέμεται με το 60% να είναι Λετονοί και περίπου το 30% Ρώσοι, που μετά την ανεξαρτησία της συμβιώνουν αρμονικά. Αποτελεί σημαντικό λιμάνι και βιομηχανικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο. Το αεροδρόμιό της είναι το μεγαλύτερο της Βαλτικής. Το 2003 κέρδισε στον Διαγωνισμό Τραγουδιού στη Γιουροβίζιον, το 2006 φιλοξένησε τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ και την ίδια χρονιά πραγματοποιήθηκε και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα χόκεϊ επί πάγου. Αποτέλεσε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2014.
Μια πρωτεύουσα που θα μας κερδίσει με την πλούσια αρχιτεκτονική της κληρονομιά, τα υπέροχα πραγματικά αρτ νουβό κτήριά της, τα μεγάλα πάρκα και τα γραφικά κανάλια της.
Η Ρίγα διαθέτει μια από τις μεγαλύτερες συλλογές κτηρίων αρτ νουβό στον κόσμο. Περίπου 800 κτήρια. Τα περισσότερα σχεδιασμένα από τον αρχιτέκτονα Mikhail Eisenstein. Περπατάς και τα κοιτάζεις με θαυμασμό, αφού το ένα τρίτο των κτισμάτων της είναι χτισμένο στην αρχιτεκτονική αυτή. Υπάρχει μάλιστα μια ολόκληρη γειτονιά με το ένα πιο εντυπωσιακό από το άλλο. Τα περισσότερα από αυτά είναι χτισμένα στις αρχές του 20ού αιώνα από το 1904 ώς το 1914, πολυώροφα κτήρια που δείχνουν την οικονομική ανάπτυξη της εποχής. Στα τέλη του 19ου αιώνα η Ρίγα ήταν η πέμπτη μεγαλύτερη πόλη στη ρωσική αυτοκρατορία, λόγω της οικονομικής, βιομηχανικής και δημογραφικής ανάπτυξης. Μάλιστα ο ρυθμός ήταν πολύ γρήγορος. Έτσι η πόλη αρχίζει να επεκτείνεται πέρα από τη μεσαιωνική Ρίγα που περιβαλλόταν με τείχη και αναπτύσσεται η νέα πόλη, ακολουθώντας αυστηρούς οικοδομικούς κανονισμούς, όπως τα σπίτια που κατασκευάζονταν θα έπρεπε να είναι μέχρι έξι ορόφων ή μέχρι 21 μέτρα ύψος. Κατασκευάζονται μέσα σε μια δεκαετία 300 με 500 κτίσματα σε αρτ νουβό. Καταπληκτικές οι διακοσμητικές λεπτομέρειες, με γλυπτά που εντυπωσιάζουν με ανάγλυφες παραστάσεις και βιτρό. Ο δρόμος που φημίζεται για τα εντυπωσιακά δείγματα της τέχνης είναι η Albert Street, που πήρε το όνομά της από τον επίσκοπο Αλβέρτο που ίδρυσε τη Ρίγα το 1201. Εκτός από τις κατοικίες χτίστηκαν και πολυκαταστήματα, όπου σήμερα φιλοξενούν πανεπιστημιακές σχολές και πρεσβείες. Ανάμεσά τους το κτήριο του Mikhail Eisenstein που χτίστηκε το 1906 και σε αυτό έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του ο ιστορικός Isaiah Berlin. Θα δούμε αρκετά κτήρια του ίδιου αρχιτέκτονα χτισμένα το 1903 και το 1904, καθώς και το Μουσείο Αrt Nouveau, όπου μπορούμε να δούμε το εσωτερικό ενός τέτοιου κτιρίου, με τις τεράστιες σκάλες, τα μεγάλα διαμερίσματα, τα έπιπλα και τα αντικείμενα της εποχής.
Στιλιστικά η αρτ νουβό αρχιτεκτονική χωρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες, την εκλεκτική ή διακοσμητική, την κάθετη ή κατακόρυφη, την εθνική ή ρομαντική και τη νεοκλασική, αν και αρκετές φορές στα κτίρια παρατηρείται ένας συνδυασμός αυτών των διαφορετικών στυλ. Η πρώτη κατηγορία εμφανίζει προσόψεις με πολυτελή διακόσμηση και πολλές φορές είναι εμπνευσμένη από ιστορικά στιλ παλαιότερης αρχιτεκτονικής. Προς το τέλος της περιόδου χρησιμοποιούνται διακοσμητικά στοιχεία από τη φύση. Η κάθετη αρτ νουβό θεωρείται ως πιο ορθολογικό στιλ και χαρακτηρίζεται από πιο κάθετες συνθέσεις στις προσόψεις των σπιτιών και με αρκετά γεωμετρικά στοιχεία στη διακοσμητική σύνθεση. Το εθνικό, ρομαντικό στιλ έχει πιο συγκρατημένη διακόσμηση και είναι περισσότερο εμπνευσμένη από τη λαϊκή τέχνη της Λετονίας, ενώ η νεοκλασική αρτ νουβό μπορεί να ερμηνευτεί ως αντίδραση στις τρεις προηγούμενες.
Συνεχίζεται…
*Οι φωτογραφίες είναι του Μιλτιάδη Σεμιλιέτωφ.