του
Αντώνη Πολίτη*
Σήμερα, η Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο πλανήτης ολόκληρος, βρίσκεται σε φάση μετάβασης που εξελίσσεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς λόγω της Ψηφιακής Εποχής, της Τεχνητής Νοημοσύνης και της γενικότερης τεχνολογικής εξέλιξης. Στη νέα πραγματικότητα οι αλγόριθμοι παίζουν ρόλο στη λήψη αποφάσεων. Προκύπτει ταυτόχρονα και η ανάγκη θέσπισης ενός ισχυρού πλαισίου Τεχνοηθικής που θα ρυθμίζει με δίκαιο τρόπο τις προκλήσεις για την ανθρωπότητα.
Αυτή η μετάβαση της κοινωνίας μας γίνεται παράλληλα υπό τον παρονομαστή της κλιματικής κρίσης, που βιώσαμε τόσο έντονα στον τόπο μας, αλλά και των έντονων γεωπολιτικών ανακατατάξεων οι οποίες επηρεάζουν την καθημερινότητα αλλά και τα επιχειρηματικά σχέδια των λειτουργών της οικονομίας. Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να προσφέρει εργαλεία προβλέψεων και δράσεων για την Πολιτική Προστασία. Στη Θεσσαλία μάθαμε «από πρώτο χέρι» ότι θα πρέπει επιτέλους να θωρακιστούμε κατάλληλα απέναντι σε μελλοντικές καταστροφές. Μπορεί επίσης να δώσει χρήσιμες εφαρμογές για τις γεωργικές καλλιέργειες που θα μειώνουν το κόστος παραγωγής, εφόσον βέβαια διασφαλιστεί εύλογο κόστος τεχνολογικού εξοπλισμού.
Η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει ήδη την οικονομία, την κοινωνία, αλλά και τους θεσμούς της σύγχρονης δημοκρατίας που αποτελεί άλλωστε, τουλάχιστον για εμάς ως σοσιαλδημοκράτες, την εγγύηση για την οικονομική ανάπτυξη με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης. Δεν είναι τυχαίο ότι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με πολύ καλύτερους δείκτες ως προς τους δημοκρατικούς θεσμούς και το κράτος δικαίου, παρουσιάζουν και καλύτερους δείκτες οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής, από τη δική μας χώρα.
Στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής δικαιούμαστε να αναφέρουμε ότι είμαστε ο πρώτος πολιτικός φορέας στην Ελλάδα, που έθεσε με πολιτικούς όρους πτυχές αναφορικά με τη διαδικασία μετάβασης στη ψηφιακή κοινωνία. Η παράταξή μας έχει ασχοληθεί έντονα με το θέμα, τις τελευταίες δύο περίπου δεκαετίες, σε επίπεδο κορυφής μάλιστα. Δεν είναι τυχαίο ότι αν σήμερα συζητείται εφαρμογή των υπερσύγχρονων τεχνολογιών στο ελληνικό δημόσιο, η βάση είναι πλατφόρμες όπως το gov.gr που το ΠΑΣΟΚ ως κυβέρνηση δημιούργησε πριν 15 χρόνια, κάνοντας τότε πολλά βήματα μπροστά από την εποχή του, αντιμετωπίζοντας παράλληλα κριτική από άλλες τις άλλες πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Σήμερα η πλατφόρμα αυτή μπορεί να αποτελέσει εργαλείο συμμετοχικότητας των πολιτών στην εξέλιξη της χώρας.
Η Κυβέρνηση οφείλει να ανοίξει η ίδια τον διάλογο με θεσμικούς, επιστημονικούς, επαγγελματικούς και συλλογικούς φορείς, τα επιμελητήρια, τους συνδέσμους εταιρειών, τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα ώστε να συνδράμουν θεσμικά – και συμβουλευτικά – σε οποιαδήποτε επιστημονική και τεχνολογική πρόκληση. Δεν έχουν αξιοποιηθεί ωστόσο επαρκώς αυτά τα δίκτυα, ώστε με μεγαλύτερη διαφάνεια να συναποφασιστεί η διαδικασία της μετάβασης. Η Κυβέρνηση όμως δεν συνηθίζει τον διάλογο. Χαρακτηριστικότερο πρόσφατο παράδειγμα, ο Νόμος που ψήφισε, κατά παράβαση του Συντάγματος, για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Γράφτηκε από τα κυβερνητικά στελέχη με μόνο άγχος την διευθέτηση συμφερόντων και δεν προέκυψε από θεσμική ανταλλαγή απόψεων, παρά μόνο από επικοινωνιακά τεχνάσματα σε τηλεπαράθυρα.
Πρόσφατα, διοργανώθηκε Ανοιχτό Εργαστήριο για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ), από το Ινστιτούτο για τη Σοσιαλδημοκρατία «InSocial» και την «DigitalSociety», ψηφιακή πλατφόρμα πολιτικής δραστηριότητας και διαλόγου της παράταξης, που λειτουργεί μετά την εκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη στη Προεδρία του ΠΑΣΟΚ. Συζητήθηκαν εκεί οι ευκαιρίες και προκλήσεις που δημιουργεί η Τεχνητή Νοημοσύνη για την έρευνα, την οικονομική ανάπτυξη, την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία, οι προκλήσεις που θέτει για την κοινωνία, όπως η μεροληψία, η απώλεια θέσεων εργασίας, η ασφάλεια δεδομένων και η ιδιωτικότητα. Αναδείχθηκαν επίσης βασικά θέματα της αναγκαίας Εθνικής Στρατηγικής της χώρας μας, οι στόχοι για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης και ειδικότερα θέματα για κλάδους της οικονομίας και της κοινωνίας.
Αναρωτιόμαστε όμως! Πώς θα κερδίσει η πατρίδα μας τις ωφέλειες των νέων δρόμων που ανοίγονται και πώς θα αντισταθεί στις αρνητικές προκλήσεις, όταν έχει τα υψηλότερα ποσοστά ψηφιακού αναλφαβητισμού;
Περισσότερο από 13% του ελληνικού πληθυσμού, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της EUROSTAT στα τέλη του 2023, είναι ψηφιακά αναλφάβητο. Πώς θα ενταχθεί στη νέα κατάσταση, όταν μάλιστα οι προβλέψεις λένε ότι πολύ σύντομα η τεχνητή νοημοσύνη θα επηρεάσει το 40% των θέσεων εργασίας;
Μιας και βρισκόμαστε στη κεντρική Ελλάδα, αξίζει να αναφερθεί ότι πρόκειται για την περιοχή με τα χειρότερα ποσοστά ψηφιακού αναλφαβητισμού σε όλη την Ευρώπη, άνω του 20%.
Από πλευράς μας διαπιστώνουμε έλλειμμα για το οποίο οι κυβερνήσεις των τελευταίων δέκα ετών φέρουν και μεγάλη ευθύνη. Τα βήματα που έχουν γίνει έχουν περισσότερο επικοινωνιακό χαρακτήρα, παρά ουσιαστικό. Το ΠΑΣΟΚ πάλεψε διαχρονικά, με ειλικρίνεια, για τη σύγκλιση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα, ακόμα και στις πιο δύσκολες οικονομικά και πολιτικά συνθήκες.
Σήμερα, ως υπεύθυνη πολιτική δύναμη διαχρονικά, ανησυχούμε έντονα για τον τρόπο του ψηφιακού μετασχηματισμού της Ελλάδας και για τη διαχείριση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ η παράταξή μας εκφράζει με συγκεκριμένα στοιχεία τους προβληματισμούς της για τη κυβερνητική διαχείριση και σε αυτό το πεδίο άσκησης πολιτικής. Αρκεί να αναφέρουμε ότι η χώρα μας φιγουράρει στις τελευταίες θέσεις των δεικτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Βέβαια ο ψηφιακός αναλφαβητισμός παραμένει τομέας του γενικότερου εκπαιδευτικού επιπέδου μιας χώρας. Τα πρόσφατα αποτελέσματα του διεθνούς διαγωνισμού «PISA» κατατάσσουν τον μαθητικό πληθυσμό της Ελλάδας στις χαμηλότερες θέσεις παγκοσμίως και στις τελευταίες της Ευρώπης. Την ίδια ώρα η Κυβέρνηση φέρνει Ιδιωτικά Πανεπιστήμια, με αμφισβητήσιμα ποιοτικά κριτήρια εισαγωγής των φοιτητών, πέραν από τα χρήματα των οικογενειών τους. Έτσι θα εισάγονται σε αυτά φοιτητές ιατρικής π.χ. με λιγότερα από 10.000 μόρια, όταν για το παιδί των οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα απαιτούνται 19.000 μόρια για την εισαγωγή του στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο.
Αποτελεί κεντρικό ζητούμενο η διασφάλιση της δίκαιης ψηφιακής μετάβασης για όλους τους πολίτες, η οποία θα ενισχύσει τους θεσμούς, τη Δημοκρατία, τις μικρές και τις μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις, την έρευνα και την ανθεκτικότητα της κοινωνίας και της οικονομίας χωρίς αποκλεισμούς. Η παρεχόμενη ποιότητα και η ευρεία προσβασιμότητα στην εκπαίδευση των νεότερων γενεών αποτελούν κομβικό κριτήριο και για όλα τα παραπάνω.
Οι αναδυόμενες τεχνολογίες, η τεχνητή νοημοσύνη και οι εφαρμογές της στην οικονομία και την κοινωνία αποτελούν βασικό τμήμα του σχεδίου «Ψηφιακή Ελλάδα» του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής. Η ενίσχυση της Δημόσιας Εκπαίδευσης αποτελεί αξιακή προτεραιότητα για το ΠΑΣΟΚ και θεωρείται δίοδος κοινωνικής ανόδου.
Στις ερχόμενες Ευρωεκλογές έχουμε την ευκαιρία να αλλάξουμε τροχιά και να επανέλθουμε στον δρόμο της σύγκλισης.
*Ο κ. Αντώνης Πολίτης είναι κοινωνικός επιστήμονας – οικονομολόγος, μέλος Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής.