Του Γ. Καπουρνιώτη
Ο Τανέρ Ακσάμ έγραψε: «Μόλις ο Τούρκος δει ένα δέντρο θέλει να το κόψει». Είναι μια φράση που περιέχει συμπυκνωμένα τη νοοτροπία των διπλανών μας. Και δεν ξέρω πόσο μπορούν να νοηθούν ως ενιαίος λαός αφού συναποτελούνται από μειονότητες, συν το ότι το 20% είναι Κούρδοι, που καραδοκούν να κάνουν τη ζημιά.
Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ζούνε σε έναν τόπο, τη Μικρά Ασία, όπου διέλαμψε επί χιλιάδες χρόνια ο ελληνισμός, δημιουργώντας ήδη τρεις αυτοκρατορίες πριν καν εμφανιστεί οθωμανικό ρουθούνι στον ορίζοντα: Ελληνομακεδονική, Ελληνορωμαϊκή, Βυζαντινή, συν τις αρχαίες ελληνικές πόλεις, πριν και το πόσα έχουμε δώσει, πάρα πολύ νωρίς, στον παγκόσμιο πολιτισμό. Οι Οθωμανοί τι έδωσαν; Όλες οι νυν τουρκικές πόλεις είναι πρώην ελληνικές – δεν ξέρω αν οι Τούρκοι ίδρυσαν έστω και μία καινούργια. Απλώς άλλαξαν τα έξοχα ελληνικά ονόματα. Επομένως, ποια Γαλάζια Πατρίδα και πράσινα άλογα; Οι Τούρκοι δεν είχαν ποτέ ούτε θα έχουν Γαλάζια πατρίδα. Η πατρίδα τους είναι Πράσινη και χορταριασμένη – είναι οι στέπες της Μογγολίας και της Νοτιοανατολικής Σιβηρίας και ο πολιτισμός τους αρχίζει στις «γιούρτες» (φορητή στρογγυλή σκηνή) και τελειώνει στην βρώση αλόγων. Το γεγονός ότι, τον 8ο αιώνα, κατέβηκαν στη Μέση Ανατολή και τη Μικρά Ασία ληστεύοντας, σφάζοντας και αφανίζοντας λαούς και πολιτισμούς, κι έπειτα στρογγυλοκάθισαν επάνω στα πτώματά τους, δεν τους έχει προμηθεύσει καμία πατρίδα.
Στον Αναξίμανδρο, (αρχ. Ἀναξίμανδρος 611 π.Χ. – 547 π.Χ.) τον σοφό από τη Μίλητο, αποδίδεται ο πρώτος παγκόσμιος χάρτης, που σχεδιάστηκε ποτέ. Ο γνωστός τότε κόσμος αποτυπωνόταν ως ένας κύκλος, περικυκλωμένος από τον ωκεανό και χωρισμένος στα τρία: Ευρώπη, Ασία και Λιβύη. Στο κέντρο του, ομφαλός του ήταν, φυσικά, το Αιγαίο. Δύο χιλιάδες εξακόσια χρόνια αργότερα, οι χάρτες που αποτυπώνουν τον κόσμο μας έχουν και πάλι το Αιγαίο στο κέντρο τους. Δεν είναι, βέβαια, η πειστικότητα του χάρτη μόνο. Είναι ότι έχουν αλλάξει τα μάτια που κοιτούν τον χάρτη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αλλάξει τον τρόπο που οι μεγάλες πρωτεύουσες βλέπουν τον κόσμο γενικά και ειδικότερα την περιοχή μας.
Ποιος αναθεωρητισμός; Και ποιος θα βάλει το χρονικό όριο; Και τι θα γίνει αν αρχίσουμε και εμείς να αναθεωρούμε. Μήπως θα έπρεπε να σταματήσουμε στον Ευφράτη, στο Αφγανιστάν, στην Κριμαία, στο Γιβραλτάρ, στη Μασσαλία και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου; Και τι θα γινόταν αν άρχιζαν τον αναθεωρητισμό και οι Ιταλοί λόγω της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι Γάλλοι λόγω του Ναπολέοντα, οι Γερμανοί λόγω του Χίτλερ; Το προσπάθησε ο Πούτιν με την Ουκρανία και βλέπουμε που καταλήγει – άσε που φοβάται ήδη τη σκιά του εντός Ρωσίας, μη ξέροντας τι του ξημερώνει και σε ποια βότκα κρύβεται το δηλητήριο.
Τι μας λέει, λοιπόν, ο κ. Ερντογάν; Ποια μαγεμένα νησιά θυμήθηκε; Έφτιαξε γύρω του μιαν αυλή που τον κολακεύει και λέγε-λέγε ο ένας στον άλλον το έχουνε πιστέψει κιόλας; Θα πεις αυτή είναι η ανιαρή μοίρα κάθε δικτάτορα. Μόλις σταθεροποιηθεί πάνω στο άλογο αρχίζει και λιγουρεύεται κατακτήσεις – οπότε από εκεί αρχίζει και η πτώση του. Ιδού τα παραδείγματα: Μουσολίνι, Χίτλερ, Ιωαννίδης (Κύπρος) σ’ εμάς. Τώρα ο Πούτιν και ο Ερντογάν – αρχίζει και καταντάει ανιαρό, και με τις ίδιες πάντα παιδαριώδεις ρητορικές, τα ίδια κλισέ, τον ίδιο γύφτικο πρόλογο.
Βέβαια ο κ. Ερντογάν προεκτείνει μια παραδοσιακή νεοκεμαλική πολιτική (είπαμε τι κάνουνε αν δουν ένα δέντρο – δεν το ξεχνούμε ποτέ αυτό) αλλά τώρα έχει και το πρόβλημα των επερχόμενων εκλογών. Αν τις χάσει, ξέρει από τώρα ποια θα είναι η μοίρα και αυτού και της οικογένειάς του και τι θα βρει αν ψάξει η νέα κυβέρνηση που θα έρθει, συν το ότι οι εκατοντάδες χιλιάδες που έχει φυλακίσει, στρατιωτικοί, δικαστικοί, δημοσιογράφοι και λοιποί οι οποίοι, με το που βγούνε, θα ζητούνε σκληρή εκ¬δίκηση. Το ξέρει. Δεν έχει αυταπάτες. Ξέρει και τι σημαίνει να έχει σκαρφαλώσει ο πληθωρισμός στην Τουρκία. Κι ότι η Δύση τον έχει σχεδόν απομονώσει – οπότε δεν έχει άλλη διέξοδο, από μια ατραξιόν στο Αιγαίο, μήπως και συσπειρώσει κάποια κορόιδα και διασωθεί, ίσως, στις εκλογές. Κι από πως φαίνεται είναι η μόνη του διέξοδος, γι’ αυτό είναι και πιο πιθανό παρά ποτέ κάποιο σοβαρό επεισόδιο στα νησιά, μήπως και επανακτήσει τις δυνάμεις του κάπως στο εσωτερικό μέτωπο. Διότι αν πέσει, η διαδοχή δεν θα είναι καθόλου ομαλή και για τον ίδιο και για άλλους δικούς του που τώρα καυχιούνται και διαγωνίζονται σε απειλές και παλικαρισμούς σε βάρος της Ελλάδος, της Ευρώπης και της Δύσης.
Μάλλον θα προσπαθήσει, επομένως, λόγω απελπισίας, να το κάνει γεγονός σε κάποιο νησί. Αλλά δεν θα είναι καθόλου εύκολο και, εφόσον ζοριστεί, τότε είναι που οι συμπατριώτες του θα τον σταυρώσουν κανονικά. Δεν θα είναι εύκολο, για πολλούς λόγους: πρώτον δεν πρόκειται να υπάρξει αιφνιδιασμός. Και δεύτερον: τους περιμένουμε εδώ και καιρό, άγρυπνα. Είμαστε στρατιωτικά πολύ ισχυροί, πλέον, και πολύ προπονημένοι. Η αεροπορία και το ναυτικό μας δεν υπολείπεται, αντιθέτως. Διπλωματικά είμαστε ενισχυμένοι και μπορεί η τουρκική πολιτική να είναι άστατη, ευμετάβολη, ξαφνική, αλλά και η δική μας πλέον είναι πιο πλατιά, εξίσου επιδέξια, με ισχυρότερες συμμαχίες (ΕΕ, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ κ.λπ.) και με άκρως αυξημένη αξιοπιστία.
Το φρόνημα και η αυτοπεποίθηση υπάρχουν, συν την οργή μας. Οι ντόπιοι, οι οπαδοί της επίκυψης, είναι ελαχιστότατοι και στα όρια του γραφικού, πια.
Ο κ. Ερντογάν θέλει να κάνει ένα άλμα για να γλιτώσει αλλά μάλλον θα αποδειχτεί βουτιά στο κενό. Τα περιθώρια είναι στενά και η Δύση του τη φυλάει. Κι ένα να ξέρει: δεν είμαστε ούτε στα 1922, ούτε στα 1897. Η συγκυρία μάς ευνοεί, ενώ εκείνον τον περιμέ¬νουν πολλοί να κάνει το στραβοπάτημα. Και ίσως το κάνει. Διότι είναι οι ίδιοι οι Τούρκοι που λένε πως «άμα γεράσει το μουλάρι κατουράει ακόμα και τον τοίχο του τζαμιού», δηλαδή χάνει την αίσθηση των ορίων και των πραγμάτων. Όσο, δε, για την Αγια-Σοφιά, ό,τι και να κάνουν δεν θα γίνει ποτέ δι¬κή τους και το ξέρουν. Για έναν κυρίως λόγο: δεν τους αξίζει. Στέκει υπεράνω. Και ξηλώ¬νουνε κονιάματα από τους ιερούς τοίχους της και τα παίρνουν στο σπίτι οι κατσαπλιάδες – να τα κάνουνε τι; Ντουβάρ μπαϊλντί.