Πριν λίγες μέρες έφυγε ξαφνικά η Ολυμπία Φράγκου – Ψυχοπαίδη, κορυφαία μορφή της ελληνικής μουσικολογίας, με μεγάλο επιστημονικό έργο και διεθνή δραστηριότητα. Η δράση της σφράγισε την ελληνική μουσική, ενώ συνδέεται και με την ιστορική ίδρυση των Τμημάτων Μουσικών Σπουδών στα ελληνικά πανεπιστήμια. Για την απώλειά της δημοσιεύτηκαν αφιερώματα στον αθηναϊκό Τύπο. Το κείμενο του μουσικολόγου Μάρκου Τσέτσου, καθηγητή Πανεπιστημίου και συνεργάτη της Ολυμπίας Φράγκου-Ψυχοπαίδη, παραχωρήθηκε και δημοσιεύεται ειδικά στη «Θεσσαλία».
Τη Δευτέρα 14 Αυγούστου έφυγε από τη ζωή μια σπουδαία προσωπικότητα, η μουσικολόγος Ολυμπία (Όλυ) Ψυχοπαίδη – Φράγκου, ομότιμη καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η Όλυ Ψυχοπαίδη – Φράγκου γεννήθηκε στον Βόλο πριν από 73 χρόνια. Στον Βόλο έκανε τα πρώτα της βήματα στη μουσική από πέντε ετών, σπουδάζοντας πιάνο στο Ελληνικό Ωδείο. Ακολούθησαν οι σπουδές νομικής στην Αθήνα και φιλοσοφίας και μουσικολογίας στη Φρανκφούρτη, κοντά στους Αντόρνο, Σναΐντελμπαχ, Φίνσερ και Πήτερ Καν. Η εξαιρετικά πρωτότυπη για τα παγκόσμια μουσικολογικά δεδομένα διδακτορική διατριβή της, που διερευνά την έννοια του αναστοχασμού στη μουσική του Μπετόβεν με αναφορά στους Χέγκελ και Καντ, δημοσιεύεται στη Γερμανία υπό τον τίτλο «Εισαγωγή σε προβλήματα της μουσικής αισθητικής».
Με την επιστροφή στην Αθήνα, δημοσιεύει ένα ακόμη σπουδαίο βιβλίο, την «Αισθητική ερμηνεία του μουσικού έργου», που θέτει τα θεμέλια για την ανάπτυξη της αισθητικής της μουσικής στη χώρα μας. Επιμελείται την παραγωγή επιμορφωτικών εκπομπών για τη μουσική στο Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ και το 1985, με τη συνεργασία επιφανών προσωπικοτήτων από τον χώρο της ελληνικής μουσικής όπως ο αείμνηστος Μένιος Μουρτζόπουλος, ο Βύρων Φιδετζής, ο Νίκος Χριστοδούλου και ο Γιώργος Ζερβός, ιδρύει και έκτοτε διευθύνει τη «Μουσικολογία», το πρώτο και σημαντικότερο περιοδικό ακαδημαϊκών προδιαγραφών για την έρευνα της ελληνικής και δυτικής έντεχνης μουσικής στη χώρα μας. Την ίδια δεκαετία διατελεί ερευνήτρια για την ελληνική έντεχνη μουσική στο Ίδρυμα Μεσογειακών Ερευνών, διδάσκει αισθητική και παιδαγωγικά της μουσικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και συγγράφει για την ιταλική «Storia Universale della Musica» και τη γαλλική έκδοση «Lettres européennes. Histoire de la litterature europenne» των εκδόσεων Ηachette.
Αρχές της δεκαετίας του ‘90 το Ίδρυμα Μεσογειακών Μελετών δημοσιεύει το τρίτο βιβλίο της «Η εθνική σχολή μουσικής. Προβλήματα ιδεολογίας», βιβλίο σταθμό στην έρευνα της νεοελληνικής έντεχνης μουσικής και κείμενο αναφοράς για τους μεταγενέστερους. Το 1991, καθηγήτρια πλέον, η Ψυχοπαίδη – Φράγκου συμβάλει στην ίδρυση του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο μέχρι τη συνταξιοδότησή της το 2011, επί μια εικοσαετία δηλαδή, διδάσκει αισθητική και κοινωνιολογία της μουσικής και πρόεδρος του οποίου διατελεί τη διετία 2004-2006. Παράλληλα εργάζεται για τη διεθνή αναγνώριση της νεοελληνικής έντεχνης μουσικής ως σύμβουλος και συγγραφέας της περίφημης γερμανικής εγκυκλοπαίδειας «Η μουσική στην ιστορία και στο παρόν» (MGG), συνεργάζεται με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ως σύμβουλος της μουσικής βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» και συμβάλει στην ίδρυση της Εταιρείας Συγκριτικής Γραμματολογίας και Φιλολογίας, του Αρχείου και της Βιβλιοθήκης της Ελληνικής Μουσικής και της Ελληνικής Μουσικολογικής Εταιρείας, μέλος του Δ.Σ. της οποίας και διατελεί. Προϊόν της συνεργασίας της με το Ινστιτούτο Γκαίτε και το Μέγαρο Μουσικής υπήρξε η διοργάνωση στη χώρα μας των πρώτων διεθνών συνεδρίων μουσικολογίας. Όλο αυτό το διάστημα ιδιαίτερη έμφαση δίνει στην επίβλεψη διδακτορικών διατριβών, αναλαμβάνοντας περί τις είκοσι και μάλιστα σε ένα εντυπωσιακό εύρος πεδίων: Αισθητική και κοινωνιολογία της μουσικής, μουσική θεωρία, ελληνική έντεχνη μουσική και παιδαγωγικά της μουσικής. Διδάκτορές της υπηρετούν σε πανεπιστήμια και άλλους επίσημους εκπαιδευτικούς και καλλιτεχνικούς φορείς.
Η Ψυχοπαίδη – Φράγκου άφησε πίσω της έργο πλούσιο και πολυσχιδές. Με τα πρώτα κείμενά της στο περιοδικό «Μουσικολογία» έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη της επιστήμης της μουσικολογίας στη χώρα μας. Μέσα από δημοσιεύσεις, συμμετοχή σε συνέδρια και τη διδασκαλία εκπροσώπησε μαχητικά την έρευνα της Κριτικής Σχολής της Φρανκφούρτης και ιδιαίτερα του πιο επιφανή εκπροσώπου της, Τέοντορ Αντόρνο, τη «Φιλοσοφία της Νέας Μουσικής», του οποίου μετέφρασε από κοινού με την αείμνηστη Τούλα Σιετή. Με τις δημοσιεύσεις της για την ελληνική έντεχνη μουσική συνέβαλε αποφασιστικά στην άνοδο του επιπέδου της σχετικής έρευνας, εισάγοντας για πρώτη φορά στη συζήτηση ζητήματα αισθητικής και κοινωνιολογίας. Σημαντικότατη επίσης υπήρξε η συνεισφορά της στη φιλοσοφική αισθητική της μουσικής και τα παιδαγωγικά της μουσικής.
Ως άνθρωπος, η Όλυ ήταν ένα μοναδικό κράμα ευγένειας και καλοσύνης, σύνεσης και αίσθησης ενός εκλεπτυσμένου και μη εριστικού χιούμορ. Πάντοτε πρόθυμη να βοηθήσει τους συναδέλφους και τους φοιτητές της, ουδέποτε αντέδρασε με επιθετικότητα στις όποιες προκλήσεις του δύσκολου ελληνικού ακαδημαϊκού περιβάλλοντος, αλλά πάντοτε με μια απαράμιλλη πρακτική σοφία. Άνθρωπος βαθιά καλλιεργημένος και στοχαστικός, η Όλυ συμπαραστάθηκε επάξια στον σύντροφο της ζωής της, τον αείμνηστο Κοσμά Ψυχοπαίδη (1944-2004).
Μάρκος Τσέτσος, μουσικολόγος, καθηγητής Ε.Κ.Π.Α.
