Ομιλία του καθηγητή μαθηματικών Ιωάννη Αντωνίου για το «Χάος στο Σύμπαν»

Η επόμενη ομιλία της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος έχει προγραμματιστεί για την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2018 και ώρα 8 μ.μ. στο αμφιθέατρο του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Γεωργίου Καρτάλη 72 – Ροζού, πρώην Γαλλικό Ινστιτούτο). Θα μιλήσει ο κ. Ιωάννης Ε. Αντωνίου καθηγητής των μαθηματικών του Μαθηματικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με θέμα «Χάος στο Σύμπαν – Συζητώντας απλά για την πολυπλοκότητα».

Παρατηρώντας τον ουρανό, ο νους μας γεμίζει ερωτήματα, που αφορούν την θέση μας στον Κόσμο: Τι είναι ο Κόσμος και ο ουράνιος θόλος; Υπάρχει κάτι πέραν του παρατηρούμενου Κόσμου; Αλλάζει ο Κόσμος ή είναι μια σταθερή θεατρική σκηνή, όπου παίζεται το Έργο της Ζωής; Μας επηρεάζουν οι κινήσεις των ουρανίων σωμάτων; Οι κινήσεις των ουρανίων σωμάτων είναι τυχαίες η κανονικές; Ποιες δυνάμεις κινούν τα ουράνια σώματα; Μπορούμε να προβλέψουμε τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων;
Απαντήσεις στα 7 ερωτήματα δόθηκαν από όλες τις θρησκείες, φιλοσοφίες και παραδόσεις που αποτελούν «μοντέλα της πραγματικότητας». Όμως, μόνο τα μοντέλα που προσφέρουν επαληθεύσιμες προβλέψεις έχουν ενδιαφέρον για να απασχολούν τον νου.
Η πρώτη απάντηση με δυνατότητες επαληθεύσιμης πρόβλεψης δόθηκε από τον Ίππαρχο το 100 π.Χ., μέσω των επικύκλων, με την παραδοχή του Αναξίμανδρου (600 π.Χ.) ότι η Γη είναι το κέντρο του Κόσμου. Οι προβλέψεις ήταν ικανοποιητικές, απαιτούσαν όμως, καταγραφή πολλών παρατηρήσεων και επιπόνους υπολογισμούς.
Η δεύτερη απάντηση με δυνατότητες επαληθεύσιμης πρόβλεψης δόθηκε από τον Newton το 1690, μέσω του λογισμού, με την παραδοχή του Αρίσταρχου (240 π.Χ.) ότι ο Ήλιος είναι το κέντρο του Κόσμου. Ο Newton κατέδειξε ότι η δύναμη που κινεί τα ουράνια σώματα είναι η βαρύτητα, δια της οποίας απαντάται επίσης το ερώτημα: Γιατί τα σώματα έλκονται προς την Γη;
Η ηλιοκεντρική κοσμολογία του Newton προσέφερε επιπλέον δυνατότητες από την γεωκεντρική κοσμολογία των επικύκλων και οδήγησε στην ανακάλυψη του Ποσειδώνα, του Πλούτωνα και των αστεροειδών.
Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Poincare διαπιστώνει Χάος στην κίνηση τριών ουρανίων σωμάτων (Ήλιος-Γη-Σελήνη, Γη-Ήλιος-Δίας). Το γεγονός αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη της τοπολογικής και στατιστικής δυναμικής, η οποία αποτελεί το σύγχρονο πλαίσιο ανάλυσης των κινήσεων κάθε είδους.

Ο Ιωάννης Αντωνίου διδάσκει στο Τμήμα Μαθηματικών του ΑΠΘ και Διευθύνει το Διατμηματικό Πρόγραμμα στα «Πολύπλοκα Συστήματα και Δίκτυα» (http://cosynet.auth.gr/). Η έρευνά του επικεντρώνεται στην Μαθηματική, Στατιστική και Υπολογιστική Ανάλυση Πολύπλοκων Συστημάτων και Δικτύων. Συνεργάστηκε στενά με τον Ilya Prigogine (Βραβείο Νόμπελ 1977) από το 1982 στα «Διεθνή Ινστιτούτα Φυσικής και Χημείας Solvay» στις Βρυξέλλες, όπου υπηρέτησε ως αναπληρωτής διευθυντής, από το 1994 ως το 2004.
Έχει δημοσιεύσει άνω των 200 ερευνητικών εργασιών και άνω των 100 ανακοινώσεων. Έχει τιμηθεί με 5 διεθνή βραβεία, είναι Επίτιμος Καθηγητής στα Πανεπιστήμια Lomonosov Μόσχας και Αγ. Πετρούπολης, διετέλεσε μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του Διεθνούς Ινστιτούτου Πυρηνικών Ερευνών της Dubna της Ρωσίας (JINR, 2001-2015) και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας (2013-2017).