Ένα μεγάλο αφιέρωμα στους Βολιώτες χιονοδρόμους που πολέμησαν στο Μέτωπο, έγινε από την ηλεκτρονική «Μαγνησία στο Πέρασμα του Χρόνου».
Οι διαχειριστές της σελίδας στα κοινωνικά δίκτυα παρουσιάζουν φωτογραφίες , αποσπάσματα από εκδόσεις και τεκμηριωμένα αρχεία. Όλο το υλικό που παρουσιάζεται είναι από την Μαγνησία στο πέρασμα του Χρόνου που συμβάλει καθοριστικά και πολυεπίπεδα στην διατήρηση της ιστορικής μνήμης και τον πολιτισμό:
Στους πρώτους μήνες των πολεμικών επιχειρήσεων του 1940 εκδίδεται διαταγή με την οποία ανακοινώνεται η ίδρυση Τάγματος Χιονοδρόμων στα τέλη του έτους. Ζητείται από τα τμήματα του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου να το στελεχώσουν με τρεις λόχους, ο πρώτος από χιονοδρόμους και οι άλλοι δύο από 200 στρατιώτες εμπειροπόλεμους από ορεινές επιχειρήσεις Ευζωνικούς Λόχους. Πάνω από 25 Βολιώτες χιονοδρόμοι κατατάσσονται στο 1ο τάγμα χιονοδρόμων.
Η πρώτη φωτογραφία δείχνει κάποιους από αυτούς πριν φύγουν για το μέτωπο. Είναι ο Γιώργος Νικολούτσος δεύτερος από αριστερά , και ο Πλούτων Λογγίδης πρώτος δεξιά που πάνε για το Τάγμα των Χιονοδρόμων. Τους άλλους δύο δεν τους ξέρουμε. (Αρχείο Θ. Νικολούτσου)
Τις περισσότερες πληροφορίες για τη δράση του τάγματος έχουμε κοντά στο τέλος του πολέμου. Στη μάχη στο όρος Κάμια στις 4-5 Απριλίου 1941, “οι χιονοδρόμοι εχρησίμευσαν ως σύνδεσμοι μεταξύ των προκεχωρημένων τμημάτων αποσπάσαντες την ευαρέσκιαν των ανωτέρων τους για το θάρρος, την προθυμείαν και την ταχεία εκτέλεση των αποστολών. Επίσης ως τραυματιοφορείς, με την χρήση ελκύθρων μετέφεραν ταχέως τους τραυματίας εις τους Σταθμούς Επιδέσεως.” λέει ο Λοχαγός Εμμ. Μπαμιέρος στο [1].
Υπάρχει όμως μια συγκεκριμένη πτυχή της ιστορίας που αξίζει να συζητήσουμε. Αφορά τους Γιώργο Παππά, Πλούτωνα Λογγίδη, Γιώργο Νικολούτσο και Μπάμπη Σοφιάδη. Η ουσία της έχει ήδη δημοσιευθεί [π.χ. 2], αλλά θα παρουσιαστούν εδώ κάποιες καινούργιες λεπτομέρειες και φωτογραφίες που προέρχονται από το αρχείο του Θάνου Νικολούτσου [3] – ανηψιού ενός των χιονοδρόμων. Σήμερα αυτοί που επέζησαν από το μέτωπο έχουν πια φύγει από κοντά μας – ο Σοφιάδης ήταν ο τελευταίος – έφυγε το 2013 [4]. Εμείς απλά και με σεβασμό τους θυμόμαστε επ’ ευκαιρία της εθνικής μας εορτής μ’ αυτή την ανάρτηση.
Στις 4 Απριλίου 1941, οι Βολιώτες χιονοδρόμοι και το Τάγμα τους επιχειρούν στην περιοχή της Κορυτσάς στο ορεινό συγκρότημα της Κάμιας, συγκεκριμένα στην κορυφή το Μνήμα της Γριάς. Σε κάποια στιγμή έρχεται μήνυμα ότι πρέπει να παραλάβουν μερικούς Ιταλούς αιχμαλώτους. Ο επικεφαλής πετάει την ατάκα: ” Δεν στέλνουμε αυτούς με τα σανίδια να τους πάρουν;” – εννοούσε προφανώς τα σκι! Στέλνονται ο Πλούτων Λογγίδης, ο Γιώργος Παπάς και ένας πειραιώτης χιονοδρόμος ο Κώστας Καρατζάς. Η ακριβής αλληλουχία των γεγονότων δεν έχει σημασία. Πιθανότατα οι αιχμάλωτοι στάλθηκαν στα μετόπισθεν, αλλά οι Λογγίδης και Παππάς προσχωρήσαν και ενεπλάκησαν σε περαιτέρω συμπλοκή. Ο Ν. Στουρνάρας [2] λέει ότι μετά από ανταλλαγές πυρών με ιταλική μονάδα, ο Λογγίδης που μιλούσε ιταλικά (είχε γεννηθεί στην Τεργέστη) έπεισε τους Ιταλούς να παραδοθούν. Αλλά η επιτυχία ήταν πρόσκαιρη γιατί εκδηλώθηκε μεγάλη ιταλική αντεπίθεση με βολές πυροβολικού και όλμων. Οι δύο βολιώτες είναι καθηλωμένοι. Σε άλλη θέση σχετικά κοντά τους βρίσκεται ο Γιώργος Νικολούτσος. Μια από τις βολές εξερράγη ακριβώς ανάμεσα στους δύο φίλους. “Μας τίναξε ψηλά”, θα πει ο Λογγίδης σε συνέντευξη του στην Θεσσαλία αρκετά χρόνια αργότερα [4]. “Τον Παππά τον βρήκε ένα βλήμα στον λαιμό. Το γενναίο παλικάρι κατάλαβε το τέλος του και κρατώντας με το ένα χέρι τον λαιμό του, σήκωσε το χέρι για να μας χαιρετήσει”.
O Λογγίδης βαριά τραυματισμένος δεν μπορεί να μετακινηθεί. Ένας άλλος στρατιώτης – μάλλον ο Ανδρεάς Μπάρτσιος, τον σκεπάζει με ένα κομμάτι από ιταλικό αντίσκηνο και γυρίζει για να στείλει τραυματιοφορείς να τον παραλάβουν. Οι τραυματιοφορείς βρίσκουν τον βαριά τραυματισμένο Λογγίδη, αλλά όχι τον Παππά. Την άλλη μέρα και αφού τα πυρά έχουν κοπάσει, φεύγει ακόμα μια αποστολή να περισυλλέξει τον Παππά. Μετά από λίγες ώρες – ο Μπάμπης Σοφιάδης μεταφέρει τα νέα στον Γιώργο Νικολούτσο που ήταν αδελφικός φίλος του Παππά. “Βρήκαμε τον Παππά στην θέση Κάμια νεκρό και τον θάψαμε. Βάλαμε για σταυρό ένα ζευγάρι σπασμένα σκι.”
Μέλος Ε.Ο.Σ. πρωταθλητής σκι. Βολιώτης πεσών του Αλβανικού Μετώπου (επιχρωματισμένη φωτογραφία, Ν. Στουρνάρα . Συμφωνα με το [1], “γεννήθηκε στο Βόλο το 1912. Έκανε τις γυμνασιακές του σπουδές στο Παρίσι,στο ινστιτούτο Βενσάν. Έπειτα θα σπουδάσει χημικός μηχανικός στην Ελβετία. Άνθρωπος με φοβερή ροπή στον αθλητισμό. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα διορίζεται στο Γενικό Χημείο του Κράτους στην Θεσσαλονίκη και θ΄ασχοληθεί με πολλά αθλήματα. Μέλος του Ορειβατικού Συλλόγου Βόλου θα διακριθεί σε τοπικούς και Πανελλήνιους αγώνες χιονοδρομίας. Χρυσά Βραβεία και το βάθρο του νικητή στο ‘‘σύνθετο τεχνικής Κατάβασης‘‘ με τον συναθλητή Πλούτωνα Λογγίδη τους έκανε φίλους αχώριστους.
H ζωγραφική αναπαράσταση είναι από το βιβλίο του Ν. Στουρνάρα
Η τρίτη φωτογραφία βρέθηκε χρόνια μετά στα πράγματα του Γιώργου Νικολούτσου. Είναι μικρή και κακοεστιασμένη. Δεν ξέρουμε που είναι, ποιος την έβγαλε, πως του την έδωσε. Να είναι από την επιστροφή. Ποιος ξέρει;… (από το αρχείο του Θάνου Νικολούτσου)
Η βολιώτικη παρέα θα ξανανταμώσει και κάποιοι από “αυτούς με τα σανίδια” θα ξαναχαρούν τα βουνά όπως πριν. Όμως κομμάτι από την καρδιά τους έμεινε στα βουνά της Αλβανίας, θαμμένο κάτω από το σταυρό με τα σκι. Τον νεκρό Γιώργο Παππά τιμήσε ο ΕΟΣ με προτομή κοντά στο καταφύγιο στις Αγριόλευκες στις 22-11-1980. Η φωτογραφία είναι από τις σχετικές εκδηλώσεις.
ΣΗΜ.
[1] ΕΟΣ Βολου “Μια πορεία 80 χρόνων 1930-2010”, Εκδοση ΕΟΣ Βόλου, 2010.
[2] Ν. Στουρνάρα “Μαγνησία 1941-42 Η τραγωδία της Κατοχής”, ιδιωτική έκδοση 1985.
[3] “Έφυγε ο Μπάμπης Σοφιάδης”, Ταχυδρόμος 1/9/2013
http://www.taxydromos.gr/…/69264-efyge-o-mpamphs-sofiadhs.h…
[4] Συνέντευξη Π. Λογγίδη στην Θεσσαλία στις 9/11/79 – μου την μετέφερε ο αγαπητός φίλος Θάνος Νικολούτσος – ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ!…
[5] Φωτογραφίες (η φωτογραφία των τεσσάρων, αυτή της “επιστροφής”, και της τελετής για την προτομή του Παπά) και πολλές πληροφορίες είναι από το Θάνο Νικολούτσο