της Καλλιόπης Κουφογιάννη,
ψυχολόγου Ελληνικής Εταιρείας Νόσου Αλτσχάιμερ
και Συγγενών Διαταραχών Βόλου
Οι ανάγκες των ανθρώπων με άνοια και των περιθαλπόντων τους πάντα είναι πολλές και κάποιες φορές δύσκολο να αντιμετωπισθούν. Αυτές τις τελευταίες μέρες που πλήττεται η Μαγνησία και η ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας από τις άκρως ασύλληπτες και επικίνδυνες καιρικές συνθήκες έχουμε μία καινούργια πρόκληση με ακόμη πιο πολλές δυσκολίες να αντιμετωπίσουμε. Και οι δυσκολίες αφορούν όλους μας. Και άτομα που νοσούν, και περιθάλποντες, και επαγγελματίες υγείας, όπως και τον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτές τις ιδιαίτερες στιγμές είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα άτομα με άνοια δέχονται, επηρεάζονται και βιώνουν τα συναισθήματα των ατόμων που τους φροντίζουν. Ωστόσο, δεν είναι σε θέση να τα διαχειριστούν ή να τα εκφράσουν κατάλληλα. Αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια την εμφάνιση ή την επιδείνωση κάποιων συμπτωμάτων, κυρίως στη συμπεριφορά. Μπορεί το άτομο να εκδηλώσει επιθετικές συμπεριφορές, υπερδιέγερση, τάσεις φυγής ή άρνηση για φροντίδα, (π.χ. να πάρει τα φάρμακά του, να πλυθεί, να φάει ή να κοιμηθεί).
Οι μέρες που διανύουμε είναι άλλη μια καινούργια κατάσταση για όλους μας. Αυτό που τελικά θεωρούσαμε δεδομένο για άλλη μια φορά κλονίζεται και παύει να ισχύει. Είναι απόλυτα φυσιολογικό να βιώνουμε ποικίλα συναισθήματα, όπως φόβο, άγχος, αίσθηση μοναξιάς, απώλεια ελέγχου κ.ά. Σημαντικό είναι να τα αναγνωρίσουμε, να τα αποδεχτούμε και να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε ώστε να φροντίσουμε τους εαυτούς μας και τους δικούς μας ανθρώπους.
Πώς μιλάμε και φροντίζουμε τα άτομα με άνοια στη δεδομένη χρονική στιγμή:
• Αποφύγετε την έκθεση στις ειδήσεις και κυρίως στην τηλεόραση καθώς ο τρόπος που γίνεται η ενημέρωση, μπορεί να είναι αρκετά δραματικός και αυτό να φορτίσει πολύ τα άτομα με άνοια.
• Απαντήστε τους και εξηγήστε τους αναλόγως με το στάδιο της άνοιας, αν σας ρωτήσουν και θέλουν να μάθουν τι συμβαίνει.
• Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στη λεκτική και κυρίως τη μη λεκτική επικοινωνία. Χρησιμοποιείστε ουδέτερες λέξεις και καθησυχαστικές. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο τόνος στη φωνής μας, οι εκφράσεις του προσώπου μας, η οπτική επαφή και οι κινήσεις του σώματος μας. Όλα αυτά χρειάζεται να μεταδίδουν ασφάλεια και ηρεμία.
Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τα δικά μας συναισθήματα:
• Ενθαρρύνετε τον εαυτό σας και προσπαθήστε να παραμείνετε ψύχραιμοι. Προσεγγίστε λογικά και με ηρεμία τις πληροφορίες που ακούτε.
• Προσπαθήστε να παρατηρήσετε τις σκέψεις που κάνετε και κυρίως τις αρνητικές που σας κατακλύζουν. Καταγράψτε τις σε ένα χαρτί και προσπαθήστε να τις μετατρέψετε σε θετικές, π.χ. «Δεν μπορώ να το διαχειριστώ όλο αυτό» μπορεί να μετατραπεί σε «Είναι δύσκολο και για εμένα, όπως και για τον περισσότερο κόσμο, να διαχειριστώ αυτή την κατάσταση, αλλά θα τα καταφέρω».
• Σκεφτείτε παλαιότερες δύσκολες στιγμές και καταστάσεις και τρόπους που τις αντιμετωπίσατε. Διερευνήστε τι σας βοήθησε τότε. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποια επιτυχημένη στρατηγική αντιμετώπισης που είχατε δοκιμάσει;
• Να θυμάστε ότι δεν είστε μόνοι σε όλο αυτό! Η κατάσταση αυτή μας αφορά όλους και όλοι σε γενικές γραμμές βιώνουμε παρόμοια συναισθήματα άγχους, θλίψης και φόβου.
• Μιλήστε και μοιραστείτε τα όσα νιώθετε ακόμη κι αν δεν έχετε συνηθίσει να το κάνετε ή φοβάστε να το κάνετε. Το σίγουρο είναι ότι το χρειάζεστε. Το να κρατούμε μέσα μας τα συναισθήματά μας μπορεί να οδηγήσει είτε στη σωματοποίησή τους, είτε σε μεγέθυνση. Μοιραστείτε σκέψεις και συναισθήματα με άτομα που εμπιστεύεστε, εξωτερικεύστε τα. Αν δυσκολεύεστε να μιλήσετε, μπορείτε να τα γράψετε, καθώς η γραφή έχει διαπιστωθεί ότι έχει πολλά θεραπευτικά οφέλη.
• Επικοινωνήστε με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας εάν νιώθετε ότι δυσκολεύεστε πολύ να διαχειριστείτε την κατάσταση μόνος. Διαθέσιμες υπηρεσίες αυτή τη στιγμή (Πρόγραμμα ΣΤΗΡΙ-ΖΟΥΜΕ 2421031227, Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Στήριξης 10306, Γραμμή Βοήθειας για την Άνοια 1102)
• Να θυμάστε πως όλοι μας βιώνουμε μια εξαιρετικά δύσκολη πρακτική και συναισθηματική κατάσταση και σε αντίστοιχες καταστάσεις έχουμε όλοι ανεξαιρέτως ανάγκη να συμπονέσουμε τον εαυτό μας. Η αυτοσυμπόνια μας βοηθά να αναγνωρίσουμε αυτό που βιώνουμε. Μπορεί να μη μας αρέσει, να μην θέλουμε να το περνάμε, αλλά χρειάζεται να το αναγνωρίσουμε.
• Εκφράσεις και δηλώσεις απέναντι στον εαυτό μας όπως:
«Νιώθω δυσάρεστα/ φοβάμαι/ έχω μεγάλη θλίψη μέσα μου και είναι φυσιολογικό, δεν πειράζει που νιώθω έτσι».
«Τα συναισθήματα μου είναι πραγματικά, ακόμη κι αν οι άλλοι δεν μου επιτρέπουν να νιώθω δυσάρεστα ή με μαλώνουν που νιώθω έτσι».
«Μπορώ να αντέξω περισσότερο τα συναισθήματά μου και να τα βοηθήσω να καταλαγιάσουν όταν τα εκφράζω».
«Μου κάνει νόημα το ότι αισθάνομαι έτσι, με όλα όσα συμβαίνουν γύρω μου».
Από την άλλη αποφύγετε να απευθύνεστε στον εαυτό σας με δηλώσεις όπως: «Υπάρχουν και χειρότερα», «δεν θα έπρεπε να νιώθω έτσι», «πρέπει να σταματήσω να νιώθω έτσι γιατί δεν είναι σωστό», «είναι αδυναμία και αποτυχία να νιώθω έτσι», «πρέπει να είμαι δυνατός».
Να θυμάστε όλοι, πως χρειάζεται να μείνουμε ψύχραιμοι, αλληλέγγυοι και να παραμείνουμε σε επαφή και επικοινωνία με όσους πραγματικά μπορούν να μας ακούσουν και να μας καταλάβουν.
Μονάδα Αντιμετώπισης Νόσου Αλτσχάϊμερ Βόλου: Τοπάλη 7, τηλέφωνο: 2421031227.