Επιμέλεια
Μαίρη Τσακνάκη Γαβαλά
Καλεσμένος μας σήμερα ο Ευθύμιος Τσάμης, πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου
Μαγνησίας.
Καταγωγή, παιδικά χρόνια, σπουδές, οικογένεια.
Κατάγομαι από τη Νέα Αγχίαλο. Γεννήθηκα στον Βόλο και έζησα μέχρι τα 18 μου χρόνια στη Νέα Αγχίαλο, στις ιδιαίτερες και ενδιαφέρουσες δεκαετίες του 1960 και 1970. Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον και μια εποχή πιο δύσκολη από σήμερα με λιγότερο υλικά αγαθά, πιο έντονη στις ανθρώπινες σχέσεις, με αγάπη και πραγματική έγνοια από την οικογένεια και τους καλούς φίλους και συγγενείς, με ξεγνοιασιά, ελευθερία και υποχρεώσεις, ακόμη και για τα νεότερα μέλη της κοινωνίας. Υποχρέωση να είσαι συνεπής και αποτελεσματικός στο σχολείο, αλλά και με ενεργό συμμετοχή στις δύσκολες και απαιτητικές αγροτικές εργασίες της οικογένειας, ενώ συγχρόνως η παρέα και η φιλία σε τραβούσε συνέχεια έξω από το σπίτι για να ζήσεις όλες τις εποχές του χρόνου με ένταση και πολύωρο παιχνίδι, σε ένα περιβάλλον πιο αθώο, με πιο φυσικούς ήχους, μυρωδιές και γεύσεις και στο βάθος η θάλασσα να σου κρατάει ανοιχτό τον ορίζοντα για τα όνειρά σου, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες σου από την ζωή που πρόκειται να ακολουθήσει.
Πράγματι η πορεία που ακολούθησε ήταν συναρπαστική, γεμάτη γνώσεις και εμπειρίες.
Αποφοίτησα από το Β’ Γυμνάσιο Αρρένων Βόλου και αφού έδωσα εξετάσεις, πέρασα στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Μετά την 6ετή ολοκλήρωση των σπουδών μου και αφού εκπλήρωσα τις υποχρεώσεις μου στον Στρατό Ξηράς και στην υπηρεσία υπαίθρου, έλαβα μετά από 5ετή εκπαίδευση την ειδικότητα της Παθολογίας. Από το 1993 διατηρώ ιδιωτικό ιατρείο στον Βόλο. Η οικογένειά μου είναι τετραμελής και έχουμε δύο αγόρια που πλουτίζουν τη ζωή μας.
Η επιλογή να γίνετε γιατρός (κλίση, τυχαίο, οικογενειακή απόφαση);
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν τυχαία, αφού δεν υπήρξε κανείς από το περιβάλλον που ήταν ιατρός ή που με κατηύθυνε προς αυτόν τον τομέα. Αναλογιζόμενος, όμως, τον τρόπο που αποφάσισα τελικά μάλλον ήταν μία απόφαση που υποσυνείδητα είχε ληφθεί από χρόνια και εκφράστηκε οριστικά στην έκτη Γυμνασίου. Αναλογιζόμενος τα τότε γεγονότα φαίνεται ότι ο κυριότερος λόγος ήταν η περιέργειά μου και η αγάπη μου για τη ζωή και τον άνθρωπο. Επομένως ήταν μονόδρομος η Ιατρική να ήταν η επιλογή μου ως επιστήμη για να ικανοποιήσω αυτήν την επιθυμία μου.
Το μετανιώσατε… έστω και για λίγο;
Ποτέ.
Θεωρώ μάλιστα τον εαυτό μου τυχερό που έγινα ιατρός, διότι είχα την ικανοποίηση να υπηρετήσω ένα λειτούργημα και να ασκήσω ένα επάγγελμα που ικανοποιεί την περιέργειά μου για το δώρο της ζωής και για την πολύπλοκη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, ενώ συγχρόνως σε καταξιώνει στην κοινωνία και στη συνείδηση των ανθρώπων, όταν το ασκείς με τη συνέπεια, την ειλικρίνεια, την ευαισθησία και την αγάπη προς τον άνθρωπο, όπως αρμόζει. Είναι γεγονός ότι η ιδιότητα του ιατρού, ιδίως του μάχιμου, όπως είναι η ειδικότητα της Παθολογίας που επέλεξα, έχει μεγάλο βάρος. Θεωρώ, όμως, ότι ιατρός θα πρέπει να γίνεται κάποιος όταν δεν μπορεί να ζήσει χωρίς την Ιατρική και όχι μόνο για τη δόξα, το χρήμα και την αναγνώριση που αυτή αποφέρει. Διαφορετικά δεν θα μπορέσει να αντέξει το βάρος της απόφασης αυτής και πιθανόν να αποτύχει ως ιατρός ή να γίνει τελικά δυστυχισμένος ως άνθρωπος.
Το ΕΣΥ νοσεί;
Δυστυχώς το ΕΣΥ, το οποίο είναι κατάκτηση της χώρας και εφαρμόσθηκε με μεγάλη επιτυχία από τη δεκαετία του 1980, νοσεί και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι στον προθάλαμο της Εντατικής Θεραπείας, ιδίως μετά τα τραγικά χρόνια των μνημονίων από το 2010 και τις απαράδεκτες και άφρονες περικοπές των δημόσιων δαπανών στον ευαίσθητο χώρο της παροχής Υγείας που συνεχίζουν ακόμη, δυστυχώς. Με την απαράδεκτη υποστελέχωση που υπάρχει, το ΕΣΥ διασώζεται χάρις στην ευσυνειδησία και στην υπερπροσπάθεια που καταβάλλουν ιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό που καλύπτουν τα υπάρχοντα κενά σε προσωπικό με υπερπροσπάθεια. Αυτό όμως δεν είναι η λύση και δεν μπορεί να είναι η μόνιμη λύση, όπως έχει πλέον εξελιχθεί. Είναι αδιανόητο και απαράδεκτο σε μία χώρα, όπως η Ελλάδα, που υπερπαράγει εξαιρετικούς ιατρούς, να καταγράφεται αυτή η υποστελέχωση του ΕΣΥ σε ιατρικό προσωπικό. Τεράστιο πρόβλημα επίσης είναι η έλλειψη ολοκληρωμένης λειτουργικής και αποτελεσματικής Πρωτοβάθμιας Φροντίδας και Παροχής Υγείας προς τους πολίτες της χώρας και η διαχρονική αποτυχία των εκάστοτε κυβερνώντων να δημιουργήσουν επιτέλους αυτό το σύστημα και τις δομές του που θα ολοκληρώσουν το ΕΣΥ σε πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο επίπεδο.
Covid-19. Με το χέρι στη καρδιά, γιατρέ, πόσο άσχημα είναι τα πράγματα;
Δυστυχώς, η αποτίμηση της διαδρομής της πανδημίας Covid-19 και στη χώρα μας είναι πολύ θλιβερή, αφού οι θάνατοι που έχουν καταγραφεί, αδιαμφισβητήτως, πλέον, από την ασθένεια, ξεπέρασαν τις 30.000 άτομα αυτά τα οδυνηρά χρόνια, ενώ είναι χιλιάδες αυτοί που ταλαιπωρήθηκαν από τη συγκεκριμένη ασθένεια. Επιπλέον ήδη αντιμετωπίζουμε πάρα πολλά περιστατικά post covid και long covid με συνανθρώπους μας που νόσησαν σχετικά βαριά και εξακολουθούν μετά από εβδομάδες και μήνες από τη νόσηση να ταλαιπωρούνται με σοβαρά προβλήματα που αφορούν σε διάφορα όργανά τους (πνεύμονες, καρδιά, νεφρά κ.λπ.). Οι ασθενείς αυτοί εκτός από την ταλαιπωρία που βιώνουν θα απασχολήσουν σοβαρά το Σύστημα Υγείας της χώρας μας το επόμενο διάστημα, κατάσταση που θα οδηγήσει και σε επιπλέον οικονομική επιβάρυνση του ήδη υποχρηματοδοτημένου και πλημμελώς στελεχωμένου Ε.Σ.Υ.
Πόσο μπορεί να αντέξει ένα νοσοκομείο με ελλείψεις μια πανδημία; Οι αντοχές των γιατρών;
Αυτονόητο είναι ότι δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με αποτελεσματικότητα αυτό το βάρος όταν είναι σε τόσο μεγάλο βαθμό υποστελεχωμένο και υποχρηματοδοτημένο το ΕΣΥ και τα νοσοκομεία μας, όπως ανέλυσα παραπάνω. Ειδικότερα όταν οι ελλείψεις αυτές αφορούν σε ειδικότητες πρώτης γραμμής, όπως παθολόγων, πνευμονολόγων, εντατικολόγων κ.λπ. Μετά τη μεγάλη δοκιμασία που βίωσε το ΕΣΥ εξαιτίας της πανδημίας, αποτυπώθηκαν με ανάγλυφο τρόπο οι ελλείψεις και τα προβλήματα του Συστήματος και η κόπωση που συσσωρεύτηκε, στο ιατρικό προσωπικό ιδίως, οδηγεί αρκετούς ιατρούς στη φυγή τους από τα Νοσοκομεία μας. Ήδη στο Νοσοκομείο μας υπάρχουν ελλείψεις σε παθολόγους, ενώ ειδικευόμενοι στην Παθολογία δεν προσέρχονται όπως τα προηγούμενα χρόνια. Συγχρόνως, οι προκηρύξεις για την κάλυψη των κενών θέσεων των παθολόγων καταλήγουν να είναι άγονες, ενώ υπάρχουν συζητήσεις για αποχωρήσεις και υπηρετούντων ιατρών, λόγω του βάρους που σηκώνουν εξαιτίας της υποστελέχωσης και των αυξημένων νοσηλειών που καταγράφονται αυτήν την περίοδο. Μάλιστα καταλήξαμε να παρατείνουμε τη θητεία ορισμένων προς συνταξιοδότηση ιατρών του Νοσοκομείου μας για έξι μήνες και αυτό να θεωρείται επιτυχία, επειδή θα καλυφθούν κάποια κενά με αυτήν την εμβαλωματική λύση. Αυτή, όμως, η εξέλιξη πρέπει να θεωρηθεί αποτυχία των υπευθύνων για την υποστέλεχωση που καταγράφεται στο Νοσοκομείο μας και όχι επιτυχία και αφορμή για πανηγυρισμούς. Εάν συνεχισθεί αυτή η κατάσταση το Νοσοκομείο μας, δυστυχώς, θα υποβαθμισθεί ακόμη περισσότερο. Εν όψει τέτοιας απαράδεκτης εξέλιξης θα πρέπει να αντιδράσει άμεσα η κοινωνία και να απαιτήσει να μην καταντήσει το Νοσοκομείο Βόλου ένα μεγάλο Κέντρο Υγείας της Μαγνησίας, όπως ακούστηκε απαραδέκτως και ανευθύνως από κάποιους σε προηγούμενα χρόνια, ενώ διαθέτει τόσο σημαντικές υποδομές και τεράστιες δυνατότητες αποτελεσματικής αντιμετώπισης ασθενών της περιοχής μας.
Η επιστήμη προοδεύει κι όμως…
Πραγματικά η επιστήμη προοδεύει συνεχώς και τις τελευταίες δεκαετίες με τεράστια άλματα, με αποτέλεσμα να ζήσουμε εξελίξεις στην Ιατρική που δεν φανταζόμασταν πριν από μερικά χρόνια. Τεράστια είναι η βοήθεια στην ιατρική επιστήμη από την πρόοδο στην τεχνολογία και στα ηλεκτρονικά συστήματα. Έτσι οι διαγνωστικές εξετάσεις (υπερηχογραφήματα, αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες, σπινθηρογραφήματα κ.λπ.) που έχουμε πλέον, συμβάλουν σε γρήγορες και ασφαλέστερες διαγνώσεις ασθενειών που οδηγούν σε αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των ασθενειών. Όλη αυτή η θετική εξέλιξη έχει ως αποτέλεσμα τις έγκαιρες και ακριβείς θεραπείες και την άνοδο του μέσου όρου ζωής των ανθρώπων που κατοικούν σε χώρες, οι οποίες ευεργετούνται από την πρόοδο των επιστημών και της τεχνολογίας, όπως είναι η χώρα μας.
Όμως….
Υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος στην Ιατρική και στην αντιμετώπιση των ασθενών. Γοητευμένοι όλοι από την εξέλιξη των επιστημών ελλοχεύει ο κίνδυνος να «μηχανοποιηθεί» ο τρόπος παροχής υγείας και κάποιοι ιατροί να ξεχάσουν ότι παρέχουν υγεία σε ανθρώπους και όχι σε άψυχα μηχανήματα. Αυτό με βεβαιότητα οδηγεί σε στρέβλωση του ορθού τρόπου αντιμετώπισης των ασθενών με αποτέλεσμα τελικά να δημιουργούνται θέματα ηθικής και δεοντολογίας στην περίθαλψη και θεραπεία των πασχόντων συνανθρώπων μας.
Αλλά γνώση χωρίς ηθική είναι επικίνδυνη. Και εδώ υπεισέρχεται η βιοηθική που καλείται να αντιμετωπίσει τις περιπτώσεις εκτροπής της επιστήμης από τον πραγματικό της σκοπό που είναι η βοήθεια προς τον άνθρωπο με τους κανόνες ηθικής που αρμόζουν. Και είναι απαραίτητο να επιβάλλονται και να εκσυγχρονίζονται οι κανόνες βιοηθικής, προκειμένου να αποφεύγεται η μηχανοποιημένη παροχή υγείας και τα απρόσωπα συστήματα υγείας που στο τέλος οδηγούν στη λανθασμένη αντιμετώπιση των ασθενών και πιθανώς και στην οικονομική εκμετάλλευσή τους.
Γιατρέ, αν η κυβέρνηση σας έκανε υπουργό Υγείας, ποιο θα ήταν το πρόγραμμά σας;
Ο κυριότερος στόχος θα ήταν η δημιουργία επιτέλους ολοκληρωμένου Δημόσιου Συστήματος Υγείας σε πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο, χρησιμοποιώντας τον κρατικό και τον ιδιωτικό τομέα, με ξεκάθαρους ρόλους ο καθένας, οι οποίοι θα παρέχουν διακριτές υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας, χωρίς οικονομική επιβάρυνση των ασφαλισμένων και με κανόνες λειτουργίας που να διασφαλίζουν την ορθή και αποτελεσματική λειτουργία του. Ο στόχος αυτός, όμως, προϋποθέτει τη γενναία αύξηση των δημοσίων δαπανών για την υγεία από το πενιχρό 4,5% του ΑΕΠ της χώρας, στο οποίο είναι καθηλωμένες την τελευταία δεκαετία, τουλάχιστον στο 6% του ΑΕΠ, σύμφωνα με την πρόταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για κάθε χώρα που επιθυμεί να έχει σοβαρό και αποτελεσματικό σύστημα παροχής Δημόσιας Υγείας.
Ελεύθερος χρόνος; Χόμπι; Τι διαβάζετε με ευχαρίστηση;
Ο ελεύθερος χρόνος μου είναι αλήθεια ότι είναι περιορισμένος λόγω των επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων, αλλά και της θεσμικής μου ιδιότητας, αυτής του προέδρου του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας.
Όταν λοιπόν υπάρχει αυτός ο ελεύθερος χρόνος τον αφιερώνω στη λογοτεχνία, στη μουσική, παρακολουθώ θέατρο και κινηματογράφο, ταξιδεύω, βρίσκομαι με την οικογένειά μου και με φίλους, προσπαθώ να αθλούμαι και τέλος προσπαθώ να έρχομαι όσον το δυνατόν περισσότερο σε επαφή με τη φύση.
Υπάρχει όμως πάντοτε η αίσθηση ότι ο χρόνος δεν επαρκεί για να απολαύσεις τα τόσα πολλά δώρα που σου παρέχει η ζωή και για αυτό προσπαθώ να εξοικονομήσω όσον το δυνατόν περισσότερο ελεύθερο και δημιουργικό χρόνο, προκειμένου στη συνέχεια να ανταποκρίνομαι αποτελεσματικά στις υποχρεώσεις μου.