Ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων

Χάρις Καροτσάκη
Δικηγόρος – Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Συντονίστρια Ελληνικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους
——————
Με τον πρόσφατο ν. 4469/2017 εισήχθη ο «εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων», ένα «φιλόδοξο» νομοθέτημα, που περιγράφει μια απόλυτα διαρθρωμένη διαδικασία, με σκοπό την συνολική και μακροπρόθεσμη ρύθμιση των χρεών των ελληνικών επιχειρήσεων. Ο νόμος αυτός που συνιστά μια εξωδικαστική διαδικασία (O.C.W: out of court workout) έχει ως απώτερο στόχο την διευκόλυνση της πολυπόθητης ανάπτυξης.
Έως σήμερα το μοναδικό εργαλείο ρύθμισης χρεών επιχειρήσεων, ήταν η διαδικασία εξυγίανσης μέσω των αρ. 99 επ. του Πτωχευτικού Κώδικα, η οποία όμως ουσιαστικά αναφερόταν σε μεγάλες ανώνυμες εταιρείες, με σημαντικά χρέη και η οποία απαιτούσε υψηλό κόστος προκειμένου να διενεργηθεί. Τα κυριότερο μειονέκτημα της και παράλληλα ο βασικός λόγος που ελάχιστες τελικά επιχειρήσεις αποπειράθηκαν να υπαχθούν, είναι ο κοινωνικός και επιχειρηματικός στιγματισμός που ακολουθούσε την υποβολή της αίτησης. Η κοινή γνώμη δηλαδή είχε εξομοιώσει την αίτηση υπαγωγής στο αρ. 99, με την ύστατη απόπειρα αποφυγής της πτώχευσης. Η προηγούμενη νομοθετική πρωτοβουλία για την εξωδικαστική ρύθμιση χρεών ήταν ο ν. 4307/2014, γνωστός ως νόμος «Δένδια», ο οποίος όμως απέτυχε πλήρως στην εφαρμογή του, καθώς δεν θέσπιζε καμία υποχρέωση από μέρους των πιστωτικών ιδρυμάτων και εναπόκειτο πλήρως στην διακριτική τους ευχέρεια εάν θα αποδεχθούν ή όχι την προτεινόμενη ρύθμιση του οφειλέτη.
Οι βασικές καινοτομίες που εισάγει ο νέος εξωδικαστικός μηχανισμός είναι οι εξής:
 Αναφέρεται σε όλες τις επιχειρήσεις (ατομικές, με οποιαδήποτε εταιρική μορφή) ανεξαρτήτου μεγέθους και ύψους κύκλου εργασιών. Μειονέκτημα του νόμου, θεωρείται η μη υπαγωγή των ελεύθερων επαγγελματιών, στο σύνολο των ευεργετικών διατάξεων του νόμου. Η αιτιολογία είναι ότι συνιστούν φυσικά πρόσωπα χωρίς εμπορική ιδιότητα και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (Νόμος Κατσέλη). Ωστόσο τελικά οι ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν συμπεριληφθεί στο νόμο, μόνο όμως όσον αφορά το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.

– Ο οφειλέτης μπορεί να ρυθμίσει όλα τα χρέη του, όχι μόνο δηλαδή τα επιχειρηματικά, αλλά ακόμη και προσωπικά (π.χ. στεγαστικό δάνειο), αρκεί να έχουν «γεννηθεί» έως την 31.12.2016. Δεδομένου ότι ο νομοθέτης στοχεύει μέσω της διαδικασίας του εξωδικαστικού μηχανισμού στην επίτευξη της βιωσιμότητας της επιχείρησης, θα ήταν πραγματικά αντιφατικό να αποκλείσει προσωπικά χρέη, τα οποία σαφώς και επηρεάζουν την δυνατότητα διατήρησης μια ρύθμισης. Αυτή η δυνατότητα δεν υπήρχε στον νόμο «Δένδια».

-Δίδεται δυνατότητα διαπραγμάτευσης του οφειλέτη με το σύνολο των πιστωτών του. Η διαπραγμάτευση αυτή μάλιστα είναι απόλυτα οργανωμένη, παρέχοντας συγκεκριμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις στους συμβαλλομένους, θέτοντας αυστηρές προθεσμίες και επιβλέπεται από ένα ειδικώς διορισμένο ουδέτερο πρόσωπο, το Συντονιστή.- Οι πιστωτές έχουν σημαντικό κίνητρο να συμμετάσχουν στη διαδικασία καθώς σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχει πιθανότητα να ληφθεί απόφαση για τη ρύθμιση της απαίτησης τους, ερήμην τους. Ουσιαστικά δηλαδή εάν συμπληρωθεί η απαιτούμενη απαρτία και εν συνεχεία πλειοψηφία για την έγκριση συμφωνίας, οι συμβαλλόμενοι και συμμετέχοντες πιστωτές δύνανται μαζί με τον οφειλέτη να ρυθμίσουν όλα τα χρέη, ακόμη και αυτά που αφορούν πιστωτές που δεν συμμετείχαν στη διαδικασία.

– Η άρση του φορολογικού και τραπεζικού απορρήτου του οφειλέτη. Κάθε επιχείρηση που υποβάλλει αίτηση ουσιαστικά συναινεί στην άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου της καθώς και στην τήρηση των δεδομένων που έχει παράσχει, για τρία χρόνια από την Ε.Γ.Δ.Ι.Χ (Ελληνική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους).

 Ο συνυπολογισμός του Δημοσίου και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης στο σύνολο των πιστωτών και μάλιστα η ευελιξία που τους δίδεται ως πιστωτές, καθώς δύνανται για πρώτη φορά υπό προϋποθέσεις φυσικά, να διαγράψουν μέρος του χρέους.

– Η προστασία των μικρών πιστωτών. Εργαζόμενοι και μικροί προμηθευτές που αποτελούν τις πλέον ευάλωτες κατηγορίες πιστωτών και δεν έχουν ουσιαστικά καμία διαπραγματευτική ικανότητα και ισχύ, προστατεύονται από ενδεχόμενη διαγραφή ή οποιαδήποτε άλλη μη ευνοϊκή ρύθμιση των απαιτήσεων τους.

-Η αξιοποίηση της τεχνολογίας και της συνακόλουθης ταχύτητας και ευελιξίας που προσδίδει στην διαδικασία. Είναι πραγματικά πρωτοποριακό για την Ελλάδα, η διενέργεια μιας εξωδικαστικής διαδικασίας, αποκλειστικά σε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, η υποβολή μόνο σαρωμένων εγγράφων και η δημιουργία ενός «ηλεκτρονικού τραπεζιού» διαπραγμάτευσης.

– Η εξωδικαστική διενέργεια του εν λόγω μηχανισμού καθώς και η προαιρετική επικύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης από το Δικαστήριο. Το γεγονός αυτό προσδίδει σαφέστατα μια ιδιαίτερη, για τα ελληνικά δεδομένα μάλιστα, ταχύτητα και κρατά το κόστος της διαδικασίας χαμηλό, καθιστώντας την προσιτή για όλες τις επιχειρήσεις.
Ωστόσο θα πρέπει να επισημανθεί και να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή από τους ενδιαφερόμενους οφειλέτες, ότι από τη στιγμή που θα υποβάλλουν αίτηση, δεν θα μπορούν, σε περίπτωση απόρριψης της, είτε για τυπικούς είτε για ουσιαστικούς λόγους, να επανέλθουν με νέα αίτηση. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να καταβληθεί η μέγιστη δυνατή επιμέλεια από αυτούς, με τη συνδρομή ειδικών επαγγελματιών, νομικών και οικονομολόγων. Ο νόμος και οι επιδιώξεις του είναι αισιόδοξες, απομένει να το δούμε και στην πράξη.