«Δεν μπορούμε να είμαστε παθητικοί όταν βλέπουμε να συμπεριφέρονται επιθετικά σε έναν συνάδελφο. Δυστυχώς η Ελλάδα βρίσκεται υψηλά στο εργασιακό bullying. Επιβάλλεται να γίνει ένα νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των εργαζομένων» τονίζει η Κατερίνα Παυλοπούλου, νομικός, η οποία, μιλώντας στη «Θ» αναφέρεται στο μεγάλο θέμα του εργασιακού bullying, το οποίο, όπως αποκαλύπτει, τείνει να είναι πιο συχνό από τη σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας.
Όπως αναφέρει η νομικός, «η ηθική – ψυχολογική παρενόχληση ορίζεται ως η ψυχολογική βία, η οποία ασκείται από ένα άτομο ή ομάδα ατόμων κατά ενός ατόμου ή ομάδας ατόμων. Εκφράζεται μέσα από μία αλυσίδα αντιδεοντολογικών συμπεριφορών, οι οποίες ενώ φαινομενικά είναι ασύνδετες μεταξύ τους, στην πραγματικότητα είναι όλες μέρος μιας στρατηγικής εκφοβισμού, ταπείνωσης κι αποδυνάμωσης του στόχου. Αποτελεί μια ακραία μορφή πρόκλησης στρες στον εργασιακό χώρο».
Η κ. Παυλοπούλου επεσήμανε ότι το φαινόμενο αυτό δεν είχε καταχωρηθεί στην εργασιακή νομοθεσία, ωστόσο, μετά το metoo έχουν γίνει πολλές μελέτες κι εργασίες από μεταπτυχιακούς φοιτητές, ενώ αναφέρεται και στο μοναδικό βιβλίο που έχει κυκλοφορήσει για το θέμα αυτό με τίτλο «Ηθική παρενόχληση στον χώρο εργασίας».
Η Νάνσυ Παπαλεξανδρή, ομότιμη καθηγήτρια στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού και αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ήταν η πρώτη που έκανε έρευνα για την εργασιακή παρενόχληση κι είχε διαπιστώσει κάποια ποσοστά, τα οποία δείχνουν ότι η εργασιακή παρενόχληση, είναι ένα φαινόμενο που ευδοκιμεί κι ήταν πιο συχνό κι από τη σεξουαλική παρενόχληση που έχει αντιμετωπιστεί θεσμικά, γιατί υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο.
Η κ. Παυλοπούλου τόνισε μεταξύ άλλων ότι «η ψυχολογική βία δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή, γιατί είναι αδιόρατη και μπορεί να εκφράζεται με το να μη σου απευθύνει ο εργοδότης τον λόγο όταν σου μιλάει, να σε απαξιώνει, να σε κουτσομπολεύει πίσω από την πλάτη σου, να διαδίδει ψευδείς ειδήσεις για την προσωπική ζωή, να αποκρύπτει στοιχεία της εργασίας και να μη γνωρίζει ο εργαζόμενος ή να του αναθέτει καθήκοντα που δεν είναι στις αρμοδιότητές του ή στο επίπεδο που βρίσκεται ή να μη δίνει κανένα καθήκον. Είναι μια στρατηγική ύπουλη, που οδηγεί στον εκφοβισμό, την ταπείνωση και αποδυνάμωση του ανθρώπου, γιατί δεν είναι με έναν άμεσο τρόπο, δεν έχει σωματική ή λεκτική βία, είναι υπόγεια και αδιόρατη, αλλά όλα αυτά γίνονται επαναλαμβανόμενα και σε βάθος χρόνου. Οι εργαζόμενοι που δέχονται παρενόχληση, λείπουν από τη δουλειά, βρίσκονται διαρκώς σε στρες που μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη. Η ηθική παρενόχληση, δεν έχει να κάνει με το φύλο».
Η κ. Παυλοπούλου συνέχισε εξηγώντας ότι «συνήθως πρόκειται για εργοδότες ή διευθυντές, οι οποίοι είναι άνθρωποι που πάσχουν με διαταραχές προσωπικότητας, δεν είναι ψυχοπαθολογική διαταραχή, αλλά έχει πλήρη καταλογισμό. Υπάρχουν τέσσερις τύποι εργοδοτών, η πρώτη είναι η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, η δεύτερη η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, η τρίτη η θεατρική διαταραχή προσωπικότητας και η τέταρτη η ψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας. Τα κύρια χαρακτηριστικά των ανθρώπων αυτών, είναι η έλλειψη ενσυναίσθησης, δεν έχουν αίσθημα ενοχής και μεταμέλειας για τις πράξεις τους. Στοχοποιούν κάποιον εργαζόμενο που είναι ευαίσθητος με μεγάλη ενσυναίσθηση, με καλή ανατροφή ή μπορεί να είναι γυναίκες μόνες, χωρισμένες ή παντρεμένες ή άτομα τα οποία μπορεί να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους, γιατί μπορεί να είναι πιο αργά στις αντιδράσεις και αντίληψη και τα οδηγούν σε ψυχική αποσταθεροποίηση».
Η μελέτη του εργασιακού bullying ξεκίνησε από τη Φινλανδία, όπου, σύμφωνα με τη νομικό, είναι πρωτοπόρος στην καταγραφή φαινομένου και προχώρησε σε νομοθετικό πλαίσιο και ακολούθησαν οι σκανδιναβικές χώρες. «Μετά από διαβούλευση εννέα χρόνων στη Γαλλία υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο και πέρασε στον εργασιακό νόμο, ενώ στις ΗΠΑ υπάρχει παρατηρητήριο εργασιακού bullying, γιατί διαπιστώθηκε ότι επηρεάζει την παραγωγικότητα των εργαζομένων, κάτι που ενδιαφέρει τις εταιρείες» σημείωσε μεταξύ άλλων.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο παρ’ ότι υπάρχουν οδηγίες της Ε.Ε. για τη δημιουργία νομοθετικού πλαισίου, γιατί, όπως εξήγησε η κ. Παυλοπούλου, «είναι δύσκολο να οργανωθεί σε ένα νομοθετικό πλαίσιο το φαινόμενο, γιατί η εκδήλωση της συμπεριφοράς είναι αδιόρατη. Όταν ξέσπασε το metoo τότε είχαν καταγγελθεί εκτός από τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις και ψυχολογική βία εργοδοτών στους εργαζόμενους».
Μάλιστα, χρησιμοποίησε μια φράση του Γάλλου συγγραφέα και φιλόσοφου Μοντεσκιέ: ««Όλες οι εξουσίες οδηγούν πάντα σε κατάχρηση». Δεν μπορούμε να βασιζόμαστε στην καλοσύνη ή στην κακία του άλλου. Οι καλοί θεσμοί οδηγούν στην αρετή. Όταν υπάρχει κράτος δικαίου βάζει όρια σε καταχρηστικές συμπεριφορές. Επιβάλλεται να γίνει ένα νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των εργαζομένων».
Η κ. Παυλοπούλου επισήμανε ότι «τα φαινόμενα του εργασιακού bullying ζουν και βασιλεύουν όταν υπάρχει σιωπή από τρίτους. Δεν μπορούμε να είμαστε παθητικοί όταν βλέπουμε να συμπεριφέρονται επιθετικά σε έναν συνάδελφο. Πρέπει να απαιτούμε αυτή η συμπεριφορά να σταματήσει».
Στην Ελλάδα το εργασιακό άγχος, η εργασιακή εξουθένωση (burn-out) ή η διαφόρων ειδών παρενόχληση (bullying, mobbing), έχουν επιδεινωθεί στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και βρίσκεται ψηλά στην κατάταξη για το εργασιακό bullying.