Ο Νίκος Ξένιος γεννήθηκε στο Χαρτούμ και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, έκανε μεταπτυχιακά στην École des hautes études en sciences sociales (Παρίσι) και είναι διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας του Πάντειου Πανεπιστημίου. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός στο Μουσικό Σχολείο Αλίμου και συνεργάζεται με την ιστοσελίδα bookpress. Έχει δημοσιεύσει τη συλλογή διηγημάτων Τo άχτι (Φαρφουλάς, 2011), τη νουβέλα Ένα τριάρι για τον Οιδίποδα (Φαρφουλάς, 2012) και τα μυθιστορήματα Το κυνήγι του βασιλιά Ματθία (Κριτική, 2017) και Τα Σπλάχνα (Κριτική, 2019), το οποίο είναι και η αφορμή για τη συζήτησή μας.
Συνέντευξη Χαριτίνη Μαλισσόβα
Τα Σπλάχνα, ο τίτλος του νέου σας βιβλίου. Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Τα Σπλάχνα παρακολουθούν την πορεία ενός ανθρώπου στον 20ό αιώνα, με γνώμονα τόσο την «αντικειμενικότητα» των γεγονότων, όσο και την προσωπική του πρόσληψη και καταγραφή τους. Είναι η μετεξέλιξη ενός αρχικού κειμένου μου, που αφορούσε την ανικανότητα ενός ανθρώπου να αγαπήσει και να δοθεί. Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από τη στοργική προσφώνηση «σπλάχνο μου», αλλά πήρε και πολλές άλλες διαστάσεις, σε μια προσπάθειά μου να ερμηνεύσω την ακατανόητη για μένα, αλλά τελικά συνηθισμένη περίπτωση ανθρώπου που είναι ο Άλκης Δομέστικος. Στην πορεία του χρόνου, τα Σπλάχνα μετατράπηκαν σε μυθιστόρημα πολιτικό.
Η ενδοσκόπηση είναι σημαντικό εργαλείο για έναν λογοτέχνη, ώστε να αποδώσει ορθότερα τους ήρωές του;
Υποθέτω πως η παρατηρητικότητα είναι το πιο σημαντικό εργαλείο στην κατεύθυνση της σκιαγράφησης ενός χαρακτήρα. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως ο συγγραφέας δεν πρέπει να παρατηρεί τον εαυτό του. Το πρίσμα του, όμως, πρέπει να είναι «έξω» από τα ανθρώπινα. Και, αν χρειαστεί, «έξω» από τον εαυτό του, ώστε ο χαρακτήρας που θα πλάσει να μην αναπλάθει τον εαυτό του ως παρατηρητή, αλλά ως αντικείμενο παρατήρησης.
Είναι δυνατόν ένα τυχαίο στοιχείο να μας βάλει στη διαδικασία να αναθεωρήσουμε τις αξίες και την ίδια τη ζωή μας;
Πάντα έτσι γίνεται.
Ο Άλκης Δομέστικος, ο ήρωας του βιβλίου σας, είναι στην ουσία αντιήρωας. Πόσο δύσκολο ήταν να σμιλέψετε τον χαρακτήρα του;
Ο Άλκης Δομέστικος μπορεί να χαρακτηριστεί αντιήρωας, υπό το πρίσμα μιας καλώς εννοούμενης κανονικότητας. Οι συνθήκες της ζωής του είναι εντός κανονικότητας, όμως ολισθαίνει εν γνώσει του σε μια κακώς εννοούμενη αντίληψη ζωής: Αυτή περιλαμβάνει την επανάπαυση στα κεκτημένα του, την υπεροψία, την αναδίπλωση στον εαυτό του, τον ερμητισμό, την απαισιόδοξη θεώρηση της ζωής. Αυτοπαγιδεύεται σε μια εικόνα του εαυτού του, που περιλαμβάνει τη σαγήνη του δασκάλου και του εραστή, και χάνει την ουσία της ευτυχίας, που είναι το ανθρώπινο άγγιγμα. Είναι ένας πολυσύνθετος αντιήρωας, που τάσσεται με το κακό σχεδόν εν αγνοία του. Χαρακτηρίζεται από μια ψυχοπαθολογία, κύριο γνώρισμα της οποίας είναι η περιπλοκότητα, γι’ αυτό και το σμίλεμα του χαρακτήρα του ως λογοτεχνικά αυτάρκους ήταν ένας άθλος.
Πώς κρίνετε την άνοδο και πτώση του κόμματος της Χρυσής Αυγής;
Οι συνιστώσες της «ανόδου»: Γενική χαλάρωση αξιακού συστήματος, απογοήτευση μιας κατηγορίας πολιτών από τις δομές της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ιδεολογικά «κατάλοιπα» από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γενικότερη συντηρητική στροφή της ευρωπαϊκής πολιτικής, μεταναστευτικά ρεύματα που εξάπτουν τον ενδόμυχο ρατσισμό, έλλειψη πολιτικής ωριμότητας, οικονομική κρίση και τόσες άλλες συγκυρίες που παραπέμπουν στην Ευρώπη κατά την άνοδο του Γ’ Ράιχ – όλα αυτά τα φαινόμενα είναι τρομερά ανησυχητικά. Όσο για την «πτώση», που λέτε, είμαι κάπως πιο πεσιμιστής από εσάς: Δυστυχώς θεωρώ ότι η λαϊκή βάση της Χρυσής Αυγής παραμένει σταθερή και ότι μετέφερε την ψήφο της στο κόμμα του Βελόπουλου, στη Νέα Δημοκρατία και πιθανόν και σε άλλα κόμματα. Πολύ φοβούμαι πως ο κίνδυνος καιροφυλακτεί και πως, δοθείσης ευκαιρίας, θα ανακάμψει.
Γράψατε το βιβλίο σας προβληματισμένος και από τη συγκυρία αυτή;
Νομίζω ναι.
Τα Σπλάχνα είναι το τέταρτο βιβλίο σας, ωστόσο γράφετε και δημοσιεύετε συχνά σε λογοτεχνικά περιοδικά – έντυπα και ηλεκτρονικά. Τι είναι η συγγραφή για εσάς;
Το γράψιμο -βιβλιοπαρουσιάσεων, μικρών κειμένων, μεγάλων κειμένων που ίσως εξελιχθούν σε μυθιστόρημα ή θεατρικό έργο- είναι μια καθημερινή επίδοση. Δεν έχω βρει καλύτερο τρόπο για να εκφράζομαι. Σας εκμυστηρεύομαι πως, ώς έναν βαθμό, το γράψιμο είναι για μένα υποκατάστατο της τεκνοποιίας.
Ποιο χαρακτηριστικό του σημερινού Έλληνα θεωρείτε ότι είναι το πιο αρνητικό;
Η υποκρισία και η ψευδοσεμνοτυφία.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Τη διαρκή και υπό κάθε όρο αναζήτηση της ανθρώπινης αλήθειας.
Πώς θα ορίζατε την ευτυχία;
Θα την ταύτιζα απολύτως με την υγεία.
Γράφετε κάτι καινούργιο;
Προ ημερών ολοκλήρωσα το θεατρικό έργο Το δεντρόσπιτο, το οποίο θα σκηνοθετήσει η Μαρία Ντούζα και το οποίο, εάν εξασφαλίσω το μικρό ποσόν που μου χρειάζεται για τις αμοιβές των ηθοποιών και για την ενοικίαση αίθουσας, θα ανέβει την επόμενη χρονιά σε αθηναϊκή σκηνή με πρωταγωνιστές τη Λένα Ουζουνίδου, τον Γιάννη Κοκιασμένο, τον Γιώργο Παπαπαύλου, τη Δέσποινα Νικητίδου και τον Αλέξανδρο Κλημόπουλο. Επίσης, ένα νέο μυθιστόρημά μου βρίσκεται στη μέση. Επιτρέψτε μου να διατηρήσω μυστικό τον τίτλο, προς το παρόν.