Η συνταγή που κατέχει μια οικογένεια από τη Σκόπελο και περνάει από γενιά σε γενιά, με βασικό συστατικό το φιλέτο σμέρνας, το περασμένο καλοκαίρι «ταξίδεψε» χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το νησί των Βορείων Σποράδων. Ο Νίκος Σταματάκης, ντόπιος μάγειρας και εστιάτορας με εμπειρία ετών και στο εξωτερικό, μίλησε στο βρετανικό BBC για το πιάτο που φτιάχνει με το συγκεκριμένο είδος ψαριού και παραπέμπει στο… σούσι, αντιγράφοντας το πάστωμα της σμέρνας από τους καλόγερους του Αγίου Όρους, οι οποίοι με τη σειρά τους κληρονόμησαν τη συνταγή από τους Βυζαντινούς.
Ο κ. Σταματάκης υπεύθυνος στο εστιατόριο «Αγνάντι» στη Γλώσσα Σκοπέλου που λειτουργεί δίχως διακοπή από το 1953, προτού επαναπατριστεί στο νησί, εργάστηκε για αρκετά χρόνια εκτός Ελλάδας, φτάνοντας μέχρι την Άπω Ανατολή. «Τρεις φορές δούλεψα εκτός Ελλάδας. Αρχικά στην Αγγλία το διάστημα 1992-’93. Έπειτα για μία διετία ήμουν στη Στοκχόλμη. Στη Σουηδία έζησα τη διετία 1995-’96. Και το 2005 ήμουν στο Χονγκ Κονγκ. Βρέθηκα εκεί μαζί με φίλους, οι οποίοι ήθελαν να στήσουν ένα εστιατόριο με ελληνική κουζίνα και ασιατικές πρώτες ύλες. Δύσκολο εγχείρημα, αλλά τα καταφέραμε. Από είκοσι ετών πηγαινοερχόμουν. Στα τριάντα τέσσερα χρόνια μου γύρισα μόνιμα στο νησί, αφότου παντρεύτηκα δηλαδή», δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του.
Το πλέον εντυπωσιακό με το σκοπελίτικο… σούσι, έχει να κάνει με το γεγονός ότι κουβαλάει ιστορία αιώνων. «Στην Κωνσταντινούπολη, η συγκεκριμένη συνταγή με παστή σμέρνα συναντάται στα τραπέζια που έκαναν οι αυτοκράτορες για ειδικές περιπτώσεις. Και λόγω της σχέσης Κωνσταντινούπολης – Αγίου Όρους, αναπτύχθηκε πάρα πολύ όλο αυτό. Στα μέρη μας δεν φτιάχνεται εύκολα. Εδώ το κάναμε εμείς κατ’ αποκλειστικότητα. Μόνο η οικογένεια Σταματάκη. Οι παππούδες μου, επειδή είχαν πολλές επαφές και με τα δύο μέρη, έμαθαν να το μαγειρεύουν κατ’ αυτόν τον τρόπο», είπε προ ημερών ο δραστήριος Σκοπελίτης, ο οποίος τόνισε επίσης ότι η ονομασία του ακρωτηρίου «Κάβο Σμέρνα» στην αθωνική χερσόνησο, επιβεβαιώνει την προτίμηση των Αγιορειτών μοναχών για τούτα τα εγχελυόμορφα ψάρια.
Η προβολή στο BBC έκανε διάσημο το πιάτο με την παστή σμέρνα και εκτός συνόρων, αν και η παρασκευή του αποτελεί πλέον ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση. «Οι ψαράδες δεν θέλουν τις σμέρνες. Συνήθως τους κόβουν τα δίχτυα ή τους τρώνε τα ψάρια και εάν είναι μικρές, τις πετάνε. Είναι πολύ λίγα τα ψάρια πλέον. Γι’ αυτό και έπαψε να είναι πιάτο ημέρας, αλλά το φτιάχνουμε μόνο κατόπιν παραγγελίας», αποκάλυψε σε άλλο σημείο της συνέντευξης, ενώ μίλησε και για το πόσο δημοφιλής παραμένει η σμέρνα στην ασιατική κουζίνα: «Στην Ιαπωνία, αλλά και σε άλλες ασιατικές χώρες, κινούνται σε άλλο επίπεδο. Υπάρχουν μέχρι και εκτροφεία σμέρνας εκεί. Στην Ασία κάνουν πολλές παρασκευές με τα φιλέτα αυτών των ψαριών. Στην Ιαπωνία υπάρχουν συγκεκριμένα εστιατόρια, που σερβίρουν μόνο σμέρνα. Τίποτε άλλο. Υπάρχει συγκεκριμένη τεχνική και ένας μάγειρας που θέλει να εξειδικευθεί πάνω σ’ αυτό, πρέπει να περάσει από ειδικό σχολείο που κρατάει έξι μήνες».