«Νέα Ιωνία Μαγνησίας 1924-2024. 100 χρόνια από την εγκατάσταση Μικρασιατών Προσφύγων»

Του ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΠΑΤΡΙΚΟΥ

Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μικρασιατών Ν. Ιωνίας Μαγνησίας «Το Εγγλεζονήσι» στο πλαίσιο της πολυμερούς πνευματικής και πολιτιστικής δραστηριότητάς του εξέδωσε για τα «100 χρόνια, από την εγκατάσταση στη Ν. Ιωνία Μαγνησίας (Ν.Ι.Μ.) Μικρασιατών Προσφύγων» περισπούδαστο για την τοπική μας Ιστορία ομότιτλο Ημερολόγιο από τις εκδόσεις «Καλοστύπης Ο.Ε.», σχ. 16,5Χ16,5 και 96 σελ. Την επιμέλεια των κειμένων – φωτογραφικού υλικού είχαν η εκλεκτή συνάδελφος, διακεκριμένη φιλόλογος κ. Ουρανία Σταματιάδου – Κουτσογιάννη και ο Μάνος Καραβανάκης, πρόεδρος και γραμματέας αντίστοιχα του Δ.Σ. του Συλλόγου «Το Εγγλεζονήσι» Ν.Ι.Μ.

Στο εσώφυλλο εικονίζεται χάρτης της, ανατολικά της Χίου, χερσονήσου Ερυθραίας με το εντός του Ερμαίου κόλπου της Σμύρνης Εγγλεζονήσι, την αρχαία Δρυμούσα, με ευχές του Δ.Σ. του Συλλόγου προς τα μέλη και τους φίλους του για «υγιές, ειρηνικό και δημιουργικό το νέο έτος 2024». Παρενθετικά αναφέρουμε ότι η πιθανότερη εκδοχή της ονομασίας του νησιού και της ομωνύμου συστάδος νήσων «Εγγλεζονήσια» είναι ότι προέρχεται από την παραφθορά του Εγκλαζομενήσια, ονομασία σχετιζόμενη με τις αρχαίες Κλαζομενές, μία από τις δώδεκα πόλεις της Ιωνίας, που βρισκόταν στις απέναντι ακτές της Λυδίας και είχε κυρίως ελληνικό πληθυσμό που προ της Μικρασιατικής Καταστροφής ανερχόταν σε 2.500 κατοίκους εκ των οποίων οι περισσότεροι ναυτικοί και ψαράδες εγκατασταθέντες μετά τον όλεθρο του 1922 στη Ν. Ιωνία μας.

Στο προλογικό κείμενο του ημερολογίου διεκτραγωδείται συνοπτικά η αλγεινή στις αρχές Σεπτεμβρίου 1922 καταστροφή από τους αιμοδιψείς Τούρκους της νύμφης του Ερμαϊκού κόλπου, της χιλιοτραγουδισμένης Σμύρνης και του όλου ακμάσαντος από τα πανάρχαια χρόνια Μικρασιατικού πολιτισμού, η άφιξη σε πόλεις και χωριά της μητέρας Ελλάδος ως προσφύγων των βιαίως εκδιωχθέντων από τις πατρογονικές πατρίδες της Μικρασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης Ελλήνων. Εξ αυτών αναφέρεται ότι «Πρόσφυγες εννιά χιλιάδες περίπου ξεριζωμένοι από τη Μικρασία: Μπουγαζιανοί, Νικομηδιώτες, Σμυρνιοί, Εγγλεζονησιώτες, Βουρλιώτες, Τσεσμελήδες, Θειριανοί και άλλοι… έφθασαν με τα καΐκια τους οι περισσότεροι στον Βόλο για να συνεχίσουν σ’ αυτήν την πόλη τη ζωή τους». Ο συνοικισμός που δημιουργήθηκε στον «στέρφο τόπο του Ξηρόκαμπου», στον οποίο «παραμονές Χριστουγέννων 1924 εγκαταστάθηκαν στα νέα τους σπίτια οι πρόσφυγες» ονομάσθηκε «Νέα Ιωνία» σε ανάμνηση της αλησμόνητης γης της Μικρασιατικής Ιωνίας.

Εδώ, «άλλοι απ’ αυτούς μόνο επιβίωσαν, άλλοι πέτυχαν και άλλοι μεγαλούργησαν. Όλοι τους όμως κολύμπησαν «στα βαθιά νερά» και αντιμετώπισαν τις θύελλες με σθένος και κυρίως με αξιοπρέπεια… Σήμερα (1924-2024) εκατό χρόνια μετά η Νέα Ιωνία έγινε μια πολιτεία ξεχωριστή για την οποία εμείς οι απόγονοι αισθανόμαστε υπερηφάνια και αγάπη, όπως και την υποχρέωση να φυλάξουμε τον πλούτο που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας και να τον μεταλαμπαδεύσουμε στα παιδιά ή τα εγγόνια μας» αναγράφουν οι συγγραφείς του ημερολογίου με υψηλό φρόνημα και συγκίνηση.

Μετά την παράθεση χάρτη της Μικρασίας κι Ανατολικής Θράκης παρουσιάζεται με γλαφυρότητα η εξιστόρηση των συμβάντων των εκατό χρόνων (1924-2024) ζωής της Ν.Ι.Μ. με εισαγωγική αναφορά στην Ιστορία και Πολιτισμό της Μικρασίας, όπου στα παράλιά της στην αρχαιότητα γεννήθηκε και ήκμασε ο πνευματικός πολιτισμός: Επική ποίηση (Όμηρος), Λυρική ποίηση (Αλκαίος, Σαπφώ εκ Λέσβου, Καλλίνος Εφέσιος, Μίμνερμος Κολοφώνιος, Φωτυλίδης Μιλήσιος), Φιλοσοφία (Θαλής Μιλήσιος, Ηράκλειτος Εφέσιος, Πυθαγόρας Σάμιος, Αναξίμανδρος Μιλήσιος), Ιστορία (Ηρόδοτος Αλικαρνασσεύς). Εδώ ιδρύθηκαν οι επτά Εκκλησίες του Χριστού οι αναγραφόμενες στην Αποκάλυψη του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου: Περγάμου, Θυατείρων, Σμύρνης, Σάρδεων, Εφέσου, Φιλαδελφείας, Λαοδικείας. Στην Καππαδοκία αναδείχθησαν οι Μεγάλοι της Εκκλησίας Πατέρες οι εναρμονήσαντες «την κλασική Ελλάδα με το Ευαγγέλιο του Χριστιανισμού και εδραίωσαν τη νέα θρησκεία». Κατά την Τουρκοκρατία (1424-1919) η Σμύρνη παρά τις δοκιμασίες: φυσικές καταστροφές, επιδημίες, διωγμούς που υπέστη διαχρονικά, αναδείχθηκε τηλαυγής φάρος του Ελληνικού Πολιτισμού και πρωτεύουσα του πολυπληθούς Μικρασιατικού Ελληνισμού.

Ακολούθως εκτίθενται με μνησιπήμονα πόνο τα τραγικά γεγονότα του ολέθριου για τους Μικρασιάτες Έλληνες Σεπτεμβρίου 1922, που προκάλεσαν τα αιμοδιψή στίφη του Κεμάλ, αλλά και τα δικά μας σφάλματα. «Στις 13 του Σεπτέμβρη», αναφέρουν οι συγγραφείς του Ημερολογίου, «η Σμύρνη η λαμπρή πολιτεία με τον ζωντανό ελληνικό σφυγμό, το μαργαριτάρι της Ασίας, το κόσμημα της Ανατολής, η ροδογέλαστη βασίλισσα της Ιωνίας κείτονταν ένας πελώριος σωρός από καπνό, ερείπια, αίμα και στάχτη. Το κάστρο του Ελληνισμού της Μ. Ασίας έπεσε. Αλλά και το Αϊβαλί, η Μαγνησία, το Αξάρι, η Προύσσα, το Σεβδίκιοϊ, το Σερέκιοϊ, τα Θείρα, το Αϊδίνι… και όλες η μία μετά την άλλη οι αλησμόνητες πατρίδες πέρασαν στα τουρκικά χέρια… με αποτέλεσμα άλλοι να κατασφαγούν, άλλοι να βασανιστούν οικτρά, να βιαστούν και να πεταχτούν μισοπεθαμένοι βορά στα πραγματικά όρνεα στους γκρεμούς και στα καπνισμένα χαλάσματα».

Έπεται η περιγραφή του «Ξεριζωμού της Προσφυγιάς», της άφιξης κι εγκατάστασης των Μικρασιατών προσφύγων στον Βόλο, στην περιοχή του άγονου Ξηρόκαμπου, όπου δημιουργήθηκε ο «Προσφυγικός Συνοικισμός» και της εν γένει ζωής σ’ αυτόν. Ιδιαίτερος λόγος γίνεται για την πνευματική καταφυγή τους, τον Ι. Ναό της Ευαγγελίστριας, την ίδρυση Σχολείων, «να μάθουν τα παιδία τους γράμματα, να μορφωθούν, να γίνουν χρήσιμα άτομα στην κοινωνία, αντάξιοι συνεχιστές της ιστορίας και του πολιτισμού των προγόνων τους», για τη «Νίκη» την αγαπημένη τους ομάδα, για τα συμβάντα στη γερμανική κατοχή (1940-1945), για τον ολέθριο Εμφύλιο (1946-1949).

Μετά την παρεμβολή του συγκινητικού ποιήματος «Η προσφυγιά» της κ. Κατίνας Ρουμελιώτου – Νιτσάκου καταχωρίζονται χρονολογικά οι καίριες ημερομηνίες των σταθμών εξελίξεως της Ν. Ιωνίας από 15 Αυγ. 1923 έως 28 Οκτ. 2010 που με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» ο από 29 Μαΐου 1947 αναγνωρισθείς Δήμος Ν. Ιωνίας υπήχθη στον Δήμο Βόλου και ακολουθούν τα συμβάντα, ο τρόπος ζωής στη «δεκαετία 1950-1960», ο συνοπτικός απολογισμός «Η Ν. Ιωνία 100 χρόνια μετά» και ο Επίλογος, όπου, μεταξύ άλλων αναγινώσκουμε: «Εκατό χρόνια μετά, δεν λησμονούμε και δεν θα πάψουμε να μιλάμε για τη Μικρασία. Είναι η πατρίδα των προγόνων μας, ζει μέσα μας, κουβαλάμε στις φλέβες και τις σάρκες λίγο από το χώμα και το νερό της… Το μεγαλείο των σοφών της, οι Γραφές των μεγάλων εκκλησιαστικών Πατέρων της, το κάλλος των πόλεών της, η δόξα του παρελθόντος της σταλάζουν στην ψυχή μας περηφάνια, σεβασμό, ευθύνη, ευγένεια και σηματοδοτούν την πορεία μας στο μέλλον. Σήμερα, εμείς απόγονοι Μικρασιατών, εκατό χρόνια μετά την Καταστροφή, προσφέρουμε την καρδιά και την ψυχή μας στην Ελλάδα και τη σκέψη μας στην Ανατολή».

Μετά τις ευχαριστίες προς τους χορηγούς της εκδόσεως καταχωρίζονται τα κατά μήνα Ημερολόγια με το Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας, τις ενδείξεις των φάσεων της σελήνης, φωτογραφικό υλικό από τις εκδηλώσεις του Συλλόγου. Στα κείμενα ενδιατάσσονται σχετικές φωτογραφίες προς τεκμηρίωση αυτών.

Το Ημερολόγιο επιστέφεται με συνοπτικό ιστορικό του Συλλόγου: Ίδρυση (24-10-1988), Στόχοι, Δραστηριότητες – Τμήματα: Λόγου, Θεάτρου, Χορωδία ενηλίκων. Χορευτικά: Παίδων, εφήβων, ενηλίκων. Αρχειακό, φωτογραφικό, μουσειακό υλικό. Βιβλιοθήκη Μικρασιατικού βιβλίου. Εκδοτικές εργασίες: Ημερολόγια – Βιβλία. Σύνθεση Δ.Σ. του «Εγγλεζονησίου», το οποίο συγχαίρουμε εκθύμως για την έκδοση κι αυτού του επετειακού, περισπούδαστου Ημερολογίου μνήμης των αλησμόνητων πατρίδων της καθ’ ημάς Ανατολής και ιδιαιτέρως τους συγγραφείς των συγκινητικών αυτού κειμένων κ. Ουρανία Σταματιάδου – Κουτσογιάννη και Μάνο Καραβανάκη, ευχόμενοι ολοψύχως να έχουν όλοι τους υγεία και Φωτισμό προς συνέχιση του πλούσιου αξιομίμητου πνευματικού και πολιτιστικού έργου που από το 1988 ανύστακτα και ομοψύχως μας προσφέρουν.