Μήπως έχουν λάθος αιτήματα οι αγρότες;

Τoυ
Γιώργου Νάνου,
καθηγητή Δενδροκομίας
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Να ξεκαθαρίσουμε ότι είμαι από αγροτική οικογένεια και θεωρώ ότι γνωρίζω αρκετά τι θα πει πρωτογενής φυτική παραγωγή. Κάθε χρόνο ακούμε τα ίδια σχετικά με το κόστος παραγωγής των αγροτικών προϊόντων, με τις χαμηλές τιμές αυτών στον παραγωγό και τις υψηλές τιμές αυτών στον καταναλωτή. Αυτό μπορεί να αλλάξει μόνο με ισχυρές Ομάδες Παραγωγών και με τη διαφοροποίηση του προϊόντος και της αγοράς στόχου.
Δεν θα μείνω όμως εκεί. Η πραγματικότητα είναι ότι το κόστος καλλιέργειας των αγροτικών προϊόντων στην Ελλάδα είναι υψηλό. Αυτό μπορεί να μειωθεί; Ναι, κατηγορηματικά ναι.
Είναι υψηλό το κόστος του ρεύματος. Μπορούμε να το μειώσουμε; Φυσικά, αν ξέραμε πόσο νερό πρέπει να αρδεύσουμε σε κάθε καλλιέργεια κάθε εβδομάδα, θα μειώναμε σχεδόν πάντα το κόστος λειτουργίας της πομόνας, καθώς στη δενδροκομία που γνωρίζω η κατανάλωση αρδευτικού νερού (άρα και ρεύματος) είναι υπερβολική (και νερό δεν περισσεύει στη Θεσσαλία και το υπερβολικό νερό καταλήγει σε πολλά αρνητικά για το έδαφος και την καλλιέργεια). Τι πιο λογικό θα ήταν ένα αίτημα των φορέων και αγροτών να δημιουργηθεί ένα δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών και με την κατάλληλη υποδομή και ελάχιστο προσωπικό να γνωρίζουν οι αγρότες κάθε εβδομάδα πόσο νερό πρέπει να εφαρμόσουν στην καλλιέργειά τους. Σίγουρα θα πλήρωναν λιγότερα χρήματα στο ηλεκτρικό ρεύμα. Η Καλιφόρνια το κάνει αυτό καθολικά δεκαετίες τώρα. Η Κρήτη το κάνει για ελιά, εσπεριδοειδή και αβοκάντο. Η Άρτα το κάνει για τα εσπεριδοειδή. Στην εποχή της τεχνολογίας αυτά είναι απλά πράγματα. Εμείς το κάναμε σε συγκεκριμένες περιπτώσεις παραγωγών σε Τύρναβο και Αγιά. Και εκεί σοκαρίστηκα με τη σπατάλη και τα αρνητικά επακόλουθα της υπερβολικής άρδευσης. Αλλά, κανένας δεν ήθελε να αλλάξει, να μειώσει το νερό και το κόστος ηλεκτρικού ρεύματος.
Είναι τεράστια η κατανάλωση καυσίμων από τους παραγωγούς και θέλουν να μειωθεί η τιμή του πετρελαίου. Λογικό είναι, στην τιμή του έχει ενσωματωθεί πολύς φόρος. Αλλά υπάρχει τρόπος να μειώσουμε τη χρήση πετρελαίου που θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσής του και τη μείωση του κόστους καλλιέργειας; Ένας μεγάλος παραγωγός μου είπε ότι ξοδεύει σε πετρέλαιο πάνω από 50.000 ευρώ το έτος. Φυσικά, μπορεί να μειωθεί αυτή η κατανάλωση. Πόσες φορές πηγαίνει με το όχημα στο χωράφι για να ποτίσει το καλοκαίρι; Μήπως θα μπορούσαμε να κάνουμε το άνοιγμα και κλείσιμο της πομόνας σε πολλές περιπτώσεις αυτόματα, με το κινητό μας; Φυσικά, μπορούμε. Μήπως μπορούσαμε να παρατηρούμε την καλλιέργεια από το σπίτι μας με το κινητό; Φυσικά, μπορούμε με την τεχνολογία. Μήπως έπρεπε να αναμοχλεύουμε το έδαφος λιγότερο (ή και καθόλου) για να σπείρουμε; Φυσικά, το γνωρίζουμε, απαιτεί άλλο εξοπλισμό, αλλά είναι αποδεδειγμένο στη Θεσσαλία και σε όλο τον κόσμο: μειώνει πάρα πολύ την κατανάλωση καυσίμων χωρίς να επηρεάζει τη συγκομιζόμενη παραγωγή, αλλά, ως θαύμα (δεν είναι θαύμα, είναι φυσιολογικό και λογικό), βελτιώνει τη γονιμότητα των εδαφών! Και κάνει μερικά ακόμα καλά, που θα τα βρούμε μπροστά μας τα επόμενα χρόνια. Μήπως έπρεπε να απαιτήσουν οι αγρότες υποστήριξη στην αγορά αυτής της τεχνολογίας;
Μήπως είναι υπερβολικές οι εισροές λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών; Ναι, σίγουρα είναι. Σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και γεωπόνοι δεν είναι ολοκληρωμένα καταρτισμένοι για κάθε καλλιέργεια που υπάρχει σε μια περιοχή. Δεν έχουν και την κατάλληλη υποστήριξη είναι αλήθεια. Οι εταιρείες διάθεσης των λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών δίνουν οδηγίες που πρώτα από όλα συμφέρουν τις εταιρείες. Οι γεωπόνοι δίνουν πολλές φορές τα πάντα όλα για να είναι ευχαριστημένος/η ο/η παραγωγός και να μην πάθει κάποια απώλεια παραγωγής και δυσφημίσει τον/την γεωπόνο. Γεωπόνοι-σύμβουλοι γίνονται με ελάχιστη εμπειρία και επιπλέον κατάρτιση. Όλα κινούνται γύρω από τη γνώση: ποιος πραγματικά γνωρίζει τι και πώς με μια καλλιέργεια; Όχι τι έμαθε εμπειρικά από εδώ και από εκεί. Πραγματικά τι γνωρίζει από όλο το φάσμα των δημιουργών γνώσης. Φανταστείτε να μειώναμε τη χρήση λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών με 30% λιγότερο λίπασμα (είναι και στόχος της Πράσινης Συμφωνίας) και με λιγότερους ψεκασμούς. Πόσα θα είχαμε εξοικονομήσει (καύσιμα, αγροεφόδια, κόπο, μεροκάματα). Λυπάμαι, αλλά πολλά πράγματα τα ξέρουμε και δεν μπορούμε να τα φτάσουμε σε εσάς, ή, δυστυχώς, δεν θέλετε να τα μάθετε ή να αλλάξετε την πεπατημένη που δεν σας βγάζει πουθενά: το κόστος καλλιέργειας είναι πολύ υψηλό.
Ανέφερα μερικούς στόχους που έπρεπε να έχει ο/η παραγωγός για να μειώσει το κόστος της καλλιέργειας και να απαιτήσει από τους κυβερνώντες να του/της εκχωρήσουν αυτές τις δυνατότητες. Να του/της δώσει εξοπλισμό και γνώσεις για να κάνει καλύτερα τη δουλειά του/της. Δεν είναι η μόνη λύση (εγώ σκεπτόμενος α-πολιτικά) να απειλεί ότι θα κλείσει τους δρόμους ή, ακόμα χειρότερα, να παρακαλάει για κάποιες παροχές την κυβέρνηση. Αλλά ας αναλογιστούμε όλοι: θέλουμε πραγματικά να κάνουμε κάτι διαφορετικό;